# 4, 2020 pedagogik mahorat*педагогическое мастерство*pedagogical skill

# 4, 2020 PEDAGOGIK MAHORAT*ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО*PEDAGOGICAL SKILL
83 
бўлмиш таълим, оила, фан, маданиятга боғлиқдир. Бунда ҳал қилувчи йўналиш бўлган таълим 
соҳаси асосий ўрин тутади [5].
Кам ривожланган мамлакатларда юқори малакали, интеллектуал меҳнатни 
 
қадрига етишмайди. 
Кўпинча олимлар ва мутахассислар оддий жисмоний меҳнатда ва бюрократик лабиринтларда 
вақтларини ўтказишади. Интеллектуал меҳнат анча қиммат туришини тушунишмайди. Шунинг учун 
араб ва кўп мусулмон давлатларида ҳозир Европа иттифоқи давлатларига экспорт қилиниши 
мумкин бўлган инновациялар ва технологиялар деярли яратилмайди. Фарзандларини импорт қилиб 
келтирилган янги технологиялардан фойдаланишга малакаси етмайди. Бу эса ўз навбатида давлат ва 
миллат хавфсизлигига салбий таъсир кўрсатади. Кейинги пайтларда араб мамлакатлрида содир 
бўлган воқеалар бунга яққол мисол бўла олади. Бундан яна бир хулоса келиб чиқадики 
мамлакатимизда ёшларнинг интеллектуал коэффицентини ўстириш ишлари уларнинг маънавий-
мафкуравий тарбияси билан бирга олиб борилиши лозимлигини кўрсатади.
Ўз даврида Туркистон чор Россияси томонидан босиб олингандан кейин вужудга келган 
жадидчилик ҳаракатининг ҳам туб моҳияти миллат ёшларининг интеллектуал қобилиятлари ва 
дунёқарашини кўп мароталаб оширишни ва бунинг натижасида мустамлакачилик тутқинидан халос 
бўлишни назарда тутган.
Бугунги кунда бизнинг таълим-тарбия борасида ёшларнинг интеллектуал салоҳиятини 
ўстиришда қуйидаги ишларни амалга ошириш мақсадга мувофиқ деб ҳисоблаймиз. 
1. Инсон интеллектини самарали шакллантириш учун болаларда хотирани, диққатни, 
қизиқувчанликни, янгиликни сезишни, ақл чуқурлигини, эгилувчанликни, асослиликни, 
мантиқийликни, фикрлашнинг танқидийлиги ва кенглигини, муаммоларни интуитив еча олиш 
қобилиятини ривожлантириш зарур. 
2. Мактабгача таълим муассасаларида болаларга индивидуал хусусиятлари ва ёшини инобатга 
олган ҳолда интеллектни ривожлантиришга ёрдам берадиган ўйинчоқлар билан таъминлаш зарур. 
Буларга бўлаклардан ҳар хил конструцияларни йиғиш ва ажратиш имконияти бор ўйинчоқлар мисол 
бўла олади.
3. Оилаларда ҳам худди шундай ўйинчоқлар билан ота-оналарнинг фарзандлари билан 
шуғулланиши мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Фарзандларга таълим-тарбия беришда интеллектуал 
қобилиятларини ўстиришга алоҳида эътибор қаратилиши керак.
4.Таълим муассасаларида ўқиётган ёшларга интеллектуал коэффицент аҳамияти ва моҳиятини 
тушунтириш керак. Ёшларга таълим беришда улар орасидан интеллектуал коэффиценти бошқаларга 
нисбатан юқориларини танлаб олиш ва улар билан алоҳида иқтидорли ўқувчи-талаба сифатида 
шуғулланиш ва рағбатлантириш керак.
5. Таълим муассасаларида адабиётлар ва дидактик материаллар комплекслари ёшларнинг 
интеллектуал коэффицентларини ўстириши нуқтаи назаридан яратилиши керак. 
6. Интеллектал коэффицентни оширишга оид тадбирлар ва тавсиялар яратиш ва ёшлар IQ – 
аниқлаш тестларидан кенг фойдаланишни таълим муассасаларига оммавий тарзда жорий қилиш 
мақсадга мувофиқдир.
Юртимизда айни вақтда амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотлар жараёнини, яъни 
кучли фуқоролик жамияти ва хуқуқий демократик давлат қуришдек эзгу мақсадимизни аҳолининг
асосий қисмини ташкил этувчи ёшлар иштирокисиз тасаввур қилиб бўлмайди. Зотан, давалтимиз 
раҳбари алоҳида таъкидлаганидек, бугунги кунда фақат юксак билимли, замонавий фикрлайдиган, 
интеллектуал ривожланган ҳамда профессионал тайёргарликка эга бўлган ёшларгина сифатли, жадал 
ва инновацион тараққиётнинг энг муҳим шарти ва гарови бўла олиши, айнан улар мамлакатнинг 
буюк келажагини таъминлаши мумкин.