Zbekiston respublikasi andijon davlat universiteti

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
ANDIJON DAVLAT UNIVERSITETI 
SAN’ATSHUNOSLIK FAKULTETI 
SIRTQI TA’LIM 
TSMG yo’nalishi 
 
 
____- bosqich ____- guruh talabasi 
 
_____________________________________ning 
 
Chizmachilik o’qitish metodikasi 
fanidan
 
 
“________________________________________________________________” 
mavzusidagi 
 
 
 
 
 
lmiy raxbar:

 
T.T.Sabirxodjayeva
 
 
 
 
 
Andijon – 2023 
 
 

---

Mundarija: 
Kirish 
1.
Shponkali birikmalar haqida umumiy ma’lumotlar. 
2.
O’quvchilarga shlitsali birikmalarning turlari va ularning qo`llanishni.
3.
Shpilkali birikma chizmasini bajarish. 
Xulosa 
Foydalanilgan adabiyotlar 
Ilovalar 
 
 

---

Kirish 
Mavzuni dolbzarligi:
Detallarni bir-biri bilan rezbalar yordamida 
ajraladigan qilib biriktiriladi. Bunday birikmalarni ajraladigan birikmalar deyilib, 
ular boltli, shpilkali, vintli, fitingli birikmalar kiradi. Ulardan tashqari shponkali, 
shtiftli va shlitsali birikmalar ham ajraladigan yoki suriladigan birikmalarga kiradi. 
Ajraladigan birikmalar qo’zg`almaydigan bo’ladi. Birikma detallari bir-
biriga nisbatan harakat qilsa, qo’zg`aladigan birikma deyiladi. Birikma detallari
bir-biriga nisbatan qo’zg`olmasa, ya`ni ular o’zaro mustahkam biriktirilgan bo’lsa, 
qo’zg`olmas birikma deyiladi. Qo’zg`oladigan birikmalarga shponkali, shlitsali, 
shpindeli, vintli kabi birikmalar kiradi. Qo’zg`almaydigan birikmalarga boltli, 
shpilkali, vintli, fitingli kabi birikmalar kiradi. 
Boltli birikma. Bolt, gayka, shayba va biriktirilishi lozim bo’lgan 
detallardan tuzilgan birikma boltli birikma deyiladi Boltli birikmalar 
konstruktsiyasi to’liq ko’rsatilgan soddalashtirilgan shartli ko’rinishlarda chizilishi 
mumkin. Yig`ish chizmalarida soddalashtirilgan turi chizilsa, sxematik 
chizmalarda shartli turi chiziladi. Qolgan hollarda asosan konstruktsiyasi to’liq 
ko’rsatilgan turi chiziladi.
Boltli birikmalarda boltning uzunligi 
l
biriktirilishi lozim bo’lgan detallar H
1
va H
2
larning qalinliklariga bog`liq bo’lib, u quyidagicha aniqlanadi: 
l
=H
1
+H
2
+1,3d; 1,3d ga shaybaning qalinligi s, gaykaning balandligi h va rezbaning 
gaykadan chiqib turadigan ehtiyot qismi faskasi bilan kiradi.
Soddalashtirilgan boltli birikmada rezbasi butun sterjen bo’yicha chiziladi, 
faskalar umuman tasvirlanmaydi, bolt va biriktiriluvchi detallar orasidagi tirqish 
ko’rsatilmaydi.