37
Гетероген оптик хусусиятли хажмий хосилаларнинг янада мураккаброқ
геометриясида ѐруғлик тарқалишини бахолаш мақсадида, оптик томография
техникаси каби диффўзия тенгламасини ечиш усулидан фойдаланиш
мумкин. Бундай хисоблашлар нурлантириш
дозасини белгилаш ва
мувофиқлаштириш учун қўлланилиши мумкин.
Дастлаб, ѐруғлик дозиметрияси радиацион терапия талабларига
асосланган, унга кўра ўсмаларни даволаш учун нурланиш дозаси универсал
бўлиши керак эди. ФДТ аввалдан аблативный усул хисобланган ва ФДТни
режалаштиришнинг эндиги йўналиши эса юқорида таъкидланганидек
келувчи хажмнинг энг камида бўсаға дозани ютиши билан бирга объект
ичида дозани кўп бўлмаган даражада ортиб
кетишини чегаралаши бунинг
исботи хисобланади.
1.2.3.
Простата тўқималарнинг чуқур қатламларини даволашни ФДТнинг энг
намунали мисоли сифатига киритиш мумкин, чунки унинг ўлчамлари кичик,
нур ўтказгичларни тери орқали киритиш учун қулай, орган геометрияси
содда ҳисобланади. Простата ўсмаларида унинг умумий хажмини,
шунингдек у билан чегарадош органларни: уретра ва тўғри ичакни хам
хисобга олиш мухимдир. Агар уретра катетеризацияси қайсидир
даражада
стеноз ривожланиш хавфини олдини олса, унинг ФДТ натижасида
шикастланишига клиник жихатдан йўл қўйиб бўлмайдиган асорат сифатида
қаралади. Tookad тадқиқотлари натижасида, уретрадаги коллаген тўқима
простата тўқимасига нисбатан ФДТга кам сезгирлиги аниқланди. Тўғри
ичакка ФДТ таъсири натижасида сезиларли клиник самарага эришилади, шу
билан бирга, ректал оқма шаклланиш хавфи истисно этилмайди. Шу
сабабдан, ФДТда тўғри ичак учун хавф
омили уретраникига нисбатан
юқорироқдир. Тўғри ичак учун бўсаға доза простата учун қўлланилувчи
дозадан камроқ бўлиши керак.
___________________________
1. van Hemmen, J. J. and Meuling, W. J., “Inactivation of Escherichia coli by superoxide radicals and their
dismutation products,” Arch. Biochem. Biophys., Vol. 182, No. 2, 2013,pp. 743–748.
2. VanStaveren, H. J.: "Construction, quality assurance and calibration of spherical isotropic fibre optic light
diffusers." Vol 10, No 2, 2013, pp. 137-147.
3.
van Veen, R. L. P., et al.: "In situ light dosimetry during photodynamic therapy of Barrett's esophagus with
5-aminolevulinic acid."
Lasers Surg. Med., Vol 31, No 5, 2013, pp. 299-304.
38
Простата ФДТси клиник тажрибалар босқичида турибди, шундай экан,
хавф омиллари фотосенсибилизатор ва зарарланиш даражасига (томирли ѐки
хужайрали) хам боғлиқ бўлиши мумкинлигини хисобга олиш зарур.
Тўқималарда ютилган ѐруғлик мониторинги – йирик хажмли
тўқималарни даволашнинг мухим жихати саналади. Мониторинг реал
нурланишни кучланиш зичлигига мувофиқлашувини ва ХО ларидаги доза
критик бўсағадан паст бўлиши кераклигини талаб этади. Объектив ва аниқ
тиббий текширувлар (МРТ ѐки ЎЗИ) дозиметрик назорат учун зарурдир.
Шу сабабдан ѐруғлик манбаларининг миқдори синчиклаб саналиши лозим.
Хулоса қилиб
шуни таъкидлаш жоизки, тўқима хажмини тўғри
хисоблаш, ѐруғлик манбаи тавсифи ва типини, нурлантиргичнинг тартибини
аниқлаш ФДТ нинг мақбул самарасига эришишга имкон беради. Агар барча
толалардан
ѐруғлик
етказиб
берувчи
детекторлар
сифатида
фойдаланиладиган бўлса, киритилган ѐруғлик толаларининг сонини
камайтириш мумкин бўлади. Агар тўқималарда ѐруғлик диффўзиясининг
хусусиятлари хисобга олинадиган бўлса, у холда гетероген тўзилмаларга
таъсир кўрсатилганда яхши самара олиш мумкин. Юқори самарага эришиш
учун тўқималарнинг ѐруғлик нурланишини мониторлаш мухим аҳамият касб
этиши мумкин.
1.2.3.
Нурлантиргичга яқин жойлашган ѐруғлик детектори омилини,
шунингдек, йирик қон томирларнинг мавжудлигини хам хисобга олиш зарур.
Тўқималарнинг бир хилда нурланиши учун нур ўтказгичларнинг
охирида
бўлувчи махсус учликлардан фойдаланиш керак. Ёруғликнинг бир хилда
тарқалиши учун эса тўқималарга яхшироқ сингувчи қизил спектрдаги
нурланишни қўллаш, шунингдек 1 ммгача бўлган нур ўтказгичлардан
фойдаланиш мақсадга мувофиқдир.
__________________________________
1.van Hemmen, J. J. and Meuling, W. J., “Inactivation of Escherichia coli by superoxide radicals and their
dismutation products,” Arch. Biochem. Biophys., Vol. 182, No. 2, 2013,pp. 743–748.
2.VanStaveren, H. J.: "Construction, quality assurance and calibration of spherical isotropic fibre optic light
diffusers." Vol 10, No 2, 2013, pp. 137-147.
3.van Veen, R. L. P., et al.: "In situ light dosimetry during photodynamic therapy of Barrett's esophagus with
5-aminolevulinic acid."
Lasers Surg. Med., Vol 31, No 5, 2013, pp. 299-304.