|
uchinchidan,
h uqu q iy bilim larni a m a ld a m ustaqil q o i l a y olish;
to'rtinchidan,
o ‘z o d a t-
larini olingan huqu q iy bilim lar bilan m oslashtirish;
beshinchidan,
h u q u q iy
n o rm a la rn in g h a r q an d ay buzishlariga n isbatan q a t ’iy m urosasizlik
k o ‘nikm asini hosil qilish.
H u quqiy tarbiya ja ra y o n i o d a m la r orasida m u a y y an m u n o s a b a tla r
orqali am alga oshadi. Shu bois h u q u q bilan tartibga solinadigan ijtimoiy
m u n o s a b a tla r h u q u q iy tarbiya doirasiga kiradi. U n d a tarbiyalanuvchilar
(shaxslar, ijtimoiy guruhlar) huqu q iy o ngining shakllanishi r o ‘y beradi.
H uq u q iy tarbiya ja ra y o n id a kishilarning m uayyan huqu q iy bilim darajasi
ga ega b o ‘lishiga erishish m a q sad qilib q o ‘yiladi. U larn in g shaxsiy e ’tiq o -
d id a n kelib ch iqadigan q o n u n g a , h u q u q q a b o ‘lgan h u r m a tn i shakllantirish
huqu q iy tarbiyaning o ‘zagini tashkil etadi.
Bu yig‘indiga kiruvchi h u quqiy ongn in g tarkibiy qismlari shaxsga nis
b a ta n kerakli psixologik va mafkuraviy y o ‘l-y oT iqlarni tashkil qiladi,
uning o ‘z huquqiy bilim larini tu rm u s h d a faol tatb iq qila olishiga im k o n i-
2 9 2
XIII B O B . H U Q U Q IY O N G VA H U Q U Q IY M AD AN IYAT
yat yaratadi. M a n a shu tayyorgalik darajasi huqu q iy tarbiya ishlarining
sam aradorligini k o ‘rsatadigan asosiy k o ‘rsatkichdir'.
H u q u q iy tarbiya-shaxsga nisbatan huqu q iy on g n i, huqu q iy k o ‘rsat-
m a larni, q o n u n g a itoatkor xu lq -atv o r k o ‘nikm alari va odatlarini shakllan-
tiruvchi, uyushgan, bir tizimli, aniq m aq sad n i k o ‘zlagan holda t a ’sir
k o ‘rsatishdir.
S huni t a ’kidlash kerakki, yaqin o ‘tm is h d a h a m huqu q iy tarbiyaga
u n c h a lik jiddiy e ’tibor berilm as edi. Pedagogikaga do ir darsliklarda ham
shaxsning aqliy kam oloti, m e h n a ti, jism o n iy , m a ’naviy, estetik tarbiyasi
h aqida s o ‘z b o ra r ed i-y u , lekin huqu q iy tarbiya xususida eslatilmasdi.
H u q u q iy tarbiyaning tarbiyaviy ishning mustaqil y o ‘nalishi sifatida belgi
lab q o ‘yilmaganligi o ‘sib kelayotgan avlodning ayrim qismi huqu q iy o n g i
ga salbiy t a ’sir k o ‘rsatm ay qolm adi.
S hubhasiz, huquqiy, siyosiy, va m a ’naviy ongn in g o ‘zaro b o g ‘liqligini
esdan chiqarm aslik kerak, lekin sh u n i naza rd a tutish lozimki, ularni bir-
biri bilan q o ‘shib yuborish h a m m u m k in em as. Tarbiyaviy ishning o ‘ziga
xos y o ‘nalishi sifatida h u q u q iy tarbiyaning mustaqilligi avvalo uning m a z
m u n i bilan b o g ‘liq. H u q u q iy tarbiya m ustaqil huqu q iy ongni shakllantira-
di, b u esa tarbiyaning o ‘ziga xos shakllari va usullarini izlab topish h a m d a
q o ‘llanish zaruriyatini ta q o zo etadi. T arbiyachilar z aru r hajm dagi huquqiy
bilim lar bilan qurollan g an , h u quqiy ongi shakllangan, huqu q iy m adaniyati
yuksak b o ‘lishi lozim. H u q u q iy tarbiya tamoyillariga ilmiylik, am aliyot
bilan uzviylik, o ‘ziga xoslikni h a m kiritish m u m k in . H u q u q iy tarbiyaning
ilmiyligi uni am alga oshirish ja ra y o n id a hozirgi z a m o n huqu q iy va boshqa
fanlari, avvalo, huqu q iy faoliyat, shaxs tarbiyasi (sotsiologiya, ru h -
shunoslik, p edagogika va b o sh q alar) bilan bevosita m u n o s a b a td o r
yu tu q lard an foydalanishni ifodalaydi. Ayni v aqtda huqu q iy tarbiyaning
ilmiyligi uning mavjud holatini aks ettirm aydigan subyektivizm bilan,
hu q u q iy voqyelikni b a h o lash d a mafkuraviy an d o z a la rd a n foydalanish
bilan chiqisha olm aydi.
H u q u q iy tarbiyaning am aliyot bilan m unosabatdorligi ush b u tizim hal
1 0 ‘ sha manba. 343-b.
293
DAVLAT VA HU Q U Q NAZARIYASI
qiladigan huquqiy masalalarni hayotdagi mavjud hodisalar bilan uzviy-
lashtirish zarurligini ifodalaydi.
M ustaqil davlatim izning rivojlanish istiqbollari h ar to m o n la m a bilim -
li, yuqori malakali yoshlar q o l i d a b o ‘lib, bu u lardan yuksak h u q u q iy ong
va huqu q iy m adaniyatga ega b o ‘lish h u q u q n i puxta bilishni talab qiladi.
B ozor iqtisodiga o ‘tish h a m d a h u q u q iy d e m o k ra tik davlat qurish, q o n u n -
chilikni m usta h k am lash va ijtimoiy a d o latn in g q a ro r topishini t a ’m inlash,
aholini huquqiy jih a td a n tarbiyalash va uning huqu q iy ongini rivojlan-
tirishga b o g ‘liqdir. S hu m a ’n o d a 0 ‘zbekiston Respublikasi P rezidentining
1997-yil 26 -iy u n d a “ H u q u q iy tarbiyani yaxshilash, h u q u q iy m adan iy at
d a rajasin i yuksaltirish , h u q u q s h u n o s k a d rla rn i ta y y o rla s h tiz im in i
takom illashtirish, ja m o a tc h ilik fikrini o ‘rganishni yaxshilash h a q id a ”gi
farm oni katta aham iyatga ega. M a z k u r F a r m o n asosida 1997-yil 22-iy u n -
d a O lzbekiston
Respublikasi V azirlar M ah k am a si “ H u q u q iy m a ’rifat
ta rg‘iboti m arkazini tashkil qilish va huqu q iy adabiyotlarni aholiga yetka-
zib berishni y o l g a q o ‘yishi t o ‘g ‘risida” q a ro r qabul qildi. Yuqoridagi
qarorga asosan T o sh k en t D avlat yuridik instituti h u zu rid a Respublika
huqu q iy m a ’rifat ta r g i b o t i m arkazi va uning joylardagi m intaqaviy
b o ‘limlari tashkil etildi. Bu m arkaz oldiga yoshlarni tarbiyalashda,
huqu q iy ongini rivojlantirishda huqu q iy t a ’lim ni kuchaytirish va bu ja ra -
yonni m etodika jih a td a n t a ’m inlash, aholi o ‘rtasida h u quqiy bilim larni
ta rg‘ib qilish, o m m a b o p huqu q iy adabiyotlar va darsliklar tayyorlash
h a m d a boshqa k o ‘pgina vazifalar q o ‘yildi. B uning natijasida h u quqiy
m ad an iy atn i yuksaltirish davlat siyosatining ustu n y o ‘nalishi boNganligi
bois, bir q a to r am aliy ishlar qilindi.
Y oshlarning huqu q iy ongini rivojlantirishda televideniye, radio va
m a tb u o tn in g o ‘rni o ‘ta m u h im d ir. Bu o ‘rinda Adliya vazirligi va boshqa
hu q u q n i m u h o faz a etuvchi organlarning “ H u q u q va b u r c h ” yuridik ju r -
nali, “ Inson va q o n u n ” huqu q iy gazetasi, “ P o s td a ” gazetasi, “ F u qarolik
ja m iy a ti” va “A d v o k a t” jurnallari h a m d a b o sh q a nash rlar aholi huquqiy
ongining o ‘sishiga m u h im hissa q o ‘shm o q d a.
Y uridik am aliyotda aholiniing huqu q iy ongi va m adan iy atin i y u k
saltirish m aqsadida bir q a n c h a
Do'stlaringiz bilan baham: | 
