“ пул ва банклар

4.4.6-расм. Аккредитив бўйича ҳисоб-китоблардаги ҳужжатлар 
айланиши
1-товарларни олди-сотди шартномасини имзолаш. 
2- сотиб олувчи ўз банкига аккредитив очиш тўғрисида ариза беради. 
3-аккредитив очилади ва бу ҳақда мол етказиб берувчининг банкига 
хабар берилади. Хабар аккредитив телеграммаси шаклида берилади. Мана 
шу вақтдан бошлаб сотиб олувчининг банки тўлов юзасидан кафил 
ҳисобланади. 
Mol yetkazib beruvchi 
banki (7) 
(12) 
Sotib oluvchi banki (9) 
Mol yetkazib beruvchi 
Sotib oluvchi 

---

4-мол етказиб берувчининг банки мол етказиб берувчини аккредитив 
очилганлигидан хабардор қилади. 
5-мол етказиб берувчи товарларни жўнатади. 
6-мол етказиб берувчи товарлар билан боғлиқ ҳужжатларни ўзининг 
банкига узатади. 
7-мол етказиб берувчининг банки ҳужжатларни текширади ва қабул 
қилиб олади. 
8- мол етказиб берувчининг банки товарлар билан боғлиқ ҳужжатларни 
сотиб олувчининг банкига жўнатади. 
9-сотиб олувчининг банки аккредитив бўйича тўловни амалга оширади. 
10-сотиб олувчининг банки товар ҳужжатларини сотиб олувчига беради. 
11- сотиб олувчининг банки мол етказиб берувчининг банкини (9) 
операция бажарилганлиги тўғрисида ёзма равишда хабардор қилади. 
12-мол етказиб берувчининг банки тўлов суммасини мол етказиб 
берувчининг жорий ҳисоб рақамига кирим қилади. 
13- мол етказиб берувчининг жорий ҳисоб рақамидан кўчирма бериш. 
Ҳужжатлаштирилган 
аккредитивда 
иштирок 
этувчиларнинг 
ўз 
номларига эга: 
Мол етказиб берувчи бенифетсиар дейилади 
Сотиб олувчининг банки хабар берувчи дейилади 
Сотиб олувчи аризадор дийилади 
Сотиб олувчининг банки аккредитив банк дейилади. 
Нақд пульсиз ҳисоб-китобларнинг аккредитив шаклининг ўз афзаллиги, 
шу билан биргаликда, бир қатор камчиликлари мавжуд. Аккредитив шакли 
бўйича ҳисоб-китоб қилишнинг афзаллик томони шундаки, махсулот этказиб 
берувчи учун тўлов тўлиқ кафолатланган бўлади. Ҳужжатлаштирилган 
аккредитив нинг асосий камчилиги бу унинг қимматлигидир. Германия 
банклари аҳолига очганлиги учун 1,2-1,4% евро олади. Ўзбекистонда эса 
аккредитив суммаси мижознинг жорий ҳоисоб рақамидан олиниб алоҳида 
ҳисоб рақамига депозит қилинади. 
Аккредитив шаклининг камчиликлари эса қуйидагилардан иборат: 
-
аккредитив шакли бўйича ҳужжатлар айланиши техник жиқатдан 
бирмунча қийинроқ; 
-
транспортга қулай эмас, аккредитив очилган пайтда юкни жўнатиш 
учун тайёр транспорт бўлмаслиги мумкин, бу эса юк жўнатишни кечикишига 
олиб келади; 
-
бу шаклда тўловчининг маблағлари оборотдан қисман четлашади, 
бошқа ҳисоб-китоблар учун бу маблағлардан фойдаланишга рухсат 
этилмайди; 
-
аккредитив бўйича одатда фақат бир мол этказиб берувчи билан ҳисоб-
китоб қилинади.