“ пул ва банклар

Банк балансининг ёмонлашшуви валютани инқирозини келтириб 
чиқаради. 
Банклар ва бошқа молия институтларининг молиявий аҳволи 
ёмонлашса, ҳукуматда улар фаолиятини соғломлаштириш бўйича кам 
танлов қолади. Фоиз ставкаларини кўтариш орқали ўзларининг валютасини 
ҳимоя қилиш капитални мамлакатга оқимини қўллабқувватлаши лозим. 
Бироқ хукумат фоиз ставкаларни оширса, банклар ресурсларга эга бўлиши 
учун кўп тўлашига олиб келади. Харажатларни ошиб кетиши банкларнинг 
фойдасини камайтириши натижасида тўловга лаёқатсизликни келтириб 
чиқаради. Демак, банк тизимининг молиявий ҳолати оғирлашса, хукумат ва 
марказий банк икки ўт ўртасида қолиб кетади. Агарда улар фоиз ставкани 
кескин оширишса, аллақачон кучсизланган банк тизимини барбод қилишади, 

---

ўз навбатида, иқтисодиётнинг аҳволи оғирлашади. Агарда фоиз 
ставкаларни кўтармайдиган бўлишса, ўз валютасининг қадрини белгилай 
олишмайди.
Валюта бозоридаги спекулянтлар мамлакатнинг молия секторидаги 
қийнчиликларни ҳис қилишади ва ҳукуматнинг фоиз ставкаларни ошириш ва 
валютани ҳимоя қилиш катта харажат талаб қилишига тўғри баҳо 
беришади. Натижада хукумат валютани ҳимоя қилиш сиёсатини амалга 
ошира олмаслиги боис валюта қадрсизланишга рухсат беради. Валютанинг 
қадри фақат пасайганлиги боис спекулянтлар деярли хатосиз курсда 
битимларни амалга оширади. Спекулянтлар қаттиқ рақобатга киришишади 
ва валютани қадри тушишини олдиндан аниқлашиб сотишади. Бу ҳолат 
уларга катта фойда келтиради. Аммо мамлакат миллий валютаси қадрини 
сақлаб туриш учунўз захирасини ишлатиши шарт. Натижада ушбу 
сотувлар мамлакат хорижий валютадаги захирасини тезда эмирилишига 
олиб келади. Қачондир марказий банк хорижий валюта захирасини ишлатиб 
бўлса, сикл тугайди. Марказий банкда ресурслар мавжуд бўлмаганлиги 
боисвалюта бозорида интервенцияни амалга ошира олмаслиги оқибатида 
миллий валютанинг қадрини тушиб кетишига рухсат бериши шарт бўлиб 
қолади: бундай вазиятда ҳукумат миллий валютанинг девалвациясига 
розилик бериши шарт.