Ҳ. А. АрFинбоев, Ҳ. У. Абдуллаев, А. М

15-боб. АгроиҚлимий ресурслар ва
агроиҚлимий районлаштириш


15.1. Агроиқлимшуносликда қўлланиладиган асосий тушунчалар.


Агроиқлимшунослик иқлим шароитларини қишлоқ хўжалиги объектлари ва жараёнлари билан узвий боғланишда ўрганади ва агрометеорология фанининг махсус бўлими ҳисобланади. Агроиқлим-шуносликнинг ўзига хос тушунча ва атамалари бор. МДҲга кирган мамлакатларнинг агрометеоролог ва агроиқлимшунос мутахассислари томонидан ҳамкорликда тайёрланган ва ҳамма учун фойдаланишга тавсия этилган «Қишлоқ хўжалик метеорологиясидан изоҳли луғат» китобида агроиқлимшуносликка доир тушунчалар, атамалар ва таърифлар келтирилган. Чунки адабиётлар билан мустақил ишлар бажарилишида агроиқлимий ресурслар, агроиқлимий шароитлар, агроиқлимий баҳолаш, агроиқлимий ўхшашликлар, биоиқлим потенциали, бонитировка қилиш каби тушунчалар учраб туради. Уларнинг мазмуни ва таърифларини келтирамиз.
Қишлоқ хўжалик экинларининг маҳсулдорлиги шаклланиши мажмуи агроиқлим шароитлари муайян ҳудуддаги агроиқлимий ресурсларни ташкил этади.
Агроиқлимий ресурслар - қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришида бевосита иқлимий омиллардан фойдаланишдир.
Маълумки, табиий ресурслар тикланиши ва тикланмаслиги билан бир-биридан фарқланади. Агроиқлимий ресурслар (ёруғлик, иссиқлик) доимий ёки қисман, шамол ва бошқалар айтарли даражада тикланса, аксинча қазилма бойликлар, кўпчилик минераллар тикланмайди. Туп-роқ унумдорлиги, ўрмонлар, ҳайвонот олами узоқ вақт давомида қайтадан тикланади. Ҳудудлар бўйича агроиқлимий ресурсларнинг фарқланиши қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини зонал хусусиятини белгилайди.
Мамлакатимиз вилоятлари ва районларининг агроиқлимий ресурсларини ўрганиш ва баҳолаш катта илмий ва амалий аҳамиятга эга.
Ўзбекистоннинг агроиқлимий ресурсларини республикамиз олимлари Л.Н. Бабушкин, Ф.А. Мўминов, А.Қ. Абдуллаев, Ҳ.М. Абдуллаев, Ш.С. Зокиров, В.В. Карнауховалар ва бошқалар томонидан ўрганиб чиқилган
Агроиқлимий ресурслар - маълум ҳудудда етиштирилаётган қишлоқ хўжалик маҳсулдорлик миқдорини белгиловчи кўп йиллик агроиқлимий шароитлар мажмуидир.