― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan


Fridmanning pulning zamonaviy miqdoriy nazariyasi



Download 4,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet70/339
Sana31.12.2021
Hajmi4,72 Mb.
#258318
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   339
Bog'liq
pul va banklar

3.6. Fridmanning pulning zamonaviy miqdoriy nazariyasi 

kkinchi  jahon  urushidan  so‗ng  Keynsning  nazariyasi  rivojlanish 

davomiyligiga ega bo‗ldi, uning tarafdorlari bir qator aniqroq modellarni ishlab 

chiqishdi,  yuqorida  ko‗rib  o‗tgan  3  ta  pulni  saqlash  motivi  bo‗yicha.  Foiz 

stavkaning  hal  qiluvchi  rolidan  kelib  chiqib  monetar  nazariyada,  izlanuvchilar 

asosiy  etiborini  pulga  bo‗lgan  talabning  aynan  mana  shu  ko‗rsatkichini  aniqroq 

o‗rganishga qaratishdi. 

Pulga bo„lgan transaksion talab

41



Uilyam  Baumol  va  Djeyms  Tobin  o‗zlarining  modellarini  rivojlantirib,  ular 

gipoteziyali odamni ko‗rib chiqishardi, qaysiki  berilgan muddat ichida bir marta 

pul oladi va uni shu davr mobaynida asta - sekinlik bilan sarflaydi. Bu modellarda 

pullarning  daromadi  nolga  teng,  va  odamlar  pulni  faqat  transaksiya  ishlarini 

bajarish uchun saqlashadi. 

Yanada izchillik bilan ko‗rib chiqish uchun faraz qilaylik qandaydir bir Grant 

Smit  oy  boshida  1000  dolar  oladi  va  oy  davomida  keyingi  bitimlar  uchun  asta 

sekinlik bilan  sarflaydi.  Agar  Grant barcha daromadini pul shaklida  saqlayotgan 

bo‗lsa  unda  uning  pul  qoldig‗i  grafigi  arra  sifat  ko‗rinishga  ega,  22.2a  rasmda 

tasvirlangan  kabi.  Oy  boshida  u  1000  dollarga  ega  oy  oxirida  hech  nimaga  ega 

emas  chunki  barcha  pullarni  transaksiya  davomida  sarflab  yuborgan.  Oy 

davomida u o‗rtachada 500 dollarga ega bo‗lgan. 

Keying  oy boshlanishida  esa  Grant  yana  1000  dollar oldi  qaysilarni u naqd 

pul  sifatida  ushlab  turdi  va  bu  jarayon  har  oy  takrorlanadi.  Yil  davomidagi 

o‗rtacha  pul  qoldig‗i  500  dollar.  Chunki  uning  nominal  yillik  daromadi  12000 

dollarni  tashkil  etadi  va  pul  qoldig‗i  -500  dollar  unda  pul  aylanish  tezligi  ( 

v=PY/M) 12000 dolllar/500dollar=24 

Farza  qilaylik    bank  ishini  va  pul  nazariyasini  o‗rgangan  holatda  Grant 

tushundiki daromadning hammasini emas balki ma‘lum qismini saqlasa afzallaroq 

                                                 

40

  The  economics  of  money,  banking  and  financial  markets  /  Frederick  S.  Mishkin,  European 



edition, 2013. Page 452 

 

41



 

The economics of money, banking and financial markets / Frederick S. Mishkin, European 

edition, 2013. Page 452

 




bo‗ladi. Yanvar oyida u daromadining yarim qismini naqd pul sifatida saqlashga 

qaror  qildi  va  ikkinchisini  daromad  keltiradigan  qimmatli  qog‗ozlar  masalan 

obligatsiyalarga sarflashni qaror qildi.  

Endilikda har oy boshida Grant 500 dollarga ega naqd ko‗rinishda va qolgan 

500  dollarga  g‗aznachilik  obligatsiyalarini  sotib  oladi.  22.26  chizmada 

ko‗rsatilganidek oy boshida uning qo‗lida 500$ naqd pul bor va oy o‗rtasiga kelib 

bu jamlagan summa nolga aylanadi. Obligatsiyalarni bitim tuzayotganda bevosita 

ishlatib bo‗lmaydi, Shuning uchun Grant ularni sotishi kerak va olgan naqd pulni 

oy  oxirigacha  bo‗lgan  bitim  tuzishda  ishlatishi  kerak.  Shuning  uchun  Grantning 

qo‗lidagi  naqd  pul  oyning  o‗rtasida  500$gacha  o‗sadi,  va  oy  oxirida  yana  nolni 

tashkil etardi. Kelgusi oyda Grant o‗xshash yo‗lda ish olib boradi. Oxir oqibatda 

o‗rtacha naqd pul qo‗lidagi 500 va nol dollarlar orasida bo‗ladi, 250 dollar ikki 

barobar kamroq birinchi holatga qaraganda. Shu bilan birga pul aylanish tezligi 

ikki barobar o‗sadi 12000/250=48 

Yangi  strayegiyani  qo‗llab  Grant  nima  yutdi?  Yangi  strayegiyani  qo‗llab,  u 

obligatsiyalar  bo‗yicha  500$  da  yarim  oy  uchun  foiz  oldi.  U  oylik  foiz  stavkasi 

bo‗yicha oy uchun 1 %li qo‗shimcha 2.5 dollar oldi.(1/2x500$.x0.01) 

Yomon  emas  to‗g‗rimi?  Agar  u  oy  boshida  333.33$  dollar  naqd  pul 

qoldirganda,  u  obligatsiyaga  666.7  $  qo‗yishi  mumkin  edi.  10  kundan  so‗ng  u 

obligatsiyalarni 333.33 $ ga sotar edi va 333.33 $ obligatsiya ko‗rinishida yana 10 

kunga  qolar  edi.  20  kundan  so‗ng  oy  boshidan  u  joriy  bitmda  olgan  naqd  pul 

evaziga  qolan  obligatsiyalarni  sotar  edi.  Bu  holatda  Grant  oyiga  qo‗shimcha 

3.33$  olardi.(1/3x666.7$.x0.01+1/3x333.33$.x0.01).  Bu    obligatsiyaga  yarim 

daromadni  qo‗shishdan  ko‗ra  yaxshiroq.  O‗rtacha  naqd  pul  qoldig‗i 

333.33$/2=166.67$ni tashkil etardi. Malumki qanchalik naqd pul qoldig‗i kamroq 

bo‗lsa obligatsiyalar bo‗yicha to‗lov shunchalik kattaroq bo‗ladi. 

Obligatsiyalarni  sotib  olib  Grant  2  turdagi  transaksion  jarayonni  olib 

boryapti. 

Birinchidan 

brokerlarga 

komission 

mukofotlarni 

to‗layapti 

obligatsiyalarni sotish va sotib olishadi. Grant qanchalik kam miqdorda naqd pul 

qoldirsa  va  tez  obligatsiya  sotsa  shunchalik  ko‗proq  u  komission  pul  to‗laydi. 

Ikkinchidan, pul olish uchun unga ko‗proq vaqt sarflashga to‗g‗ri keladi va vaqt - 

bu pul, banklarga sayohat uyushtirish uchun transaksion ushlanishlar ortadi . 

Grant  tanlov  oldida  quyidagilar  turibdi.  Kamroq  naqd  pul  qoldirib  u  ko‗p 

foizlarga  ega  bo‗lishi  mumkin  obligatsiyalar  bo‗yicha  ammo  bunda  uni  ko‗proq 

muddatli  tranaskion  ushlanishlar  kutadi.  Yuqori  foizli  stavkada  obligatsiyadan 

keladigan daromadlar transaksion ushlanishlardan oshadi va Grant kamroq naqd 

pul  ushlab  ko‗proq  obligatsiyalar  ushlaydi.  Aksincha  agar  foiz  stavkasi  past 

bo‗lsa, transaksion ushlanishlar foizli to‗lovlardan yuqoriroq bo‗lishi mumkin, va 

Grantga ko‗proq naqd pullarni ushlash obligatsiyalarni kamroq ushlashdan  afzal 

bo‗ladi. 

Baumol-Tobin  modelidan  quyidagi  xulosaga  kelish  mumkin:  foiz  stavkaning 

ortishi  bilan  transaksion  motiv  bo‗yicha  qoldiq  kamayadi  va  ayalanish  tezligi 

oritib  boradi.  Boshqa  so‗zlarda  izohlaganda  pulga  talabning  transaksion  tarkibi 

foiz stabkaga teskari bog‗liqlikda. 


Baumol-Tobin  modelining  asosiy  g‗oyasi  pullarni  saqlash  foiz  darajasiga 

ko‗ra  alternativ  ushlanishlarga  olib  keladi  qaysiki  boshqa  aktivlardan  olish 

mumkin.  Shu  bilan  birga  naqd  pullarni  saqlash  transaksion  ushlanishlarni  oldini 

oladi.  Foiz  stavkasining  kattalashishi  bilan  alternativ  pullarni  saqlashining 

ushlanishi ortadi, va odamlar naqd pullar qoldig‗ini bitimlarni olib borish uchun 

kamaytiradi.  Oddiy  modellardan  fooydalangan  holda  Baumol  va  Tobin  muhim 

qonuniyatni  aniqlaydi:  pulga  bo‗lgan  transaksion  talab  spekulyativ  kabi  foiz 

stavkaga 

bog‗liq. 

Analitik 

yondashish 

Baumol-Tobinning 

iqtisodiy 

modellashtirishning afzalligini ko‗rsatyapti.

42

 


Download 4,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   339




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish