Tuproqning issiqlilik xossasi va rejimi Reja

Tuproqning issiqlilik xossasi va rejimi
Reja:

• Tuproqning issiqlik xossalari.
• Tuproqning issiqlik rejimi.
• Tuproqning issiqlik rejimini yaxshilash tadbirlari.
• Mulchalashning tuproq issiqlik va havo rejimiga ta’siri.

Tuproqning issiqlik xossasi uning unumdorligini ko’rsatuvchi omillardan biri bo’lib, o’simlik hayoti va tuproq kechadigan butun biologik, kimyoviy nurash jarayonlariga ta’sir ko’rsatadi.
Tuproqning issiqlik sig’imi uning kimyoviy, petrografik va minerologik tarkibiga, hamda namlanish darajasiga bog’liq bo’ladi, buni quyidagi masalalardan ko’rish mumkin (massa issiqlik sig’imi, gqkal): havo-0,2399; suv-1,00; qum-0,194; quruqlik soz-0,233; kvarts-0,188; granit-0,192; bazalt-0,200; ohak-0,214; gumus-0,477 va hokazo.
Tuproqda ketadigan biokimyoviy jarayonlar oksidlanish-qaytarilish jarayonidagi hamda tuproqning ho’llanishidan ajralib chiqadigan issiqliklar termik rejimining manbalari hisoblanadi.
Tuproqga issiqlikning tushishi, uning tuproq qatlamlarida siljish va o’zidan issiqlikni borish hodisalarining majmuasiga tuproqning issiqlik rejimi deyiladi.
Tuproq issiqlik energiyasini o’z qatlamlariga o’zlashtirishi va harakat qilishiga tuproqning issiqlik xususiyati deyiladi.
Mulchalashda tuproqning ustki va pastki qatlamlari orasida mavjud bo’lgan issiqlik, suv va moddalar almashinuvi keskin o’zgaradi.
Polietilen plyonka bilan mulchalash tuproqning issiqlik rejimiga katta ta’sir ko’rsatadi. Mulchalash uchun tayyorlangan plyonkalar qanchalik enli bo’lsa, tuproq temperaturasi shuncha baland bo’ladi.
Mulchalash birinchi navbatida tuproqning issiqlik rejimiga katta ta’sir ko’rsatadi. Mulchalangan tuproqning temperaturasi sutka davomida 100 sm gacha bo’lgan chukurlikda mulchalanmagan tuproqning temperaturasidan yuqori bo’ladi.
Adabiyotlar:

• X.Atabaeva, O.Qodirxo‘jaev-O‘simlikshunoslik, T. YAngi asr avlodi, 2006, 298 b
• X.Atabaeva va boshq - O‘simlikshunoslik - T.Mexnat, 2000.
• P.P. Vavilov. -Rasteniyevodstvo-M.Kolos,1986
• O.Mirzaev, T. Xudoyberganov-Em-xashak yetishtirish-Andijon, 2003