“ пул ва банклар

Внинг шунчалик тушиши билан компенсация қилинган бўлиши мумкин, ва 
МхВ (демак ПхЙ) ўзгармайди. Айирбошлаш тенгламасидан номинал 
даромадни аниқлашга ўтиш учун айланиш тезлигига таъсир этадиган 
факторларни кўриб чиқиш керак. 
Айланиш тезлигининг аниқловчилари
36
 
Ирвинг Фишер шуни 
исботладики, пулни айланиш тезлиги иқтисодий субъектларнинг трансакция 
қилиши билан боғлиқлигини кўрсатди. Агар битим қилинаётганда ҳисоб 
китоб счётлари ишлатилаётган бўлса ва кредит карточкалар, демак 
иқтисодиётда ишлаб чиқилган товар ва хизматларга тўлаш учун камроқ пул 
керак бўлади (Ми ПхЙга нисбатан)ва айланиш тезлиги (ПхЙ)/М 
катталашади. Тескарисига агар аҳоли сотиб олганига нақд тўласа ёки чек 
билан ўша номинал даромад даражасида кўпроқ пул керак бўлади ва айланиш 
тезлиги пасаяди. Бунда Фишер тахмин қилган эдики қисқа муддатда 
айланиш тезлигини доимий деб ҳисоблаш мумкин чунки институционал ва 
технологик факторлар секин ўзгаради. 
Ҳақиқатда Фишер айирбошлаш тенгламасини иқтисодиётда номинал 
транзакция қиймати ПТга нисбатан ишлаб чиққан эди: 
МВ
Т
=ПТ, 
П- транзакциянинг ўртача баҳоси; Т- йилига трансакциялар миқдори 
В
Т
=ПТ/М-трансакцияда пулнинг айланиш тезлиги 
Трансакциянинг номинал қийматини аниқлаш қийин бўлгани учун, 
миқдорийлик назарияда ялпи ишлаб чиқариш- Йдан фойдаланилган. Т=вЙ деб 
фараз қилиб қаэрда в = доимий пропорциялик коэффиценти, Фишер 
тенгламасидан қуйидаига эга бўламиз: 
МВ
Т
=вПЙ ёки В=тˆ/в 
36
The economics of money, banking and financial markets / Frederick S. Mishkin, 10th Global 
edition, 2013. Page 550

---