|
2.2 Rossiya Ukraina iqtisodiy munosabatlari
SSSR qulaganidan keyin Rossiya Ukraina sanoat va qishloq xo'jaligi mahsulotlari uchun muhim bozor edi. 2000-yillarda Ukrainaning Rossiyaga oziq-ovqat eksporti tarkibi sezilarli darajada o'zgardi: go'sht va sut mahsulotlari eksporti to'rt baravar kamaydi (196,0 milliondan 46,4 million dollarga), shakar etkazib berish kamaydi (83,4 milliondan 78,4 milliongacha). [408]. Shu bilan birga, 2000-2010 yillarda Ukrainadan boshqa oziq-ovqat mahsulotlarining eksporti oshdi: sut mahsulotlari va tuxum (72,7 million dollardan 400,1 million dollargacha), sabzavotlar (8,5 million dollardan 80,4 million dollargacha), mevalar va yong'oqlar. (8,8 million dollardan 101,3 million dollargacha), yog'lar va o'simlik moylari (67,2 million dollardan 274,8 million dollargacha), alkogol (15,9 million dollardan 286,2 million dollargacha)
Rossiya va Ukraina o'rtasidagi tovar ayirboshlashning maksimal darajasi 2011 yilda 50,6 milliard AQSh dollarini tashkil qildi. 2012 yildan beri u doimiy ravishda pasayib bormoqda va 2016 yilda 10,23 milliard AQSh dollariga tushib ketdi [409]. 2011 yildan 2017 yilgacha bo'lgan davr uchun. Rossiya tashqi savdo aylanmasida Ukraina 4-o'rindan 13-o'ringa tushib ketdi (2018 yil yanvar-sentyabr oylarida - 14)
2018 yil yanvar-sentyabr oylari natijalariga ko'ra Rossiya-Ukraina tashqi savdo aylanmasi 10,8 milliard AQSh dollarini tashkil qildi. Rossiya eksporti 6,7 milliard dollarga, import 4,1 milliard dollarga etdi. Ortiqcha foyda 2,7 milliard dollarni tashkil etdi [409]. Rossiyaning Ukrainaga eksportining asosiy mahsulot guruhlari 2018 yil yanvar-sentyabr oylari natijalariga ko'ra [409]: mineral mahsulotlar (47,3% - 3,2 milliard dollar); kimyoviy mahsulotlar, kauchuk (18,0% - 1,94 milliard dollar); mashinalar, uskunalar, transport vositalari (12,0% - $ 806,2 mln); metallar va ulardan yasalgan buyumlar (8,1% - $ 546,8 mln.); oziq-ovqat mahsulotlari va qishloq xo'jaligi xom ashyolari (7,5% - 502 mln. AQSh dollari). 2018 yil yanvar-sentyabr oylarida Ukrainadan Rossiya importining asosiy mahsulot guruhlari [409]: metallar va ulardan yasalgan buyumlar (35,2% - 1,4 mlrd dollar); mashinalar, uskunalar, transport vositalari (23,3% - 1,069 milliard dollar); kimyo sanoati mahsulotlari (20,5% - 831,7 mln. AQSh dollari); mineral mahsulotlar (8,6% - 350,6 mln. AQSh dollari).
2019 yil 6-fevral kuni Rossiya Federal bojxona xizmati (FCS) o'zaro cheklovlarga qaramay, 2018 yilda Rossiya va Ukraina o'rtasidagi savdo hajmi oshganini ma'lum qildi. Ukrainaga tovarlar va xizmatlar eksporti 9,52 milliard dollarni, import esa 5,46 milliardni tashkil qildi. Ukraina Rossiyaning tashqi savdosining atigi 2,2% ini tashkil etadi
Ukraina – industrial-agrar mamlakat. Milliy daromad tarkibida sanoat 30%, qishloq xoʻjaligi 14%, xizmat koʻrsatish sohasi 56% ni tashkil etadi.
Ogir industriyada ishlab chiqarish sanoatining ulushi juda katta. Jumladan, konchilik sanoati, qora va rangli metallurgiya, kemasozlik, ogʻir mashinasozlik, neft kimyosi va koks kimyosi sanoati, shuningdek, harbiy sanoat majmuasi rivojlangan. Oʻrmon, yogʻochsozlik, yengil va oziq-ovqat sanoati, binokorlik materiallari ishlab chiqarish, avtomobilsozlik salmoqli oʻrni tutadi. Ilmfan yutuqlariga asoslangan sanoat tarmoqlari, ayniqsa, raketasozlikning ulushi ortib bormoqda. Jumladan, Ukrainaning "Zenit" eltuvchi raketasi yordamida xalqaro "Dengiz starti" loyihasining amalga oshirilishi taʼminlanmoqda. Yirik issiqlik va atom elektr stansiyalari, shuningdek, Dnepr daryosidagi GES kaskadi (yiriklari Dnepr, Kremenchug, Kaxovka GESlari) energetikaning asosini tashkil etadi. 1986 yil Chernobil AESda falokat yuz berishi oqibatida 3000 MVt quvvatli 3 ta energetika bloki 2000 yildagi xalqaro kelishuvga binoan yopib qoʻyilishi natijasida Ukrainada elektr energiya hosil qilish birmuncha kamayib, 2003 yilda 179,5 mlrd. kVtsoatga tushib qoldi.
Ukraina iqtisodiyotida konchilik sanoati muhim oʻringa ega: toshkoʻmir (Donetsk va LvovVolin havzalari), qoʻngʻir koʻmir (Dnepr havzasi), gaz va neft (Karpatoldi, Qora dengiz shelfi), temir rudasi (Krivoy Rog va Kerch havzalari), marganets rudasi (Nikopol yaqini), kaliy (Karpatoldi), toshtuz (Donetsk havzasi) va boshqa foydali qazilmalar qazib olinadi. Mahalliy temir va marganets ruda konlari asosida ishlovchi qora metallurgiya korxonalari choʻyan, poʻlat, prokat, polimetall konlariga asoslangan rangli metallurgiya korxonalari simob, alyuminiy, titan, sirkoniy, nikel, mashinasozlik va metallsozlikning yirik korxonasi boʻlmish Novokramatorsk mashinasozlik zavodi domna va marten pechlari uchun uskunalar, shaxtalar uchun mashinalar, yuk koʻtarish mexanizmlari, temirchilik press uskunalari, ekskavatorlar ishlab chiqaradi. Radioelektronika sanoati, shu jumladan, televizor va EHMlar ishlab chiqarish rivojlangan. Ukrainada teplovoz (Lugansk), vagon (Dneprodzerjinsk, Kremenchug, Kadiyevka), avtobus va avtoyuklagich (Lvov), yengil avtomobil (Zaporojye), yuk avtomobillari (Kremenchug) zavodlari, kemasozlik (Nikolayev), Xerson, Kiyev samolyotsozlik, stanoksozlik, asbobsozlik, energetika va elektr texnika sanoati korxonalari bor
Rossiya – dunyodaqudratli eksport va import imkoniyatlariga ega boʻlgan davlatlardan biri. U chetga mashina va uskunalar, transport vositalari, metall, qimmatbaho toshlar, neft, tabiiy gaz, kumir, kimyoviy moddalar, yogoch, kauchuk, xom teri, toʻqimachilik mahsulotlari va boshqa eksport qiladi. Chetdan elektronika, roʻzgʻor texnikasi, xalq isteʼmol mollari, qishloq xoʻjaligi mahsulotlari va xom ashyosi sotib oladi. MDH, Boltiq boʻyi mamlakatlari, Italiya, AQSH, Buyuk Britaniya, Olmoniya, Polsha, Niderlandiya, Turkiya, Xitoy va boshqa davlatlar bilan savdo qiladi. Pul birligi – rubl.
Do'stlaringiz bilan baham: |
