Webning asosiy tushunchalari: klient, server va ularning aloqasi

---

Webning asosiy 

tushunchalari: 

klient, server va 

ularning aloqasi.

---

Reja

1. Veb server

2. HTTP va HTTPS

3. Hosting

4. Domen

---

Veb server

Veb-server

  atamasi  apparat  yoki  dasturiy  ta'minotni  yoki 

ularning  ikkalasini  birgalikda  ishlashni  nazarda  tutishi 

mumkin.

1. Apparat  tomonida  veb-server  -  bu  veb-server  dasturiy 

ta'minotini va veb-saytning tarkibiy fayllarini saqlaydigan 

kompyuter.

2. Dasturiy  ta'minot  tomonida  veb-server  -  HTTP  so’rovlar 

bilan ma’lumot alashinuvchi dastur hisoblanadi.

---

Veb server

Eng  oddiy  holatda,  har  bir  brauzerga  veb-serverda 

joylashgan  fayl  kerak  bo'lganda,  brauzer  faylni  HTTP  orqali 

so'raydi.  So'rov  to'g'ri  (apparat)  veb-serverga  yetganda, 

(dasturiy  ta'minot) 

HTTP  server

  so'rovni  qabul  qiladi, 

so'ralgan hujjatni topadi va brauzerga HTTP orqali yuboradi. 

Agar  server  so'ralgan  hujjatni  topmasa,  uning  o'rniga 

404

 

javobni qaytaradi. 

---

Veb server

---

Statik yoki dinamik veb serverlar

statik veb-server 

- HTTP server va apparat iborat server. 

Biz uni "statik" deb ataymiz, chunki server joylashtirilgan 

fayllarini sizning brauzeringizga boricha yuboradi.

dinamik veb-server 

- bunda qo’shimcha ma’lumotlar bazasi 

va dasturlash tili mavjud bo’ladi.

---

Veb server turlari

1. Apache HTTP Server

2. Microsoft Internet Information 

Services

3. Lighttpd

4. Nginx Web Server

5. Sun Java System Web Server

---

HTTP va HTTPS 

HTTP

 ingliz tilidagi “Hyper Text Transfer Protocol” so’zlarining bosh 

harflaridan  olingan.  Oxirida  qo’shiladigan 

S

  qo’shimchasi  esa 

“Secure” so’zining bosh harfi hisoblanadi. Aslida HTTPS – bu HTTP 

protokolining  xavfsiz  shakli  bo’lib,  HTTPdan  farqli  ravishda  HTTPS 

protokolida barcha murojaatlar kodlangan shaklda yuboriladi.

Foydalanuvchi 

ma’lumotlarni 

saytga 

kiritganda 

brauzer 

ma’lumotlarni  serverga  jo’natadi  va  aksincha,  foydalanuvchi 

ma’lumotlarni  serverdan  so’raganda  shu  aloqa  yo’li  orqali 

ma’lumotlar serverdan foydalanuvchining brauzerigacha yuboriladi. 

---

Hosting

Hosting

  ("web-hosting")  -  Tashqi  statik  ipga  ega  bo’lgan 

server. Internet hosting xizmatining bir turi bo'lib, jismoniy va 

yuridik  shaxslarga  o'zlarining 

web-sahifalarini

 

internetga

 

uzluksiz  ulangan 

web-serverlarga

  joylashtirish  xizmatini 

nazarda tutadi.

Saytni  Internetga  joylashtirish  uchun  birinchi  navbatda  unga 

joy  kerak.  Veb-sahifalarni  Internet  provayderi  serverida 

joylashtirish  va  qo'llab-quvvatlash  hosting  deb  ataladi.  Joy 

beruvchi kompaniya esa hoster deyiladi. 

---

Domen

Domen

  –  IP  manzilni  takrorlanmas  nom  bilan  belgish.  Aslida  Siz 

hosting  xizmatidan  foydalanib,  saytingizni  qaysidir  serverga 

joylashtirganingizda,  saytingiz  manzili  qandaydir  IP  manzilga  teng 

bo’ladi. Masalan, 192.168.162.134 Bunday IP manzilni eslab qolish 

qiyin. Agar domen bo’lmaganida saytingizga tashrif buyurish uchun 

foydalanuvchilar  saytingiz  IP  manzilini  eslab  qolishlari  va 

brauzerlariga  192.168.162.134  deb  yozish  orqali  saytingizga 

kirishlari  kerak  bo’lar  edi.  Domen  afzalligi  shundaki,  u  tushunarsiz 

va  eslab  qolish  qiyin  bo’lgan  IP  manzillarni  odamlarga  tushunarli, 

eslab qolish oson bo’lgan chiroyli sayt nomlari aylantiradi.