Turizm iqtisodiyoti va menejmenti

O‘ZBEKISTON XАLQАRO ISLOM АKАDEMIYАSI
ISLOM IQTISODIYOTI VА XАLQАRO MUNOSАBАTLАR FАKULTETI
ISLOM IQTISODIYOTI VА MOLIYАSI, ZIYORАT TURIZMI KАFEDRАSI
TURIZM (ZIYORАT TURIZMI) BАKАLАVR YO’NАLISHI
“TURIZM IQTISODIYOTI VA MENEJMENTI” FАNIDАN

KURS LOYIHASI


MАVZU: Ekstremal turizm
Bаjаrdi: 4-kurs tаlаbаsi A. Mirzayev
Qаbul qildi: I.F.D. Prof. N.Tukhliev
Toshkent-2021

Ekstremal turizm tushunchasi

Turizm dam olishning eng keng tarqalgan turlaridan biridir. Turizmning dam olishning barcha turlaridan farqi shundaki, unda har bir kishi o‘zi xohlagan narsani topadi. Kimdir tog'da, kimdir dengizda dam olishni yaxshi ko'radi, kimdir turizmning ekstremal turini tanlash orqali qo'rquvini yengadi.
Birinchi izoh. Ekstremal turizm sayyohlik biznesining istiqbolli turlaridan biri bo‘lib, u ko‘proq odamlarni o‘ziga tortadi. Ekstremal turizm uchun o‘rganilmagan yangi joylar paydo bo‘lmoqda, turizmning yangi turlarining paydo bo‘lishi buning dalilidir.
Ekstremal turizm-bu sayohatning faol turi bo’lib, faqatgina xavf bilan bog'liq. Zamonaviy ekstremal turizm 20-asrning boshlarida parashyutda sakrash, alpinizm, rafting va boshqa ko'plab xavfli o'yin-kulgilar keng tarqalganda rivojlana boshladi. Ammo, agar kengroq qarasak, Magellan, Kolumb, Marko Polo, Jeyms Kuk va uzoq asrlarning boshqa ko'plab sayohatchilari shunchaki ekstremal sayyohlar edi. Ekstremal turizm hozirgi ko'rinishida 2-3 o'n yilliklardan beri mavjud. Yerning deyarli butun hududi allaqachon o'rganilganiga qaramay, romantika va adrenalinni sevuvchilar uning sirli burchaklarini topadilar yoki maxsus jihozlar yordamida tanish narsalarni g'ayrioddiy va hayajonli tarzda o'zlashtiradilar.
Ekstremal turizm nafaqat yaxshi jismoniy tayyorgarlikni, balki jasorat, matonat, qat'iyatni ham talab qiladi. Bunday fazilatlarga ega bo'lgan va tavakkal qilishga tayyor bo'lganlar, buning evaziga nihoyatda kuchli his-tuyg'ular, yorqin his-tuyg'ular, yorqin taassurotlar va yetarlicha adrenalin oladi. Ekstremal dam olishning deyarli har bir turi ma'lum ko'nikmalar, tajriba va tayyorgarlikni talab qiladi. Ekstremal turizmning xususiyatlaridan biri bu jihozlar va ish kiyimlarining qimmatligidir. Odatda sayyohlar pullarni tejashmaydi, chunki turistning salomatligi va ba'zan hayoti jihozlarning sifatiga bog'liq.
Ekstremal turizmning an’anaviydan ekzotikgacha bo‘lgan o‘nlab, balki yuzlab turlari mavjud. Eng mashhur faoliyat turlari alpinizm, sho'ng'in, kayak, rafting, paragliding, sanoat va tog' turizmi. Ekstremal turizmning ekzotik turlari ham mavjud, masalan, sandbord (qum tepalaridan pastga snoubordda suzish), spelestologiya (diggerizm), tog'da sayr qilish (mototsiklda pastga tushish), suv ostida akula ovlash va boshqalar. Ekstremal turizmning ultrazamonaviy turi yer orbitasiga sayohatdir. Ekstremal turizmning mashhurligi arifmetik progressiyada o'sib bormoqda. Taxminan 20 yil oldin butun dunyo bo'ylab ekstremal turizmni sevuvchilar soni yuz minglab baholangan bo'lsa, bugungi kunda u o'n millionlab odamlarni tashkil etadi.

Ekstremal turizmning suvli turlari	Ekstremal turizmning tog'li turlari.	Ekstremal turizmning havo turlari	Ekstremal turizmning ekzotik turlari
Sho’ng’in	Alpinizm	Parashyutda sakrash	Jaylo turizmi
Veykbording	Tog' chang'isi	Baza sakrash	Daraxtlarda lager
Suv chang'isi	Snoubord	Erkin uslub	Vulkanbording
Windsurfing	Tog 'velosipedi		Arqon bilan sakrash
Kayak
Rafting

Butun dunyoda qo'llaniladigan ekstremal turizmning asosiy turlarini tasniflash mumkin (1-jadvalga qarang).