Ⅰ Bob. Tashqi siyosat, xalqaro munosabatlar, diplomatiya tushunchalarini tadqiq etishning nazariy asoslari

I bob bo’yicha xulosalar

Jahon aloqalari subekti, ishtirokshisi sifatida davlatlardantashqari, turli xil harakatlar, tashkilotlar, partiyalar maydongachiqadi. Jahon siyosati xalqaro munosabatlarni shakllantiruvchi faolomil hisoblanadi. Xalqaro munosabatlar jahon siyosati ta’siri ostidadoimiy o‘zgarishda bo’ladi. Va o‘z navbatida uning mazmuni va xarakteriga ta’sir o’tkazadi. Bunday pozitsiya jahon maydonida sodirbo‘layotgan voqealarni tushunishni osonlashtiradi va uni jahonsiyosati tahlili asosi sifatida qabul qilish mumkin. Ammo, xalqarosiyosat sohasidan farqli ravishda, jahon siyosatida davlatni xalqaroaloqalarning bosh ishtirokchisi sifatida inkor etmaydigan va xalqaromuhitni shakllantirishda muhim rol o‘ynovchi noan’anaviy faktlargako‘proq e’tibor qaratiladi.

Shuningdek, tashqi va xalqaro siyosat o‘rtasida farq mavjud. Uyoki bu davlatning tashqi siyosati deganda – tashqi ishlar vazirligi(yoki unga muvofiq tashqi siyosiy idoralar) tomonidan uning nisbatan keng tuzilmalar doirasida milliy manfaatlar aks ettirilgan holdaishlab chiqilgan davlat xalqaro siyosatining asosiy prinsiplariniamalda oshirilishi nazarda tutiladi.

XMning nodavlat ishtirokchilariga kelsak (masalan, ko‘p millatlikoorporatsiyalar, xalqaro mafiya guruhlari, konfessional jamiyatlarva b.), ularning ko‘pchiligi uchun xalqaro siyosat “tashqi siyosat”hisoblanmaydi.

Xalqaro siyosat bir vaqtning o‘zida :

a) Transmilliy - u yoki bu davlatdan tashqarida, ammo ba‘zidaunga xilof ravishda amalga oshiriladi.

b) Davlatlashtirilgan - uning subektlari davlatga tegishli yetakchilar guruhidan iborat bo‘lib, davlatga oidlik formal xarakterga ega.

Albatta, davlatning tashqi va xalqaro siyosati uning ichki siyosatibilan uzviy aloqada bo‘ladi, bu holat yagona asos va yakuniy maqsad,yagona zaxira bazasi va yagona subekt kabi omillarga bo‘g‘liq bo‘ladi.

Shu bilan birga, transmilliy siyosat va davlatlashtirilgan siyosat borgansari ko‘proq davlatlararo munosabatlarda qo‘llanmoqda.Ayni paytda tashqi siyosat faqatgina tashqi ishlar vazirligi vakolatiga tegishli bo‘lib qolmayapti.