" " dagi sonli qarori bilan tasdiqlangan "Strategik menejment" fani dasturi asosida ishlab chiqilgan

5.Sog’liqni saqlash tizimi mussasalarini saqlash va rivojlantirishda davlat budjetining ahamiyati va ularni boshqarish.

Uzoq yillar mobaynida davlat budjetining ijtimoiy sohalarni moliyalashtirishda yagona manba bo’lib kelganligi hech kimga sir emas. Sog’liqni saqlash tizimi ham klassik ijtimoiy soha sifatida bir necha o’n yilliklar davomida to’lig’icha budjetga qaram soha bo’lib kelgan. Hozirgi kunda ham davlat sog’liqni saqlash tizimi xarajatlarining aksariyat qismini moliyalashga budjet mablag’lari safarbar etilmoqda.

Xususan, soliqni saqlash sohasiga ajratilgan budjet mablag’lari davlat budjetidan amalga oshirilgan jami xarajatlarning:

Hozirgi kunda davlat sog’liqni saqlash tizimi xarajatlarining aksariyat qismini moliyalashga budjet mablag’lari safarbar etilmoqda. Xususan, soliqni saqlash sohasiga ajratilgan budjet mablag’lari davlat budjetidan amalga oshirilgan jami xarajatlarning 11-12 foizini tashkil qilgan (2.1-jadval).

Sog’liqni saqlash muassasalari aholiga tibbiy xizmatlarni taqdim etuvchi tashkilotlar tizimini tashkil qiladi. Bu muassasalarni qurish, mavjudlarini saqlash, moddiy-texnikaviy jihatdan ta’minlash, kadrlar masalasini hal qilish kabilar tarixan davlat mablag’lari evaziga amalga oshirilib kelingan. Sog’liqni saqlash tizimining joriy va kapital xarajatlarini moliyalashtirishda davlat budjetining ahamiyati hali ham katta. Davlat budjetining ijtimoiy-madaniy sohalarni saqlash xarajatlari tarkibida sog’liqni saqlash xarajatlari xalq ta’limidan keyin 2-o’rinni egallaydi. Ular ijtimoiymadaniy sohalarga ajratilgan budjet mablag’larining o’rtacha 25-26 foizini tashkil qilgan.

Sog’liqni saqlash muassasalari bo’yicha eng katta o’rinni kasalxonalar, ikkinchi ambulatoriya poliklinika muassasalari, shuningdek, tez va shoshilinch tibbiy yordam muassasalari egallaydi.

3. Davlat sog’liqni saqlash muassasalarining tarkibi, ular xarajatlarini rejalashtirish va budjetdan moliyalashtirishning xususiyatlari

Sog’liqni saqlashga qilinadigan xarajatlarni ularning iqtisodiy mazmuni va muassasa turlariga ko’ra to’rt asosiy guruhga birlashtirish mumkin:

1. 
   Ambulatoriya-poliklinika muassasalari, sanitariya-epidemiologiya nazorati xizmati va boshqa muassasalar;
   
2. 
   Umumiy profilli statsionar tibbiyot muassasalari va boshqalar;
   
3. 
   Ixtisoslashtirilgan statsionar muassasalar;
   
4. 
   Shoshilinch va tez tibbiy yordam markazlari, tez yordam stantsiyalari
   

Davlat tibbiyot va farmatsevtika muassasalari guruhlari:

I. Ambulatoriya-poliklinika muassasalari, sanitariya-epidemiologiya nazorati xizmati va boshqa muassasalar

1. 
   Qishloq vrachlik punktlari va ularning filiallari (bo’limlari)
   
2. 
   Shaharlardagi poliklinikalar (bolalar poliklinikasidan tashqari)
   
3. 
   Statsionar o’rinlari bo’lmagan dispanserlar
   
4. 
   Skrining - markazlar
   
5. 
   Respublika bolalar va o’smirlar reproduktiv sog’lomlashtirish markazi
   
6. 
   Salomatlik instituti va uning filiallari
   
7. 
   Sanitariya-epidemiologiya nazorati xizmati muassasalari (respublika, viloyat, shahar va tuman sanitariya-epidemiologiya nazorati markazlari, karantin va o’ta xavfli infektsiyalar profilaktikasi markazi va uning filiallari, dezinfektsiya stantsiyalari)
   
8. 
   Tibbiyot statistikasi byurosi
   

II. Umumiy profilli statsionar tibbiyot muassasalari va boshqalar

9. 
   Ilmiy-tekshirish institutlari va oliy tibbiyot o’quv yurtlari klinikalari
   
10. 
    Respublika kasalxonalari, tibbiyot-sanitariya qismlari
    
11. 
    Respublika (viloyat, shahar) perinatal markazi
    
12. 
    Viloyat, shahar va tuman kasalxonalari, jumladan, tug’ruqxonalar, tug’ruqxona majmualari
    
13. 
    Shahar va tuman markaziy kasalxonalari, qishloq uchastka kasalxonalari
    
14. 
    Sud-tibbiy ekspertiza byurosi va uning filiallari
    
15. 
    Patologoanatomik markazlar va ularning filiallari
    
16. 
    Qon quyish stantsiyalari
    
17. 
    Sanatoriylar
    

III. Ixtisoslashtirilgan statsionar muassasalar

18. 
    Ixtisoslashtirilgan kasalxonalar, klinikalar, dispanserlar va markazlar:
    
    1. 
       Sil kasalliklari
       
    2. 
       Yuqumli kasalliklar
       
    3. 
       Onkologik kasalliklar
       
    4. 
       Teri-tanosil kasalliklari
       
    5. 
       Endokrinologik kasalliklar
       
    6. 
       Ruhiy kasalliklar
       
    7. 
       Ruhiy-asab kasalliklari
       
    8. 
       Narkologik kasalliklar
       
19. 
    Respublika neyroxirurgiya, onkologiya (jumladan xospislar), allergologiya, suyak xastaligi va jarohat oqibatlarini davolash, yiringli xirurgiya va qandli diabet asoratlarini davolash, bolalar ortopediyasi tibbiyot markazlari
    
20. 
    Ftiziatriya va pulmonologiya, epidemiologiya, mikrobiologiya va yuqumli kasalliklar, virusologiya, endokrinologiya va parazitologiya ilmiy-tadqiqot institutlari klinikalari
    
21. 
    OITSni davolash markazi va uning filiallari
    
22. 
    Bolalar kasalxonalari va poliklinikalari
    
23. 
    Bolalar uylari
    
24. 
    Leprozoriylar
    

IV. Shoshilinch va tez tibbiy yordam markazlari, tez yordam stantsiyalari

25. 
    Respublika shoshilinch tibbiy yordam markazi - uning viloyatlardagi filiallari, tumanlar (shaharlar) markaziy kasalxonalaridagi shoshilinch tibbiy yordam bo’limlari
    
26. 
    Tez tibbiy yordam stantsiyalari