“ пул ва банклар

Тўлов тизимининг эволюсияси. 
Пулнинг функциялари ва уларнинг турли хил шаклларини яхшироқ 
тушуниш учун, тўлов тизимининг эволюсияси ва иқтисодиётда 
айирбошлаш операцияларини ўтказиш усулларини кўриб чиқамиз. Тўлов 
тизими юз йиллар давомида пул шакллари билан бир қаторда ривожланиб 
бормоқда. Замоннинг маълум бир даврида олтин каби қимматбаҳо металлар 
асосий тўлов воситаси сифатида фойдаланилган ва пулнинг асосий шакли 
ҳисобланган. Кейинчалик чеклар ва қоғоз пуллар кўринишидаги қоғозли 
активлартўлов тизимида фойдаланиш бошланган ва пулнинг асосий шакли 
ҳисобланган. Тўлов тизимининг ривожланишини кузата туриб, келажакда 
пулнинг қандай шакллари муҳим ўринни эгаллашини аниқлаб олиш муҳимдир.
Товар пуллар. 
Тўлов тизимининг ривожланиш истиқболларини баҳолаш учун, унинг 
шаклланиш тарихини ўрганиш лозим. Пул функциясини бажарадиган ҳар 
қандай объект универсал жиҳатдан қабул қилинган бўлиши шарт ва барча 
товарлар ва хизматлар учун тўлов сифатида қабул қилишга рози бўлиши 
лозим. Ҳар бир киши учун аҳамиятга эга бўлган объект иқтисодиётда пул 
ролини бажариш учун эҳтимолий номзод ҳисобланади. Қимматбаҳо металл 
ёки бошқа қимматли товардан ишланган пуллар товар пуллар дейилади. 
Қадимги даврдан токи сўнгги ўрта асрларгача энг примитивларидан 
ташқари барча жамиятларда айирбошлаш воситасини товар пуллар 
бажаришган. Тўлалигича қимматбаҳо металлар асосланадиган тўлов 
тизимининг муаммоси шундан иборат эдики, бундай пуллар жуда оғир ва 
бир жойдан иккинчи жойга ташиш жуда ҳам қийин эди.Барча нарсаларни 
фақат металл пулларга сотиб олишга тўғри келганда, сизнинг 
чўнтагингизда қандай тешиклар бўлишини тасаввур қилиб кўринг. Шуниси 
аниқки, бирор нарсани харид қилишга тўғри келиб қолса, уйингиздан пулларни 
этказиб бериш учун юк машинаси ёллашингиз талаб қилинади.