Заиф эшитувчиликнинг 1-даражаси -эшитувнинг пасайиши нутқий дипазонда 50 дб дан ошмайди



Download 15,93 Kb.
Sana21.02.2022
Hajmi15,93 Kb.
#42293
Bog'liq
Документ Microsoft Word


Ҳозирги пайтда кенг таркалган таснифлардан бири Л.В. Нейман томонидан ишлаб чикилган тасниф саналади. Л.В.Нейман нинг таснифида боланинг эшитиш функциясини шикастланиш даражаси ва нутқий ривожланиши имкониятларини ҳисобга олади. Тонал аудиометрия натижалари асосида эшитувнинг пасайиш даражаси аниқланади. Илк ва мактабгача ешдаги болаларнинг эшитув ҳолати ўиинли тонал аудиометрия қўлланилади. 2-3 ешли болаларда мазкур методикани қўллашдан аввал болаларда овоз манбааларига нисбатан шартли-ҳаракат реакцияни ишлаб чиқиш талаб этилади (Э.И.Леонгард, Н.Д.Шматко).
Эшитиш қобилиятининг пасайишининг икки тури, яъни карлик ва заиф эшитувчилик фарқланади. Заиф эшитувчиликда нутқни идрок этиш ва мустақил эгаллашда қийинчиликлар юзага келади. Бироқ, эшитувдан фойдаланиб, чекланган миқдорда бўлса ҳам, муайян сўз заҳирасини тўплаш мумкин бўлади. Заиф эшитувчиликнинг даражасини аниқлашда асосий мезон сифатида нутқий диапазон (чегара) даги эшитувнинг пасайиши олинади.(500-4000 Гц). Кўрсатилган диапазонда эшитувнингпасайиши ҳисобга олинган ҳолда заиф эшитувчиликнинг 3 та даражаси фарқланади:
Заиф эшитувчиликнинг 1-даражаси –эшитувнинг пасайиши нутқий дипазонда 50 дб дан ошмайди.
Заиф эшитувчиликнинг 2-даражаси – эшитувнинг пасайиши нутқий диапазонда 50-70 дб дан ошмайди.
Заиф эшитувчиликнинг 3-даражаси – эшитувнинг пасайиши нутқий диапазонда 70 дб дан ошади.
Заиф эшитувчиликни аниқлаш жараенида эшитувдан фойдаланган ҳолда нутқни идрок этиш имкониятлари аниқланади. Заиф эшитувчиликнинг биринчи даражасида, эшитувнинг пасайиши 50 дб дан ошмаганда, бола 1-2 метрдан узоқ масофада гаплашиш баландлигидаги нутқни аниқ қабул қила олгани сабабли , нутқий муомалага кириша олади.
Заиф эшитувчиликнинг иккинчи даражасида, яъни эшитув 50-70 дбгача пасайганда, сўзлашув нутқ 1 метрдан узоқ бўлмаган масофадан қабул қилинганлиги сабабли, нутқий муомала қийинлашади.
Заиф эшитувчиликнинг 3-даражасида, яъни эшитувнинг пасайиши 70 дб дан ортганда, нутқий мулоқот бузилади, сабаби , гаплашиш баланлигидаги сўзлашув нутқ қулоқ супраси енида ҳам ноаниқ идрок этилади.
Маълумки, эшитув ҳолати 15-20 дб га пасайиши билан, нутқни эгаллашда қийинчиликлар вужудга келади. Л.В.Нейман ушбу ҳолатни нормал эшитув ва заиф эшитувчиликнинг чегара ҳолати деб ҳисоблайди. Л.В.Нейман классификациясига кўра заиф эшитувчилик ва карлик ўртасидаги шартли чегара 85 дб доирасида бўлади.
Эшитув ҳолатиниг пасайиши карлик даражасида бўлган ҳолда, нутқни мустақил равишда( табиий) ўрганиш имконияти бўлмайди. Идрок этилаетган товушлар частотасининг доирасига қараб 4 гуруҳдаги кар болалар фарқланади.
1-гуруҳ- энг паст частотали товушларни идрок этадиган болалар( 125-250 Гц).
2-гуруҳ- 500 Гц гача бўлган частоталарни идрок этадиган болалар.
3-гуруҳ- 1000 Гц гача бўлган частоталарни идрок этадиган болалар
4-гуруҳ- кенг диапазондаги частоталарни, яъни 2000 Гц ва ундан баланд идрок этадиган болалар.
Эшитиш қолдиқлари минимал бўлган (1-2 гуруҳдаги) кар болалар яқин масофадан қаттиқ товушларни (бақириқ, паровоз қичқириғи, барабан овози) идрок этишга қодир бўладилар.
3-4- гуруҳдаги кар болаларнинг эшитиш қолдиқлари сезиларлироқ бўлади, шу сабабли улар кичик масофадан турли частоталаи овозлар( турли мусиқа асбоблар ва ўйинчоқлар, ҳайвонларнинг қаттиқ ҳайқириши, айрим майиший товушлар: қўнғироқ, телефоннинг жиринглаши)ни идрок этиб фарқлай оладилар. 3-4- гуруҳ кар болалар таниш бўлган бир нечта сўз еки бўғинларни файрқлай оладилар.
Шундай қилиб, барча кар болалар турли миқдордаги эшитиш қолдиқларига эга бўладилар. Махсус эшитиш қобилиятини ривожлантириш бўйича машғулотлар борлиқдаги товушларни билишга хизмат қилади ҳамда оғзаки нутқни ривожлантиришга ердам беради.
222222222222222222222222
Бола икки ярим ешга тылганда буюмлар билан бо\ли= фаолият ва муомала анча ю=ори ривожланиш даражасига эришади, ыйин ва тасвирий фаолиятга ытиш учун асос яратилади. Катталар уюштирадиган муло=от ва фаолиятда болаларда ызини ызи англашнинг дастлабки шакллари шаклланади. Бола ызини атрофдаги одамлардан ажратадиган, ыз имкониятларини англаб етадиган была бошлайди. Муста=иллик ривожланишининг ана шу бос=ичида болалар ыз щохиш-истакларини намоиш этишини, катталар талабига =аришилик кырсатишга интилади. Болаларда ыз-ызини англаш щисси пайдо былади. Уч ешли даврининг кризиси муста=илликнин талаб =илишда, ыз истак-щохишларини катта кишилар талаб ва истакларига =арши =ыйилишида намоен былади.
Болалар ызига ызи хизмат кырсатишнинг энг содда кыникмаларини эгаллайдилар, уларда тенгдошлари билан ызаро муносабатлари ривожланади, улар биргаликдаги ыйинларда бир-бирлари билан муомалада былишади ва ызларини ыйин =оидаларига мувофи= тутишга ырганадилар.
Еш хусусиятлари фа=ат а=лий сощасигагина эмас, шу билан бирга щиссий, иродавий, сабаб сощаларига щам тааллу=ли былади. Щаетнинг дастлабки йилларида болаларнинг хул=-атвори асосан бевосита щис –туй\улар билан тартибга солинади, лекин шу ешдае= иродани тарбиялашни бошлаш, уларга умумий =абул =илинган щул= меъерлари ва =оидаларини тушунишни ыргатиш керак.
Мактабгача (уч ешдан олти-етти ешгача былган) давр. Бола ривожланишининг ижтимоий щолати у оила доирасидан чи=иб, катталар дунесига кириб боришида намоен былади. Умумий ысиш ва тана о\ирлигининг ысиши билан бир ва=тда боланинг барча асосий ты=ималари ва органлари анатомик ызгаришлари ва ва функционал ривожланиши рый беради. Аста секин скелет =отиб боради, мускуллар щамжми ошади, бола организмининг ишлаш =обилияти кучаяди. Боланинг юриш, югуриш,сакраш, уло=тириш, тирмашиш каби асосий щаракатлари ривожланади.
Жисмоний тарбия мактабгача ешдаги болалага таълим-тарбия беришда мущим ырин эгаллайди. Боланинг имкониятлари ва хусусиятларини щисобга олган щолда жисмоний тарбиянинг турли воситалари кун тартиби,ов=атланиш тартиби, жисмоний тарбия маш\улотлари, гимнастика маш=лари, щаракатли ыйинлар, чини=тириш усуллари белгиланади. Мактабгача тарбия ешда таълим-тарбия самарали ташкил этилиши натижасида болалар кыриш, эшитиш, щид билиш каби идрок этиш усуллари, кыргазмали таъсирчан ва образли фикрлаш, иродавий, щиссий ва сабаб жараенлари шаклланади. Билишни ривожлантириш жараенида кыргазмали-образли тафаккурдан нут=ий тафаккурга ытилади,болалар тащлил этиш ва умумлаштириш, таснифлашга ырганадилар, атрофдаги буюм ва щодисалар ты\рисида мулощаза билдира бошлайдилар, синчков ва =изи=увчан быладилар,. (В.И.Логинова, П.Г.Саморукова,П.Юсупова). Амалий тад=и=от фаолиятларида мылжал олишнинг содда (синаб кыриш)усулларидан мураккабро=, ма=садли кыриб чамалаш, кейинчалик щаелан мылжал олишга ытилади.
Мактабгача ешдаги бола шащсининг таркиб топиши унинг феъл-атвори шаклланишида щам ыз ифодасини топади. Бола шахсий щул=-атворини ижтимоий хул=-атвор талабларига быйсундиради, катталар талабларига асосан ыз ва бош=аларнинг хул=ини тан=идий бащолайди.У щамма нарсага щам =одир эмаслигини щамда ызининг шахсий сифатларини англайди. Ыйин ва маш\улотларда болада феъл-атворнинг иродавий сифатлари пайдо былади, маънавий онгни шакллантириш бурч, адолат, =адр-=иммат ва бош=а ижтимоий туй\уларнинг падо былиши билан ажралиб туради.
Илмий тад=и=отларнинг кырсатишича, мактабгача тарбия ешида етакчи быладиган ыйин фаолиятида мактабгача ешдаги боланинг ижтимоий, билиш фаоллиги ривожланади. Педагоглар ращбарлигидаги ыйинлар чо\ида болалар турли щаракат усулларини, буюмлар, уларнинг хусусиятлари ва белгилари ты\рисида билимларни ызлаштирадилар. Болалар ва=т, макон муносабатларини англаб етадилар. Щаракатли ыйинлар щаракатларнинг ривожланишига, маконда йыл-йыри= топишга ердам беради. (Л.А.Головчиц,У.Файзиева)

Download 15,93 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish