# Ekologik valentlik nima?

# Ekologik valentlik nima?
- bir turning ikkinchi turning yashash sharoitini о‘zgartirishi

- suv tagida yashaydigan jonivorlar va quruqlikda yashaydigan ba’zi qо‘ng‘izlar о‘z tanasidan nur chiqarish xususiyati

- bu turning “professiyasi”, ya’ni jamoadagi nima bilan shug‘ullanishi demakdir.
+ turning muhitdagi kо‘pchilik omillar yoki alohida bir omilning о‘zgarishiga chiday olishidir
# Ekologik nisha nima?

- bir turning ikkinchi turning yashash sharoitini о‘zgartirishi

- suv tagida yashaydigan jonivorlar va quruqlikda yashaydigan ba’zi qо‘ng‘izlar о‘z tanasidan nur chiqarish xususiyati

+ bu joy ma’nosini bildirib, turning “professiyasi”, ya’ni jamoadagi nima bilan shug‘ullanishi demakdir.

- turning muhitdagi kо‘pchilik omillar yoki alohida bir omilning о‘zgarishiga chiday olishidir

# Biolyuminessetsiya nima?

- bir turning ikkinchi turning yashash sharoitini о‘zgartirishi

+ suv tagida yashaydigan jonivorlar va quruqlikda yashaydigan ba’zi qо‘ng‘izlar о‘z tanasidan nur chiqarish xususiyati

- bu turning “professiyasi”, ya’ni jamoadagi nima bilan shug‘ullanishi demakdir.

- turning muhitdagi kо‘pchilik omillar yoki alohida bir omilning о‘zgarishiga chiday olishidir

# Topik aloqa nima?

+ bir turning ikkinchi turning yashash sharoitini о‘zgartirishi

- suv tagida yashaydigan jonivorlar va quruqlikda yashaydigan ba’zi qо‘ng‘izlar о‘z tanasidan nur chiqarish xususiyati

- bu turning “professiyasi”, ya’ni jamoadagi nima bilan shug‘ullanishi demakdir.

- turning muhitdagi kо‘pchilik omillar yoki alohida bir omilning о‘zgarishiga chiday olishidir
# Ibn Sino о‘simlik va hayvonlardan olinadigan qancha sodda dorining nomlarini, ularning har birining qay bir vaqtning о‘zida qaysi kasallikka davo ekanligini yozib qoldirgan?

+ 811 ta

- 700 ta
- 750 ta
- 711 ta

# Hayvonlarning 500 turini о‘rganib, ularning xulq-atvori, kо‘chib yurishi, qishda uyquga ketishi va qushlar tо‘g‘risida ma’lumot qoldirgan olim kim?

+ Aristotel

- Ibn Sino
- V.Vernadskiy
- E.P.Korovin
# Sibirda о‘sadigan qaysi daraxtlar daraxtlar –70 °C gacha sovuqqa bardosh bera oladi.
>
+ tilog‘och, qarag‘ay, pixta

- Anor, archa, Pixta
- Tilog’osh, magnoliya, pixta
- Qarag’ay, sovun daraxti, limon
# V.N.Bеklemishеv tasnifi bо‘yicha, trofik aloqani ajrating?

+ bir tur ikkinchi tur bilan oziqlanadi.

- bir tur ikkinchi turning yashash sharoitini о‘zgartiradi.

- bir turning tarqalishiga ikkinchi turning ta’sir etishi natijasida rо‘yobga chiqadi.

- Bir turning о‘ziga in qurishi uchun boshqa turning qoldiqlaridan foydalanishi.

# V.N.Bеklemishеv tasnifi bо‘yicha, forik aloqani ajrating?

- bir tur ikkinchi tur bilan oziqlanadi.
- bir tur ikkinchi turning yashash sharoitini о‘zgartiradi.

+ bir turning tarqalishiga ikkinchi turning ta’sir etishi natijasida rо‘yobga chiqadi.

- Bir turning о‘ziga in qurishi uchun boshqa turning qoldiqlaridan foydalanishi.
# V.N.Bеklemishеv tasnifi bо‘yicha, fabrik aloqani ajrating?

- bir tur ikkinchi tur bilan oziqlanadi.

- bir tur ikkinchi turning yashash sharoitini о‘zgartiradi.

- bir turning tarqalishiga ikkinchi turning ta’sir etishi natijasida rо‘yobga chiqadi.

+ Bir turning о‘ziga in qurishi uchun boshqa turning qoldiqlaridan foydalanishi.
# Fotoperiodizm nima?

+ tirik organizmlardagi fiziologik jarayonlar faolligining yorug‘ kun uzunligiga bog‘liqligidir

- suv tagida yashaydigan jonivorlar va quruqlikda yashaydigan ba’zi qо‘ng‘izlar о‘z tanasidan nur chiqarish xususiyati

- bu turning “professiyasi”, ya’ni jamoadagi nima bilan shug‘ullanishi demakdir.
- turning muhitdagi kо‘pchilik omillar yoki alohida bir omilning о‘zgarishiga chiday olishidir
# Hayot shakli termini birinchi marta 1884 - yilda qaysi olim kiritdh?
+ daniyalik botanik Ye.Varming

- angliyalik Ch.Elton
- angliyalik A.Tensli
- rossiyalik V.Vernadskiy
# Cheklovchi omil nima?
+ Agar barcha shart-sharoitlar qulay bо‘lib, ulardan birining yetarli miqdorda bо‘lmasligi

- Ortiqcha yoki yetishmaydigan omillarni chegaralovchi omillar hisoblanish
- Asosiy ozuqa elementlaridan birortasining о‘simlikka yetishmasligi uning hosildorligini pasaytirishi mumkin

- Tana haroratining idora etilishi issiqlik ishlab chiqarishga emas, balki uni tejashga asoslangan
# Tolerantlik qonuni nima?
- Agar barcha shart-sharoitlar qulay bо‘lib, ulardan birining yetarli miqdorda bо‘lmasligi

+ ortiqcha yoki yetishmaydigan omillarni chegaralovchi omillar sifatida hisoblanishi
- Asosiy ozuqa elementlaridan birortasining о‘simlikka yetishmasligi uning hosildorligini pasaytirishi mumkin

- Tana haroratining idora etilishi issiqlik ishlab chiqarishga emas, balki uni tejashga asoslangan
# O’simliklarning mineral oziqlanish nazariyasi nima?
- Agar barcha shart-sharoitlar qulay bо‘lib, ulardan birining yetarli miqdorda bо‘lmasligi

- ortiqcha yoki yetishmaydigan omillarni chegaralovchi omillar hisoblanish
+ Asosiy ozuqa elementlaridan birortasining о‘simlikka yetishmasligi uning hosildorligini pasaytirishi mumkin

- Tana haroratining idora etilishi issiqlik ishlab chiqarishga emas, balki uni tejashga asoslangan
# Har bir popuyatsiya ma’lum sharoitda о‘rtacha zichlikka ega bо‘ladi, bunda barcha hayotiy jarayonlar samarali borib, uning natijasi populyatsiyaning yuqori mahsuldorligi va hayotchanligida kо‘rinadi. Bu qaysi qoida yoki qonuniyat?

+ Olli qoidasi

- V.Selford qonuniyati
- Yu.Libix qonuniyati

- Ye.Varming qonuniyati
# Tirik qolishning ekologik strategiyasini ajrating?
+ violent, patient, eksplerent
- valentlik, nisha, tolerantlik
- nisha, tolerantlik, violent
- eksplerent, valentlik, nisha
# Konsortsiya tushunchasi fanga qaysi olimlar kiritdi?
+ V.N.Beklemishev, L.G.Ramenskiy
- V.Vernadskiy, K.Ber
- Ibn Sino, V.Dokuchayev
- A.Tensli, Ch.Elton
# Parazitlilik turidagi biotik aloqa munosabatini aniqlang?
+ Bug‘doy va zang zamburug‘i.
- Arslon va giyena.
- Bо‘ri va quyon.

- Suv о‘ti va zamburug‘.

# Ozuqa zanjiri deganda nimani tushunasiz?

+ Har bir organizmni о‘zidan keyin turgan organizm uchun ozuqa bо‘lib xizmat qilishi tushuniladi. - Organizmlarning ayrim bо‘g‘inlarni hosil qilishi.

- Ozuqa zanjiridagi organizmlarning bir-biriga munosabati.
- Anorganik moddalarning organik moddalarga aylanishi.
# Ekologik tizim nima?

+ Yashash sharoiti о‘xshash va о‘zaro munosabati natijasida bir-biriga ta’sir kо‘rsatuvchi har xil turga mansub bо‘lgan organizmlar yig‘indisi.

- Yashash sharoiti har xil va о‘zaro munosabati natijasida bir-biriga ta’sir kо‘rsatuvchi bir xil turga mansub bо‘lgan birgalikda yashovchi organizmlar yig‘indisi.

- Ma’lum bir maydonni egallagan va bir turga mansub bо‘lgan individlar yig‘indisi.

- Bir necha tur о‘simliklarning birgalikda qavm bо‘lib yashashi.
# Ekotizim terminini va tushunchasini fanga qaysi olim kiritgan?

+ A.Tensli.

- K.Myobius.

- E.Gekkel.
- J.Lamark.
# Noosfera tushunchasini fanga kim kiritgan?
- E.Gekkel.
- J.Lamark.
+ YE.Lerua.
- V.Vernadskiy.
# Ekologik piramida kim tomonidan tuzilgan?
- I.A.Seversov.
- D.N.Kashkarov.
- YE.P.Korovin.
+ CH.Elton.
# “Biosfera” terminini dastlab kim ishlatgan?
+ J.Lamark.
- V.Sukachev.
- V.Vernadskiy.
- YE.Lerua.
# Biosferada moddalarning geologik (katta) doirada aylanishi:
+ Quruqlik bilan gidrosfera о‘rtasidagi aylanish.

- Avtotrof organizmlar о‘rtasidagi aylanish.

- Geterotrof organizmlar о‘rtasidagi aylanish

- Okeanda moddalarning aylanishi.
# DDT ni ya’ni pestisidlarni birinchi marta kim ixtiro qildi?

+ P.Myuller

- V.Vernadskiy
- Ch.Elton
- A.Tensli
# Oqova suvlarni tozalashni qanday usullari mavjud?
- Mexanik, fizik, biologik, sentrafugalash.
- Mexanik, fizik, biologik, geologik.
+ Mexanik, fizik-kimyoviy, biologik.
- Mexanik, fizik, kimyoviy, tarixiy.

# Qishloq xо‘jaligida zamburug’larga qarshi ishlatiladigan modda nomini ayting?

>
- Insektitsid.
- Akaritsid.
- Gerbitsid.

+ Fungitsid.
# “Tabiatni muhofaza qilish” termini dastlab qachon va qayerda tarqaldi?

- 1913yil, AngliY.

+ 1913 yil, Shveysariya.
- 1949 yil, AngliY.
- 1970 yil, GermaniY.
# Tugamaydigan resurslarni ajrating?
- Suv, havo, tuproq.
- О‘simlik, hayvon.

- Yer osti qazilmalari.
+ Havo, okean suvlari, energetik resurslar.
# Havoning ifloslanishi odam salomatligiga salbiy ta’sir kо‘rsatadi. Shunday ekan odam havosiz qancha vaqt yashashi mumkin?

+ 5 min.

- 10 min
- 1 soat.
- 1 hafta.
# Fotokimyoviy smog (qurum)ga sabab bо‘luvchi moddani tо‘g‘ri kо‘rsating?

+ Formaldegid.

- Formalin.
- Pestitsid.
- Azot oksidi.
# Asosiy issiqxona effektini paydo bо‘lishiga sababchi gazlar qaysilar?

+ Karbonat angidrid, metan, azot (II)oksidi.

- Oltingugurt (II) oksidi, is gazi, karbonat angidrid.
- Oltingugurt (IV) oksidi, kislorod, azot (IV) oksidi.
- Karbonat angidrid, oltingugurt (II) oksidi, azot (IV) oksidi.
# Tuproqda kechadigan eroziya turlarining tо‘liq qatorini aniqlang?

- Shamol eroziyasi, deflyatsiY.

- Suv eroziyasi.
- Antropogen eroziY.
+ Antropogen eroziya, suv eroziyasi, shamol eroziyasi.

# Seysmik kо‘rinish okean tubida paydo bо‘lib, okean yuzasida katta uzunlikdagi gravitatsion tо‘lqin hosil qiladi va u “sunami” deyiladi. Bu sо‘z qaysi tildan olingan va XXI asrda qaysi mintaqada u kо‘p halokatga olib keldi?

+ Yaponcha, Shimoliy Amerika.
- Fransuzcha, Janubiy Amerika.
- Ruscha, Shimoliy Yevropa.
- Italyancha, Janubiy Yevropa.
# О‘zbekiston Respublikasida “Suv haqidagi va suvdan foydalanish tо‘g‘risida” gi qonun qachon qabul qilindi?

+ 1993 yil 6 may.

- 1994 yil 6 may.
- 1995 yil 26 dekabr.
- 1996 yil 26 dekabr.

# О‘zbekiston Respublikasida “Tabiatni muhofaza qilish” haqidagi qonun qachon qabul qilindi?

- 1993 yil 9 dekabr.
+ 1992 yil 9 dekabr.

- 1996 yil 9 dekabr.
- 1996 yil 26 dekabr.
# Orol dengizidagi suvning shо‘rlanish darajasi qanchaga ortgan?

- 9-10 g/l dan 34-37 g/l gacha.

- 9-10 g/l dan 72 g/l gacha.
- 9-10 g/l dan 100-180 g/l gacha.
+ 9-10 g/l dan 120-280 g/l gacha.
# SHо‘rlanish deb nimaga aytiladi?

- Tuproqning yuza qatlamida natriy, magniy, alyuminiy tuzlarining tо‘planishi.

- Tuproqning yuza qatlamida kalsiy, natriy, mis tuzlarining tо‘planishi.

- Tuproqning yuza qatlamida xlor, natriy, magniy tuzlarining tо‘planishi.

+ Tuproqning yuza qatlamida natriy, magniy, kalsiy tuzlarining tо‘planishi.

# Dunyo о‘simlik va hayvon turlari xilma-xilligini kо‘rsating?

+ О‘simliklar 500 ming, hayvonlar 2 mln.

- О‘simliklar 550 ming, hayvonlar 1,6 mln.

- О‘simliklar 700 ming, hayvonlar 1,7 mln.

- О‘simliklar 1 mln., hayvonlar 2 mln.

# Al-Qonunu asarida qancha dorivor o’simliklar haqida so’z yuritiladi?

+ 900
- 800
- 750
- 570
# Ozuqa zanjirlarining keyingi bо‘g‘inlarida biomassa tobora kamayib boradi. Bu haqda qaysi biolog olim о‘zining ekologik piramida qurilishi tamoyilini shakllantiradi
>
+ Lamott
- A.Tensli
- Ch.Elton
- E.Gekkel

# Ekologik mazmundagi “Sokin bahor” asarining muallifi kim?

+ R.Karson
- V.Vernadskiy
- A.Tensli
- E.Gekkel
# “Kо‘mirni yoqish natijasida atmosferaga tashlanadigan karbonat angidrid global isishga olib keladi”, degan farazni kim aytgan?

+ Arrenius

- Aristotel
- Teofrast
- V.Vernadskiy

# Xalqaro Ozon qatlamini himoya qilish kuni qaysi sanada nishonlanadi?

+ 16-sentabr
- 16-oktabr
- 9-may
- 5-iyun
# 1872 - yilda «kislotali yomg‘ir», degan sо‘zni о‘zining «Havo va yomg‘ir» asarida keltirgan olim kim?

+ R.A.Smitt

- J.Lamark
- V.Vernadskiy
- R.Karson
# Suv stresining nechta darajasi bor?

+ 4
- 6

- 8
- 2
# Yer yuzida dorivor о‘simliklarning qancha turi bor?

+ 10-12 ming turi

- 5-10 ming turi
- 6-8 ming turi
- 4-6 ming turi
# Stokgolm konferensiyasi, ya'ni atrof-muhit va rivojlanish bо‘yicha,qachon o'tkazilgan?

+ 1972 yil.

- 1983 yil.
- 1992 yil.
- 2000 yil.
# О‘zbekiston Respublikasida “О‘simliklar dunyosini muhofaza qilish va undan oqilona foydalanish” tо‘g‘risidagi qonun qachon qabul qilindi?

- 1993 yil 25 dekabr.

- 1994 yil 28 dekabr.
+ 1997 yil 26 dekabr.
- 1998 yil 9 dekabr.
# О‘zbekiston Respublikasi hududida qancha о‘simlik turi mavjud?

+ 4500 ga yaqin.

- 4600 ga yaqin.
- 4700 ga yaqin.
- 5000 ga yaqin.
# О‘zbekiston Respublikasi hududidan Xalqaro “Qizil kitob” ga kirgan hayvonlarni kо‘rsating?
+ Menzbir sug‘uri, Buxoro bug‘usi.
- Buxoro bug‘usi, tulki.
- Ilvirs, bо‘ri.

- Kapcha ilon, mayna.
# Birinchi Xalqaro “Qizil kitob” qachon yaratilgan?
+ 1966 yil.
- 1978 yil.
- 1979 yil.
- 1983 yil.
# О‘zbekistonda “Qizil kitob” qachon ta’sis etildi?

+ 1979 yil.

- 1980 yil.
- 1983 yil.
- 1984 yil.
# О‘zbekiston “Qizil kitobi” ning 2009 yildagi nashrida qancha о‘simlik turi qayd etilgan?

- 163 ta.

- 301 ta.
- 305 ta.
+ 324 ta
# О‘lkamiz hududidan qaysi hayvonlar yо‘qolib ketgan?

- Turon yо‘lbarsi.

- Qizil bо‘ri.

- Qoplon, qizil bо‘ri.

+ Turon yо‘lbarsi, qizil bо‘ri.

# О‘zbekiston Respublikasida “Hayvonot olamini muxofaza qilish va undan foydalanish tо‘g‘risida” gi qonun qachon qabul qilingan?

- 1992 yil.
- 1993 yil.
+ 1997 yil.
- 1998 yil.
# О‘zbekiston “Qizil kitobi” ga qancha hayvon turi kiritilgan?

- 63 ta.

- 100 ta.
- 150 ta.
+ 184 ta
# О‘zbekistonda birinchi qо‘riqxona qachon tashkil topgan?

+ 1926 yil.

- 1928 yil.
- 1949 yil.
- 1983 yil.
# О‘zbekistonda ekologik ta’limni rivojlantirish istiqbollari Dasturi va Konsepsiyasi qachon qabul qilingan?

- 2002 yil 15 may.

- 2003 yil 30 sentabr.
+ 2005 yil 7 noyabr.
- 2006 yil 10 iyun.
# Ozon qatlamining yemirilish sabablari
+ Xlorftormetan (freonlar) birikmalar.
- Ultrabinafsha nurlar.
- Zavod va fabrikalardan chiqadigan uglerod oksidlar.
- Avtotransportlardan chiqadigan gazlar.
# Shovqinni о‘ta havfli turini kо‘rsating.

+ 130 DB dan 200 DB gacha shovqin.

- 0-50 DB.
- 60-90 DB.
- 100-120 DB.
# 1872-1874- yillarda qayerda temir yо‘li qurilishi vaqtida “ishtiyoqmand” ovchilar har yili 2,5 million bosh bizonni otib tashlaganlar?

+ AQSh, Kanzas

- AQSh, Texas
- AQSh, Vashington
- AQSh, Nyu-York
# O’zbekistonda nechta tabiiy yodgorlik bor?
- 3
- 4
+ 5
- 6
# Eng yuqori biologic xilma-xillikka ega bo’lgan mamlakat qaysi?
+ Kolumbiya
- AQSh
- Rossiya
- Xitoy
# Eng ko’p endemic o’simliklar o’sadigan hudud qaysi?
+ Gavaya orollari
- Madagaskar oroli
- yangi Zelandiya
- Indoneziya
# BMTning chо‘llanishga qarshi kurash bо‘yicha Konferentsiyasida “Chо‘llanishga qarshi kurash bо‘yicha Harakatlar rejasi” qachon qabul qilindi?

+ 1977
- 1986

- 1992
- 1998
# О‘zbekiston Respublikasi “Chо‘llanishga qarshi kurash Konventsiyasi”ni qachon imzoladi?
+ 1994-yil
- 1998-yil
- 2000-yil
- 2005-yil
# “Barqaror rivojlanish” termini birinchi marta qaysi kitobda va qachon ishlatilgan?

+ “Bizning umumiy kelajagimiz”» kitobi (1989-yilda)

- “Sokin bahor” kitobi (1962-yilda)
- “Organizmlarning umumiy morfologiyasi” kitobi (1866-yilda)
- “Inson va tabiat” kitobi (1864-yilda)
#
CHо‘llanish qaysi qit’ada kuchli darajada sodir bо‘lmoqda?

+
Osiyo, Afrika

-
Yevropa, Avstraliya
-
Osiyo, Amerika
-
Avstraliya, Afrika
#
Ekologik tanglik deganda…
-
Noqulay iqtisodiy oqibatlarning kelib chiqishi tushuniladi.
+
Jamiyatning ishlab chiqaruvchi kuchlari bilan ishlab chiqarish munosabatlarining nomuvofiqligi tushuniladi.
-
Aholining yalpi nobud bо‘lishi tushuniladi.

-
Ma’lum mintaqada aholi sonining ortishi.
#
Pestitsidlar ta’sirida kelib chiqadigan xavfli kasallikni ayting?
+
Rak
-
Vabo
-
Ichburug'
-
Sariq kasalligi
#
O'zbekistonda “Chо‘llanishga qarshi kurash Milliy harakatlar dasturi” qachon ishlab chiqildi?

+
1999

-
1998

“O’sish chegarasi” (1972 yil) nomli asar qaysi olimlarga taalluqli?

*A) Amerika-lik olim Forrester va boshqalar
B) Amerikalik olim Yu.Odum
C) Amerikalik olim G.Odum
D) Amerikalik olim E.Pianka
“Yoki insonlar havodagi tutunni kamaytiradilar, aks holda tutun yer yuzida insonlarni kamaytiradi”. Ushbu jumlalar kimga tegishli?
*A) Amerika-lik meteorolog Luis Battan
B) Rus olimi V.I.Vernadskiy
C) Ingliz olimi A.Tensli
D) Amerikalik olim Yu.Odum
O’zbekiston Kioto protokoliga qachon imzo chekdi?
*A) 1998 yil
B) 2004 yil
C) 2008 yil
D) 2012 yil
Vapiti bug’usi, tundra bug’usi, panshaxa shoxli antilopalarning oxirgi vakillari qaysi mamlakatda yo’q qilindi?
*A) AQSH da
B) Germaniyada
C) Angliyada
D) Meksikada
N.F.Reymersning ekologik manifestida qaysi so’z va iboralar keltirilgan?
*A) Tabiat, biosfera jiddiy kasal, bu yo’l tugadi, ekologik gumanizm uchun birgalikda harakat qilaylik, yangi davr bong uradi.
B) Tabiat, bu yo’l tugadi, ekologik gumanizm uchun birgalikda harakat qilaylik, yangi davr bong uradi.
C) Biosfera jiddiy kasal, bu yo’l tugadi, ekologik gumanizm uchun birgalikda harakat qilaylik, yangi davr bong uradi.
D) Tabiat, biosfera jiddiy kasal, bu yo’l tugadi, ekologik gumanizm uchun birgalikda harakat qilaylik.
“Umumiy kelajagimiz” hisobotidagi yo’nalishlarni toping?
*A) Aholi sonini o’sishi, oziq ovqat xavfsizligi, urbanizatsiya, energetika, sanoat, bioxilma xillik, atrof muhit buzilishi.
B) Aholi sonini o’sishi, oziq ovqat xavfsizligi
C) Aholi sonini o’sishi, , energetika, sanoat, bioxilma xillik, atrof muhit buzilishi.
D) Oziq ovqat xavfsizligi, urbanizatsiya, energetika, sanoat, bioxilma xillik, atrof muhit buzilishi.
Rim klubi qachon tashkil etildi?
*A) 1968 yil
B) 1972 yil
C) 1989 yil
D) 1992 yil
“Ming yillik sammit” qachon va qaerda o’tkazildi?
*A) 2000 yil, Nyu-York
B) 2000 yil, Vashington
C) 2010 yil, Yaponiya
D) 2013 yil, Samarqand
Barqaror taraqqiyot iborasi rasmiy ravishda birinchi marta qachon va qaysi hisobotda qabul qilingan?
*A) 1987 yil, “Umumiy kelajagimiz” hisobotida
B) 1992 yil, “XXI asr kun tartibi” hisobotida
C) 1998 yil, “Barqaror rivojlanish” hisobotida
D) 2010 yil, “Ming yillik sammit” hisobotida
Yovvoyi tabiat butun jahon fondi (WWF) emblemasida qaysi hayvon tasvirlangan?
*A) Bambuksimon ayiq
B) Lochin qushi
C) Burgut
D) Jirafa

“Barqaror taraqqiyot” iborasidan birinchi bo’lib kim va qachon foydalangan?

*A) Barbara Uord, 1970 yillar
B) Rechil Karson, 1970 yillar
C) Yu.Odum, 1975 yillar
D) R.Uitekker, 1980 yillar
YUNEP ning bosh maqsadi nima?
*A) Hozirgi va kelajak avlodlar faravonligi uchun atrof muhitni yaxshilash va himoya qilishga qaratilgan chora tadbirlarni tashkil qilish
B) Tabiiy yodgorliklarni muhofaza qilish
C) Madaniy va ma’rifiy tadbirlarni o’tkazish
D) Ekologiya sohasidagi hamkorliklarni tashkil qilish
Braziliyada bo’lib o’tgan Atrof muhit va taraqqiyot konferentsiyasida qanday konventsiyalar qabul qilindi.
*A) Iqlim o’zgarishi va biologik xilma xillik to’g’risidagi konventsiyalar
B) CHiqindilarni qayta ishlash konventsiyasi
C) Ozon qatlamini yemirilishi oldini olish to’g’risidagi konventsiya
D) CHo’llashish jarayoniga qarshi kurashish konventsiyasi
Stokgolm Deklaratsiyasi qachon qabul qilingan?
*A) 1972 yil
B) 1974 yil
C) 1975 yil
D) 1986 yil
Ozon qatlamini muhofaza qilish to’g’risidagi Vena konventsiyasi qachon qabul qilingan?
*A) 1985 yil
B) 1986 yil
C) 1987 yil
D) 1992 yil
Stokgolm Deklаrаtsiyasi printsipining аsosiy tаmoyili nimа?
*A) Hozirgi vа kelаjаk аvlodlаrning fаrаvonligini o’ylаb аtrof muhitni muhofаzа qilish
B) Аtrof muhitgа tа’sirni oldindan baholash
C) CHiqindilarni kamaytirish
D) Ozon qatlamini siyraklashuvini oldini olish
Qаysi qushning so’nggi urg’ochi vаkili 1914 yilda hayvonot bog’ida o’lgan?
*A) AQSH dagi sayyor kaptar
B) Osiyodаgi qizil bo’ri
C) АQSH dаgi oq turnа
D) O’zbekistondаgi Turon yo’lbаrsi
Yo’q bo’lib ketgаn hаyvon turlаrini ko’rsаting?
*A) tarpan, dengiz sigiri, antilopa, havorang ot, kvagga, sayyor kaptar, karolin to’tiqushi, qanotsiz gagarka.
B) dengiz sigiri, antilopa, havorang ot, kvagga, sayyor kaptar, karolin to’tiqushi, qanotsiz gagarka.
C) dengiz sigiri, antilopa, havorang ot, sayyor kaptar, karolin to’tiqushi, qanotsiz gagarka.
D) dengiz sigiri, havorang ot, kvagga, sayyor kaptar, karolin to’tiqushi, qanotsiz gagarka.
1994 yildа cho’llаshishgа qаrshi kurаsh konventsiyasi qаysi shаhаrdа qаbul qilindi?
*A) Pаrij
B) Venа
C) Oslo
D) Tokio
Dunyogа mаshhur Yasuni milliy bog’i qаyerdа joylаshgаn?
*A) Ekvаdor
B) Mаdаgаskаr oroli
C) Yangi Zelаndiya oroli
D) Grenlаndiya
"Ekologik muammolarni bartaraf etish, atrof muhitni barqaror va xavfsiz holda ushlab turish faqatgina dunyo hamjamiyatining birgalikdagi harakati va ushbu harakatlarni huquqiy jihatdan tartibga solishgina insoniyatni ekologik inqirozdan olib chiqishi mumkin". Ushbu fikrlar kimga taalluqli?
*A) Yu.Odum
B) G.Odum
C) P.Myuller
D) R.Karson
Ekologik mazmunda yozilgan “Sokin bahor” asarining muallifi kim?
*A) R.Karson
B) V.Vernadskiy
C) Yu.Odum
D) G.Odum
Birinchi Xalqaro “Qizil kitob” qachon nashr etildi?
*A) 1966 yil
B) 1978 yil
C) 1979 yil
D) 1983 yil
DDT va GXSG prepatlarini yaratuvchisi qaysi olim?
*A) Nemis olimi P.Myuler.
B) Amerikalik olim G.Odum
C) Rus olimi N.P.Naumov
D) Amerikalik olim E.Pianka
“Birlashgan doira” kitobidagi ekologiyaning asosiy to’rtta qonuni kim tomonidan yozilgan?
*A) B.Kommoner
B) Yu.Odum
C) R.Riklefs
D) E.Pianka
“Sanoat va turizm rivojlangan yirik davlatlar zaharlashni to’xtatmas ekanlar, asrimizning so’ngidayoq okeanlarda hayot yo’qoladi.” Ushbu so’zlar kimga taalluqli?.
*A) Jak Kusto
B) Pan Gi Mun
C) Yu.Odum
D) N.F.Reymers
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2013 yil 27 maydagi 142-sonli qarori nima haqida?
*A) “2013-2017 yillarda O’zbekiston Respublikasida atrof-muhit muhofazasi bo’yicha harakatlar dasturi to’g’risida”
B) “2011-2020 yillarda O’zbekiston Respublikasida atrof-muhit muhofazasi bo’yicha harakatlar dasturi to’g’risida”
C) “2005-2015 yillarda O’zbekiston Respublikasida atrof-muhit muhofazasi bo’yicha harakatlar dasturi to’g’risida”
D) “2005-2012 yillarda O’zbekiston Respublikasida atrof-muhit muhofazasi bo’yicha harakatlar dasturi to’g’risida”
Sibirda о‘sadigan qaysi daraxtlar daraxtlar –70 °C gacha sovuqqa bardosh bera oladi.

*A) tilog‘och, qarag‘ay, pixta

B) Anor, archa, Pixta
C) Tilog’osh, magnoliya, pixta
D) Qarag’ay, sovun daraxti, limon
Ozuqa zanjirlarining keyingi bо‘g‘inlarida biomassa tobora kamayib boradi. Bu haqda qaysi biolog olim о‘zining ekologik piramida qurilishi tamoyilini shakllantiradi

*A) Lamott

B) A.Tensli
C) Ch.Elton
D) E.Gekkel
# Ozuqa zanjiri deganda nimani tushunasiz?

+ Har bir organizmni о‘zidan keyin turgan organizm uchun ozuqa bо‘lib xizmat qilishi tushuniladi. - Organizmlarning ayrim bо‘g‘inlarni hosil qilishi.

- Ozuqa zanjiridagi organizmlarning bir-biriga munosabati.

- Anorganik moddalarning organik moddalarga aylanishi.
# Ekologik tizim nima?

+ Yashash sharoiti о‘xshash va о‘zaro munosabati natijasida bir-biriga ta’sir kо‘rsatuvchi har xil turga mansub bо‘lgan organizmlar yig‘indisi.

- Yashash sharoiti har xil va о‘zaro munosabati natijasida bir-biriga ta’sir kо‘rsatuvchi bir xil turga mansub bо‘lgan birgalikda yashovchi organizmlar yig‘indisi.

- Ma’lum bir maydonni egallagan va bir turga mansub bо‘lgan individlar yig‘indisi.

- Bir necha tur о‘simliklarning birgalikda qavm bо‘lib yashashi.
# Ekotizim terminini va tushunchasini fanga qaysi olim kiritgan?

+ A.Tensli.

- K.Myobius.

- E.Gekkel.

- J.Lamark.

# Noosfera tushunchasini fanga kim kiritgan?

- E.Gekkel.

- J.Lamark.

+ YE.Lerua.

- V.Vernadskiy.

# Ekologik piramida kim tomonidan tuzilgan?

- I.A.Seversov.

- D.N.Kashkarov.

- YE.P.Korovin.

+ CH.Elton.

# “Biosfera” terminini dastlab kim ishlatgan?

+ J.Lamark.

- V.Sukachev.

- V.Vernadskiy.

- YE.Lerua.

# Biosferada moddalarning geologik (katta) doirada aylanishi:

+ Quruqlik bilan gidrosfera о‘rtasidagi aylanish.

- Avtotrof organizmlar о‘rtasidagi aylanish.

- Geterotrof organizmlar о‘rtasidagi aylanish

- Okeanda moddalarning aylanishi.

# DDT ni ya’ni pestisidlarni birinchi marta kim ixtiro qildi?

+ P.Myuller

- V.Vernadskiy

- Ch.Elton

- A.Tensli

# Oqova suvlarni tozalashni qanday usullari mavjud?

- Mexanik, fizik, biologik, sentrafugalash.

- Mexanik, fizik, biologik, geologik.

+ Mexanik, fizik-kimyoviy, biologik.

- Mexanik, fizik, kimyoviy, tarixiy.

# Qishloq xо‘jaligida zamburug’larga qarshi ishlatiladigan modda nomini ayting?

>
- Insektitsid.

- Akaritsid.

- Gerbitsid.

+ Fungitsid.

# “Tabiatni muhofaza qilish” termini dastlab qachon va qayerda tarqaldi?

- 1913yil, AngliY.

+ 1913 yil, Shveysariya.

- 1949 yil, AngliY.

- 1970 yil, GermaniY.

# Tugamaydigan resurslarni ajrating?

- Suv, havo, tuproq.

- О‘simlik, hayvon.

- Yer osti qazilmalari.

+ Havo, okean suvlari, energetik resurslar.

# Havoning ifloslanishi odam salomatligiga salbiy ta’sir kо‘rsatadi. Shunday ekan odam havosiz qancha vaqt yashashi mumkin?

+ 5 min.

- 10 min

- 1 soat.

- 1 hafta.

# Fotokimyoviy smog (qurum)ga sabab bо‘luvchi moddani tо‘g‘ri kо‘rsating?

+ Formaldegid.

- Formalin.

- Pestitsid.

- Azot oksidi.

# Asosiy issiqxona effektini paydo bо‘lishiga sababchi gazlar qaysilar?

+ Karbonat angidrid, metan, azot (II)oksidi.

- Oltingugurt (II) oksidi, is gazi, karbonat angidrid.

- Oltingugurt (IV) oksidi, kislorod, azot (IV) oksidi.

- Karbonat angidrid, oltingugurt (II) oksidi, azot (IV) oksidi.

# Tuproqda kechadigan eroziya turlarining tо‘liq qatorini aniqlang?

- Shamol eroziyasi, deflyatsiY.

- Suv eroziyasi.

- Antropogen eroziY.

+ Antropogen eroziya, suv eroziyasi, shamol eroziyasi.

# Seysmik kо‘rinish okean tubida paydo bо‘lib, okean yuzasida katta uzunlikdagi gravitatsion tо‘lqin hosil qiladi va u “sunami” deyiladi. Bu sо‘z qaysi tildan olingan va XXI asrda qaysi mintaqada u kо‘p halokatga olib keldi?

+ Yaponcha, Shimoliy Amerika.

- Fransuzcha, Janubiy Amerika.

- Ruscha, Shimoliy Yevropa.

- Italyancha, Janubiy Yevropa.

# О‘zbekiston Respublikasida “Suv haqidagi va suvdan foydalanish tо‘g‘risida” gi qonun qachon qabul qilindi?

+ 1993 yil 6 may.

- 1994 yil 6 may.

- 1995 yil 26 dekabr.

- 1996 yil 26 dekabr.

# О‘zbekiston Respublikasida “Tabiatni muhofaza qilish” haqidagi qonun qachon qabul qilindi?

- 1993 yil 9 dekabr.

+ 1992 yil 9 dekabr.

- 1996 yil 9 dekabr.

- 1996 yil 26 dekabr.

# Orol dengizidagi suvning shо‘rlanish darajasi qanchaga ortgan?

- 9-10 g/l dan 34-37 g/l gacha.

- 9-10 g/l dan 72 g/l gacha.

- 9-10 g/l dan 100-180 g/l gacha.

+ 9-10 g/l dan 120-280 g/l gacha.

# SHо‘rlanish deb nimaga aytiladi?

- Tuproqning yuza qatlamida natriy, magniy, alyuminiy tuzlarining tо‘planishi.

- Tuproqning yuza qatlamida kalsiy, natriy, mis tuzlarining tо‘planishi.

- Tuproqning yuza qatlamida xlor, natriy, magniy tuzlarining tо‘planishi.

+ Tuproqning yuza qatlamida natriy, magniy, kalsiy tuzlarining tо‘planishi.

# Dunyo о‘simlik va hayvon turlari xilma-xilligini kо‘rsating?

+ О‘simliklar 500 ming, hayvonlar 2 mln.

- О‘simliklar 550 ming, hayvonlar 1,6 mln.

- О‘simliklar 700 ming, hayvonlar 1,7 mln.

- О‘simliklar 1 mln., hayvonlar 2 mln.

# Al-Qonunu asarida qancha dorivor o’simliklar haqida so’z yuritiladi?

+ 900

- 800

- 750

- 570

# Ozuqa zanjirlarining keyingi bо‘g‘inlarida biomassa tobora kamayib boradi. Bu haqda qaysi biolog olim о‘zining ekologik piramida qurilishi tamoyilini shakllantiradi

>
+ Lamott

- A.Tensli

- Ch.Elton

- E.Gekkel

# Ekologik mazmundagi “Sokin bahor” asarining muallifi kim?

+ R.Karson

- V.Vernadskiy

- A.Tensli

- E.Gekkel

# “Kо‘mirni yoqish natijasida atmosferaga tashlanadigan karbonat angidrid global isishga olib keladi”, degan farazni kim aytgan?

+ Arrenius

- Aristotel

- Teofrast

- V.Vernadskiy

# Xalqaro Ozon qatlamini himoya qilish kuni qaysi sanada nishonlanadi?

+ 16-sentabr

- 16-oktabr

- 9-may

- 5-iyun

# 1872 - yilda «kislotali yomg‘ir», degan sо‘zni о‘zining «Havo va yomg‘ir» asarida keltirgan olim kim?

+ R.A.Smitt

- J.Lamark

- V.Vernadskiy

- R.Karson

# Suv stresining nechta darajasi bor?

+ 4

- 6

- 8

- 2

# Yer yuzida dorivor о‘simliklarning qancha turi bor?

+ 10-12 ming turi

- 5-10 ming turi

- 6-8 ming turi

- 4-6 ming turi

# Stokgolm konferensiyasi, ya'ni atrof-muhit va rivojlanish bо‘yicha,qachon o'tkazilgan?

+ 1972 yil.

- 1983 yil.

- 1992 yil.

- 2000 yil.

# О‘zbekiston Respublikasida “О‘simliklar dunyosini muhofaza qilish va undan oqilona foydalanish” tо‘g‘risidagi qonun qachon qabul qilindi?

- 1993 yil 25 dekabr.

- 1994 yil 28 dekabr.

+ 1997 yil 26 dekabr.

- 1998 yil 9 dekabr.

# О‘zbekiston Respublikasi hududida qancha о‘simlik turi mavjud?

+ 4500 ga yaqin.

- 4600 ga yaqin.

- 4700 ga yaqin.

- 5000 ga yaqin.

# О‘zbekiston Respublikasi hududidan Xalqaro “Qizil kitob” ga kirgan hayvonlarni kо‘rsating?

+ Menzbir sug‘uri, Buxoro bug‘usi.

- Buxoro bug‘usi, tulki.

- Ilvirs, bо‘ri.

- Kapcha ilon, mayna.

# Birinchi Xalqaro “Qizil kitob” qachon yaratilgan?

+ 1966 yil.

- 1978 yil.

- 1979 yil.

- 1983 yil.

# О‘zbekistonda “Qizil kitob” qachon ta’sis etildi?

+ 1979 yil.

- 1980 yil.

- 1983 yil.

- 1984 yil.

# О‘zbekiston “Qizil kitobi” ning 2009 yildagi nashrida qancha о‘simlik turi qayd etilgan?

- 163 ta.

- 301 ta.

- 305 ta.

+ 324 ta

# О‘lkamiz hududidan qaysi hayvonlar yо‘qolib ketgan?

- Turon yо‘lbarsi.

- Qizil bо‘ri.

- Qoplon, qizil bо‘ri.

+ Turon yо‘lbarsi, qizil bо‘ri.

# О‘zbekiston Respublikasida “Hayvonot olamini muxofaza qilish va undan foydalanish tо‘g‘risida” gi qonun qachon qabul qilingan?

- 1992 yil.

- 1993 yil.

+ 1997 yil.

- 1998 yil.

# О‘zbekiston “Qizil kitobi” ga qancha hayvon turi kiritilgan?

- 63 ta.

- 100 ta.

- 150 ta.

+ 184 ta

# О‘zbekistonda birinchi qо‘riqxona qachon tashkil topgan?

+ 1926 yil.

- 1928 yil.

- 1949 yil.

- 1983 yil.

# О‘zbekistonda ekologik ta’limni rivojlantirish istiqbollari Dasturi va Konsepsiyasi qachon qabul qilingan?

- 2002 yil 15 may.

- 2003 yil 30 sentabr.

+ 2005 yil 7 noyabr.

- 2006 yil 10 iyun.

# Ozon qatlamining yemirilish sabablari

+ Xlorftormetan (freonlar) birikmalar.

- Ultrabinafsha nurlar.

- Zavod va fabrikalardan chiqadigan uglerod oksidlar.

- Avtotransportlardan chiqadigan gazlar.

# Shovqinni о‘ta havfli turini kо‘rsating.

+ 130 DB dan 200 DB gacha shovqin.

- 0-50 DB.

- 60-90 DB.

- 100-120 DB.

# 1872-1874- yillarda qayerda temir yо‘li qurilishi vaqtida “ishtiyoqmand” ovchilar har yili 2,5 million bosh bizonni otib tashlaganlar?

+ AQSh, Kanzas

- AQSh, Texas

- AQSh, Vashington

- AQSh, Nyu-York

# O’zbekistonda nechta tabiiy yodgorlik bor?

- 3

- 4

+ 5

- 6

# Eng yuqori biologic xilma-xillikka ega bo’lgan mamlakat qaysi?

+ Kolumbiya

- AQSh

- Rossiya

- Xitoy

# Eng ko’p endemic o’simliklar o’sadigan hudud qaysi?

+ Gavaya orollari

- Madagaskar oroli

- yangi Zelandiya

- Indoneziya

# BMTning chо‘llanishga qarshi kurash bо‘yicha Konferentsiyasida “Chо‘llanishga qarshi kurash bо‘yicha Harakatlar rejasi” qachon qabul qilindi?

+ 1977

- 1986

- 1992

- 1998

# О‘zbekiston Respublikasi “Chо‘llanishga qarshi kurash Konventsiyasi”ni qachon imzoladi?

+ 1994-yil

- 1998-yil

- 2000-yil

- 2005-yil

# “Barqaror rivojlanish” termini birinchi marta qaysi kitobda va qachon ishlatilgan?

+ “Bizning umumiy kelajagimiz”» kitobi (1989-yilda)

- “Sokin bahor” kitobi (1962-yilda)

- “Organizmlarning umumiy morfologiyasi” kitobi (1866-yilda)

- “Inson va tabiat” kitobi (1864-yilda)

#
CHо‘llanish qaysi qit’ada kuchli darajada sodir bо‘lmoqda?

+
Osiyo, Afrika

-
Yevropa, Avstraliya

-
Osiyo, Amerika

-
Avstraliya, Afrika

#
Ekologik tanglik deganda…

-
Noqulay iqtisodiy oqibatlarning kelib chiqishi tushuniladi.

+
Jamiyatning ishlab chiqaruvchi kuchlari bilan ishlab chiqarish munosabatlarining nomuvofiqligi tushuniladi.

-
Aholining yalpi nobud bо‘lishi tushuniladi.

-
Ma’lum mintaqada aholi sonining ortishi.

#
Pestitsidlar ta’sirida kelib chiqadigan xavfli kasallikni ayting?

+
Rak

-
Vabo

-
Ichburug'

-
Sariq kasalligi

#
O'zbekistonda “Chо‘llanishga qarshi kurash Milliy harakatlar dasturi” qachon ishlab chiqildi?

+
1999

-
1998

“O’sish chegarasi” (1972 yil) nomli asar qaysi olimlarga taalluqli?

*A) Amerika-lik olim Forrester va boshqalar
B) Amerikalik olim Yu.Odum
C) Amerikalik olim G.Odum
D) Amerikalik olim E.Pianka
“Yoki insonlar havodagi tutunni kamaytiradilar, aks holda tutun yer yuzida insonlarni kamaytiradi”. Ushbu jumlalar kimga tegishli?
*A) Amerika-lik meteorolog Luis Battan
B) Rus olimi V.I.Vernadskiy
C) Ingliz olimi A.Tensli
D) Amerikalik olim Yu.Odum
O’zbekiston Kioto protokoliga qachon imzo chekdi?
*A) 1998 yil
B) 2004 yil
C) 2008 yil
D) 2012 yil
Vapiti bug’usi, tundra bug’usi, panshaxa shoxli antilopalarning oxirgi vakillari qaysi mamlakatda yo’q qilindi?
*A) AQSH da
B) Germaniyada
C) Angliyada
D) Meksikada
N.F.Reymersning ekologik manifestida qaysi so’z va iboralar keltirilgan?
*A) Tabiat, biosfera jiddiy kasal, bu yo’l tugadi, ekologik gumanizm uchun birgalikda harakat qilaylik, yangi davr bong uradi.
B) Tabiat, bu yo’l tugadi, ekologik gumanizm uchun birgalikda harakat qilaylik, yangi davr bong uradi.
C) Biosfera jiddiy kasal, bu yo’l tugadi, ekologik gumanizm uchun birgalikda harakat qilaylik, yangi davr bong uradi.
D) Tabiat, biosfera jiddiy kasal, bu yo’l tugadi, ekologik gumanizm uchun birgalikda harakat qilaylik.
“Umumiy kelajagimiz” hisobotidagi yo’nalishlarni toping?
*A) Aholi sonini o’sishi, oziq ovqat xavfsizligi, urbanizatsiya, energetika, sanoat, bioxilma xillik, atrof muhit buzilishi.
B) Aholi sonini o’sishi, oziq ovqat xavfsizligi
C) Aholi sonini o’sishi, , energetika, sanoat, bioxilma xillik, atrof muhit buzilishi.
D) Oziq ovqat xavfsizligi, urbanizatsiya, energetika, sanoat, bioxilma xillik, atrof muhit buzilishi.
Rim klubi qachon tashkil etildi?
*A) 1968 yil
B) 1972 yil
C) 1989 yil
D) 1992 yil
“Ming yillik sammit” qachon va qaerda o’tkazildi?
*A) 2000 yil, Nyu-York
B) 2000 yil, Vashington
C) 2010 yil, Yaponiya
D) 2013 yil, Samarqand
Barqaror taraqqiyot iborasi rasmiy ravishda birinchi marta qachon va qaysi hisobotda qabul qilingan?
*A) 1987 yil, “Umumiy kelajagimiz” hisobotida
B) 1992 yil, “XXI asr kun tartibi” hisobotida
C) 1998 yil, “Barqaror rivojlanish” hisobotida
D) 2010 yil, “Ming yillik sammit” hisobotida