~ ~ O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

~  ~ 
 
 
14-MAVZU: MOVAROUNNAHR MUG’ULLAR ISTIBDODI DAVRIDA. 
CHG’ATOY ULUSI DAVRIDA IJTIMOIY-IQTISODIY VA  
ETNOMADANIY JARAYONLAR 
 
 
1.1.MA’RUZANI OLIB BORISh TEXNOLOGIYaSI 
 
Talabalar soni: 
O’quv vaqti: 2 soat 
Mashg’ulot shakli: 
Informatsion ma’ruza 
Ma’ruza rejasi: 
1. Mug’ul davlatining tashkil topishi.  
2. Mug’ul bosqini va uning oqibatlari. 
3. Mug’ullarning Movarounnahrdagi davlat boshqaruvi. 
4. Mug’ul istilosiga qarshi ozodlik kurashlari.  
Mashg’ulotning maqsadi: Mug’ul davlatining tashkil topishi. Movarounnahr mug’ullar istibdodi davri 
haqida talabalarda chuqur bilimlar hosil qilish. 
Ma’ruza mazmuni: Mavzu tarixshunosligi. Mug’ullarni bir markazlashgan davlatga birlashtirish 
uchun kurash. Temuchin (Chingizxon) qo’l ostida markazlashgan harbiy -despotik Mug’ul davlatining 
(1206) tashkil topishi. Qoraqum qal’asining mug’ul davlati poytaxtiga aylanishi. "Yosoq" -qonunlari 
majmuining qabul qilinishi."Yosoq"ning asosiy qoidalarining mazmuni. Chingizxon - yirik davlat 
arbobi va lashkarboshi (1155-1227). Chingizxonning dastlabki istilochilik yurishlari. Naymanlar 
(1206), Yenisey qal’asi (1207-1208), Yettisuv viloyati, Sharqiy Turkiston yeralarining bosib olinishi. 
Xitoy (1211-1215)yerlarining mug’ullar davlatiga qushib olinishi. Chingizxon nigohining g’arbga – 
Xorazmshohlar saltanatiga qaratilishi. Bu borada savdo-elchilik aloqalarinnng o’rnatilishi.  
XSh asr boshlarida xorazmshohlar davlatining siyosiy holati. Xorazmshox va mahalliy hukumdorlar 
orasidagi mavjud ziddiyatlar. Soliklar va xasharlarning kupayishi. Mug’ullarning xorazmshohlar 
davlati xududiga yurishlarining boshlanishi. Mug’ul qushinlarining to’rt qismga bo’linib harakat  
qilishi. Utror (1219) mudofaasi. Bosqinchilarning Movarounnaxrdagi ko’rsatgan mislsiz yovo’zliklari. 
Buxoro (1220), Samarqand (1220), Ho’jand (1220), Toshkentning ishg’ol qilinishi. Mahalliy 
aholining bosqinchilarga qarshi olib borgan ozodlik kurashlari. Temur Malik, Jaloliddin Manguberdi, 
Najmiddin Kubro kabi xalq qaxramonlarining jasoratlari. Sarbadorlar harakatining boshlanishi. 
Sarbadorlarning mug’ul xoni Ilyos’ho’jaga bergan zarbasi. Mug’ullar istilosining oqibatlari.  
Mahalliy zadogonlar va ruxoniylarning mug’ullar xizmatiga o’tishi. Mahalliy aholining ikki 
tomonlama talanishi. Xalq noroziligining oshishi. Mahmud Torobiy ko’zg’oloni. 
Pedagogik vazifalar: Mug’ullarni bitta markazlashgan davlatga birlashtirish uchun olib borilgan 
kurash mohiyatini yoritib beradi. Xorazmshox va mahalliy hukumdorlar orasidagi mavjud ziddiyatlar 
haqida to’liq ma’lumot beradi. Mahalliy aholining ikki tomonlama talanishi haqida ma’lumotlar 
beradi. 
O’qitish vositalari: 
Interfaol usul, tarqatma materiallar. 
O’qitish usuli va shakli 
Ma’ruza, savol va topshiriqlar, aqliy xujum, guruhlar bo’lib ishlash. 
O’qitish sharoiti 
Elektron darsliklar tashkil etish. 
Monitoring va baholash 
Og’zaki nazorat, test usuli, o’z-o’zini nazorat qilish va reyting tizimi 
asosida baholash. 
 

---