“ ” 2019 yil Mavzu: Tadbirkorlik faoliyati rivojlanishini davlat tomonidan qo’llab quvvatlanishi

Tadbirkorlik faoliyati haqida tushuncha

Tadbirkorlik tushunchalarining hozirgi ma’nosida XVII asr oxiri va XVIII asr boshlarida ilk bor ingliz iqtisodchisi Richard Kantilon qo'llagan edi. Uning fikricha, tadbirkor tavakkalchilik sharoitida faoliyat yurituvchi ishidir. Shu boisdan u yer va mehnat omilini iqtisodiy farovonlikni belgilab beruvchi boylik manbai deb bilgan. Keyinchalik, XVIII asrning oxiri va XIX asrning boshida mashhur franuuz iqtisodchisi J.B. Sey «Siyosiy iqtisod risolasi» kitobida tadbirkorlik faoliyatini ishlab chiqarishning uch mumtoz omillari yer, kapital, mehnatning yaxlitligi deb ta’riflagan edi.³

Tadbirkorlik faoliyati (tadbirkorlik) tadbirkorlik faoliyati subyektlari tomonidan qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladigan, o‘zi tavakkal qilib va o‘z mulkiy javobgarligi ostida daromad (foyda) olishga qaratilgan tashabbuskorlik faoliyatidir.⁴

Tadbirkor ishlab chiqarishning boshqa asosiy omillari - yer (tabiiy re- surslar), kapital (ishlab chiqarish vositalari) va mehnat resurslarini o‘zaro biriktirib, ularning bir-biriga muvofiq harakatini ta’minlab, yangi mahsu- lotlarni ishlab chiqarish yoki xizmat ko‘rsatishni amalga oshiradi.

Tadbirkor - tadbirkorlik layoqatiga, ya’ni qandaydir turdagi tovar ishlab chiqarish yoki xizmat ko‘rsatish jarayonini tashkil eta olish borasida bilim, ko‘nikma va tajribaga ega shaxs.

Tadbirkorlik o`z mablag`lari yoki qarzga olingan mablag`larni biron-bir ishlab chiqarish yoki xizmat ko`rsatish sohasiga safarbar etib, foyda olishga qaratilgan faoliyatdir. Demak, tadbirkor – biron-bir ish bilan shug`ullanuvchi inson. Shuning uchun ularni biznesmenlar (inglizcha "buziness" - ish, mashg`ulot, "man"-odam) yoki ishbilarmonlar deb ham yuritiladi. Ayrim turkiyzabon mamlakatlarda, xususan, Turkiyada ularni ish odamlari deb atashadi. Tadbirkorlar, avvalambor, o`z manfaatlarini ko`zlab, foyda olishga intiladilar. Aksariyat hollarda ular xatarli ishga qo`l urishga tayyor bo`lgan, tashabbuskor, ishning siru asrorlarini biladigan, serg`ayrat, tinib-tinchimas, iqtisodiy jihatdan savodxon va huquqiy madaniyatni egallagan insonlardir.

Tadbirkorlik – mulkchilik subyektlarining foyda olish maqsadida tavakkal qilib va mulkiy javobgarlik asosida amaldagi qonunlar doirasida tashabbus bilan iqtisodiy faoliyat ko’rsatishdir.⁵

Tadbirkorlik belgilari tadbirkorlik faoliyatiga xos va uni boshqa faoliyat turlaridan ajratib turadigan alomatlardir.(1-chizma).