Fransiyada Uchinchi Respublika Mag‘lubiyat haqidagi xabarni eshitgan Parij aholisi 3-sentabr kuni qo‘zg‘olon ko‘tardi

Fransiyada Uchinchi Respublika

Mag‘lubiyat haqidagi xabarni eshitgan Parij aholisi 3-sentabr kuni qo‘zg‘olon ko‘tardi.

Ular Respublika e’lon qilinishini va Vatanni himoya qilishni talab qildilar.

Xalq talabi bilan 4-sentabr kuni Fransiyaning qonun chiqaruvchi Korpusi imperator ag‘darilganligini e’lon qilishga majbur bo‘ldi.

Bu mamlakat tarixidagi Uchinchi Respublika edi.
Ayni paytda, Fransiya Respublika deb e’lon qilindi.

19-sentabr kuni Parij Prussiya qo‘shini tomonidan qurshab olindi. Muvaqqat hukumat noiloj taslim bo‘ldi.

Urushdagi g‘alaba Prussiyaga o‘z qo‘l ostida butun Germaniyani yagona davlatga birlashtirish imkonini berdi.

1871-yil 18-yanvar kuni Fransiyaning Versal saroyida Germaniya - imperiya, Prussiya qiroli Vilgelm I esa Germaniya imperatori deb e’lon qilindi. Otto fon Bismark imperiya kansleri lavozimini egalladi.

Vilgelm I

1871-yil fevral oyida Fransiyada Milliy Majlisga shoshilinch saylov o‘tkazildi va Tyer boshchiligida yangi hukumat tuzildi.

Bu hukumat Fransiya-Germaniya tinchlik shartnomasini imzoladi.

Bosh vazir Tyer Milliy gvardiyani qurolsizlantirishni buyurdi. 18-mart kuni kechasi hukumat qo‘shini Milliy gvardiyaga hujum qildi.

Parijda hokimiyat Milliy gvardiya Markaziy qo‘mitasi qo‘liga o‘tdi. Bu qo‘mita muvaqqat hukumat vazifasini bajardi.

Davlat organlariga ishchilar, ziyolilar va qo‘zg‘olonning boshqa qatnashchilari vakillari boshchilik qila boshladi.

26-mart kuni Parij Kommunasiga saylov o‘tkazildi va Kommuna Kengashi tuzildi.

Bu kengash o‘z a’zolaridan 10 ta komissiya (vazirlik) tashkil etdi.

Kommunani tor-mor etishda Germaniya Tyer hukumatiga yordam berdi.

Chunonchi, Bismark 40 ming fransuz askar va zobitlarni asirlikdan bo‘shatib, ularni Tyer hukumati ixtiyoriga yubordi.

28-may kuni Kommuna to‘la tor-mor etildi. Asir olingan 30 mingga yaqin kommunachi otib tashlandi. 50 mingga yaqin kommunachilar qamoqqa olindi.

Parij Kommunasi bilan ayni paytda Fransiyada inqiloblar davri nihoyasiga yetdi. Kommuna halokatining oqibatlari hokimiyat bilan fuqarolarning o‘zaro manfaatli kelishuvchilik asosida yashashi zarurligini isbotlab berdi.

1871-yil 10-may kuni Germaniyaning Frankfurt shahrida Fransiya - Germaniya sulh shartnomasi imzolandi.

Unga ko‘ra Fransiya Germaniyaga 5 mlrd. frank tovon to‘laydigan bo‘ldi.

Bu tovon to‘lanib bo‘linguncha, Germaniya o‘z qurolli kuchlarining bir qismini Fransiya hududida saqlab turadigan bo‘ldi.