Tuzish va modelda to‘g‘rilagichni tekshirish Nazariy ma’lumotlar va hisoblash formulalari Umumiy qoidalar

---

32 
tuzish va modelda to‘g‘rilagichni tekshirish 
 
Nazariy ma’lumotlar va hisoblash formulalari 
Umumiy qoidalar 
 
To‘g‘irlagich (ikkilamchi elektr ta’minoti manbai) deb, o‘zgaruvchan 
kuchlanish va tokni doimiyga aylantirishga xizmat qiluvchi qurilmaga 
aytiladi. 
3.1 a-rasmda yarim o‘tkazgichli elementlardan yasalgan, transformator, 
to‘g‘irlovchi blok, silliqlovchi va stabilizator (turg‘unlashtiruvchi)dan 
iborat bo‘lgan bir fazali to‘g‘irlagichning umulashtirilgan tarkibiy 
sxemasi keltirilgan.
3.1-rasm Yarim o‘tkazgichli elementlardan yasalgan transformator 
Tp
Transformator 
U
1 
kirish (umumtarmoq) kuchlanishi va 
H
chiqish 
istemolchidagi to‘g‘irlangan
U
n
kuchlanishni muvofiqlashtiradi. 
B
diodlar 
(ventiley) bloki o‘zgaruvchan tokni to‘g‘irlovchi vazifani bajaradi. 
Istemolchi 
H
qarshiligidagi kuchlanish (tok)ni to‘g‘irlashnining o‘zgarib 
turishi (pulsatsiyasini)ni kamaytirish uchun silliqlovchi filtr С
Ф
qo‘llaniladi.
Boshqariladigan to‘g‘irlagich uchun boshqaruv bloki ББ talab etiladi 
va bu blok jo‘mraklar tizimini boshqarish va 
U
n
chiqish kuchlanishi 
sathini boshqarish uchun avtomatik tartibga solgich (regulyator)dan iborat 
bo‘ladi. Boshqarilmaydigan to‘g‘irlagich esa, qarshilik va tarmoq 
kuchlanishi va toki tebranishida nominal sathni saqlab turadigan 
turg‘unlashtiruchi (stabillashtiruvchi) blok kiritiladi. Ish sharoiti va 
0 
U
p r
 
ST
 
 u
н 
u
1
 
Tr
 
V
 
SF
 
Н
 
BU
 
1
 
2
 
a
)
 
А
VD
К 
I
p r
U
o b r
 u
2
b
)