══════════════════════ 8-Mavzu. Elektron qurilmalar yordamida axborotni va elektr energiyasini

 
2.
Elektr signallarining ko’rinishlari va parametrlari 
Elektr signallarining har bir ondagi (vaqtdagi) qiymatini oldindan aytish
imkoniyati bor yoki yo’qligiga qarab, ular 
 
tasodifiy
bo’lmagan 
(детерминированый) yoki tasodifiy (случайный) bo’lishi mumkin. 
Agar matematik ifodasi yordamida signalning hohlagan vaqtdagi qiymatini 
oldindan aytish mumkin bo`lsa, bunbay signal 
tasodifiy
bo’lmagan signal deyiladi. 1-
rasmda ko’rsatilgan elektr signallarning hammasi tasodifiy bo’lmagan signallardir. 
Agar elektr signali matematik ifodaga ega bo’lmasa, ya’ni uning hohlagan 
vaqtdagi qiymatini oldindan aytish mumkin bo’lmasa, bunday signal 
 
tasodifiy
 
signal deyiladi.(8.1-rasm). 
Radioelektronikada tasodifiy signalar 
halaqitlar
yoki 
shovqinlar
deb ataladi.
Ular doimo elektr signalidan kerakli axborotni ajratib olishga halaqit
beradi. Shuning uchun ular bilan kurash radioelekteronikaning asosiy vazifalaridan 
biridir. 
Tasodifiy bo’lmagan signallar o’z navbatida davriy va davriy bo’lmagan
signallarga bo’linadilar. 
Qiymati va yo’nalishi davriy ravishda o’zgarib turadigan signal
davriy

signal
deyiladi. Davriy signallar S
2
(t), S
4
(t), S
5
(t), S
6
(t), S
7
(t), S
8
(t) (1-rasm) davriylik 
shartiga bo’ysunadi : S(t)=S(t+nT), bu yerda n = ± 1, ± 2 ,...., T - davr. Bu shartga 
buysunmaydigan signallar
davriy bo’lmagan
signallar S
1
(t), S
3
(t) deyiladi (9.1-
rasm). 
Davriy signallar
o’zgaruvchan
yoki
pulsatsiyali
bo’ladi. 
 O’zgaruvchan
signal deb davr davomida uning o’rtacha qiymati nolga teng
bo’lgan signalga aytiladi (masalan, S
2
(t) , S
4
(t), S
5
(t)(8.1-rasm). 

Pul`satsiyali
signal deb davr davomida uning o’rtacha qiymati nolga teng
bo’lmagan signalga aytiladi.(masalan, S
6
(t) , S
7
(t), S
8
(t) (8.1-rasm). 
Eng oddiy o’zgaruvchan davriy signalga sinusoidal (garmonik) signal misol 
bo’ladi(8.2-rasm).