“ фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қЎллаб-қувватлаш йили”

Ишнинг долзарблиги: Маълумки ҳозирги кунда қишлоқ хўжалиги ва фармацевтика учун 
яратилаётган препаратларни 65-70% ни синтетик моддалар ташкил қилади. Жумладан, 
бензимидазол ҳосилалари қаторидан ҳам кўплаб биологик фаол моддалар топилган бўлиб 
ҳозирги кунда улар халқ хўжалигида ва тибиётда кенг қўлланилиб келинмоқда. Бундан 
ташқари тиоамид қатори бирикмалардан ҳам кўплаб биологик фаол моддалар топилган. 
Ҳозирги кунда улар ҳам халқ хўжалигида ва тибиётда кенг қўлланилиб келинмоқда. 
Адабиётлардан маълумки тиоамидлар синтез қилишнинг жуда кўп усуллари мавжуддир. 
Шулардан бири Вильгеродт-Киндлер реакциясидир. Бунда асосан таркибида актив метил 
гуруҳи сақлаган органик бирикмаларнинг турли хил ароматик ва гетероциклик аминлар ва 
элементар олтингугурт иштирокида юқори ҳароратларда реакциялар олиб борилиб тегишли 
тиоамидлар синтез қилинган. Бундан ташқари бу реакцияларда реакцияларнинг давомийлиги 
15-
20 соатни ташкил қилган. Хозирги кунда янги адабиётларни қидириш мобайнида 
таркибида актив метил гуруҳи сақлаган органик бирикмалардан тиоамидлар синтез 
қилишнинг янги усуллари излаб топилди.
Ишнинг мақсади: Шунинг учун биз ҳам 5Н(Сl)-2-метилбензимидазолдан янги усул 
ёрдамида бензимидазоллар қаторида тиоамидлар синтез қилиб олишни мақсад қилдик. 

---

Усулари: Ушбу синтез мой ҳаммомида 110-120 
0
С ҳарорат, 8-10 соат давомида олиб 
борилди. Реакция унуми 65-72% ни ташкил этади. Моддаларнинг тозалиги ЮҚХ ва физик-
тағлил усуллари асосида аниқланди. 
NH
N
CH
3
X
NH
N
C
S
NHC
6
H
5
X
S, C
6
H
5
NH
2
Na
2
S H
2
O, DMSO
9
1, 2
3, 4
X= H, Cl
Ишнинг натижаси: Хозирда олинган бензимидазоллар қатори тиоамидларнинг 
биологик фаоллигини ўрганиш мақсадида фитотоксикология лабораториясига топширилди. 
Хулоса: Олиб борилган синтезларнинг муқобил шароитлари аниқланди ва янги 
тиамидлар қатори бирикмаларининг гербицид ва фунгицидлик хоссаларини ўрганиш учун 
препаратив формалари тайёрланди. 

---