“ ” 2019 yil Mavzu: Tadbirkorlik faoliyati rivojlanishini davlat tomonidan qo’llab quvvatlanishi

3-chizma. Tadbirkorlik korxonalarining turlari.

Oilaviy tadbirkorlik – oila a’zolari tomonidan tavakkal qilib va o’z mulkiy javobgarligi ostida daromad (foyda) olish maqsadida amalga oshirilgan tashabbuskorlik faoliyatidir. Oilaviy tadbirkorlik o’z ishtirokchilarining ixtiyorliligiga asoslanadi. Oilaviy tadbirkorlik yuridik shaxs tshkil ertgan yoki tshkil etmagan holda amalga oshirilishi mumkin. Yuridik shaxs tashkil etgan holda amalga oshiriladigan oilaviy tadbirkorlikning tashkiliy huquqiy shakli oilaviy korxonadir.

Oilaviy korxoana – uning ishtirokchilari tomonidan tovarlar ishlab chiqarish va realizatsiya qilishni amalga oshirish uchun ixtiyoriy asosda, oilaviy korxona ishtirokchilarining ulushi yoki birgalikdagi mulkida bo’lgan umumiy mol mulk, shuningdek oilaviy korxona ishtirokchilaridan har birining mol-mulki negizida tashkil etiladigan kichik tadbirkorlik subyektidir. Oilaviy korxona faoliyati uning ishtirokchilarining shaxsiy mehnatiga asoslanadi.

Hozirgi kunda mamlakatimizda oilaviy tadbirkorlikni tashkil qilish va uni rivojlantirish to’g’risida ko’plab ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Har bir oila – tadbirkor» dasturini amalga oshirish to‘g‘risida»gi qarori qabul qilindi.

Qarorga ko‘ra, har bir oilaning tadbirkorlik bilan shug‘ullanishi va barqaror daromad manbaiga ega bo‘lishi uchun shart-sharoitlar yaratish maqsadida:

- Mamlakatimizning har bir tuman va shahrida, eng avvalo, olis va tabiiy-iqlim sharoiti og‘ir hududlarda aholining moddiy sharoitlarini tubdan yaxshilash, turmush tarzi sifati va darajasida sezilarli ijobiy o‘zgarishlar amalga oshirilishini ta’minlashga qaratilgan «Har bir oila – tadbirkor» dasturi amalga oshiriladi.

Dasturning asosiy yo‘nalishlari etib quyidagilar belgilandi:

• 
  tadbirkorlik bilan shug‘ullanish istagida bo‘lgan aholining tadbirkorlik tashabbuslarini har tomonlama qo‘llab-quvvatlash, ularga imtiyozli kreditlar ajratish hamda tadbirkorlik faoliyatini tashkil etish va amalga oshirishning har bir bosqichida mutasaddi idoralar tomonidan tizimli amaliy yordam ko‘rsatilishini ta’minlash;
  
• 
  tadbirkorlik va daromad keltiradigan mehnat faoliyati bilan shug‘ullanmagan aholiga tadbirkorlik ko‘nikmalarini o‘rgatish va tegishli faoliyat turini tashkil qilishga amaliy yordam ko‘rsatish;
  
• 
  tadbirkorlik sub’yektlari faoliyatini kengaytirishga amaliy yordam berish orqali qo‘shimcha ish o‘rinlari yaratish;
  
• 
  kasanachilik va kichik hajmda ishlab chiqaruvchi sub’yektlarni (mikrofirmalarni) tashkil etish uchun moliyaviy yordam berish orqali aholiga qo‘shimcha daromad ishlab topish imkoniyatini yaratish;
  
• 
  qishloq va mahallalarning ixtisoslashuvini (hunarmandchilik, tikuvchilik, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining ayrim turlarini yetishtirish, ixcham issiqxonalar tashkil qilish va boshqalar) hisobga olgan holda mazkur sohada ijobiy natijalarga erishgan ishbilarmonlik tajribasiga ega tadbirkorlarni mahallalarda yangi biznes faoliyati bilan shug‘ullanishni boshlagan oilalarga biriktirish – mini-klasterlar tashkil etish;
  
• 
  joylarda oilaviy tadbirkorlikka ko‘rsatiladigan xizmatlar ko‘lamini tubdan kengaytirish, tadbirkor oilalarning ishlab chiqargan mahsulotlari savdosini tashkil qiluvchi bozor infratuzilmasi ob’yektlari, xizmat ko‘rsatish va servis shahobchalarini barpo etish;
  
• 
  qishloq va mahallalarda bo‘sh turgan yer maydonlarini yangi tashkil etilayotgan oilaviy tadbirkorlik sub’yektlariga berish orqali aholi uchun qo‘shimcha ish o‘rinlari va daromad manbalarini yaratish;
  
• 
  vaqtinchalik moliya-xo‘jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan hamda davlat ro‘yxatidan o‘tmasdan faoliyat yuritayotgan tadbirkorlarni aniqlab, ular faoliyatini tiklash va qonuniylashtirish yuzasidan aniq chora-tadbirlarni amalga oshirish.¹²
  
• 
  Tadbirkorlik – bu yaratuvchanlik. Tadbirkorlik faoliyati bir qator tamoyillar asosida tashkil etiladi va amalga oshiriladi. Tadbirkorlik tamoyillari bu aniq talablar, tartib-qoidalar majmuyi bo’lib, ularga to’liq rioya etib tashkil qilinadigan va amalga oshiriladigan xo’jalik faoliyati haqiqiy tadbirkorlik faoliyati hisoblanadi. Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi va demokratiya qancha yuqori bo’lsa, tadbirkorlik tamoyillari ham shunchalik to’liq ro’yobga chiqadi.( 4-chizma).