Toshkent viloyati chirchiq pedagogika instituti “fizika kimyo” kafedrasi “fizka astranomiya o’qitish metodikasi” 3-kurs talabasi fayzullayev Xolid Saidxo’ja

TOSHKENT VILOYATI CHIRCHIQ DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI “FIZIKA -KIMYO” KAFEDRASI “FIZKA ASTRANOMIYA O’QITISH METODIKASI” 3-KURS TALABASI Fayzullayev Xolid Saidxo’ja

FAN: ATOM YADRO VA ELEMENTAR ZARRALAR FIZIKASI Mavzu : Frank-Gers tajtibasi

Bajardi: Fayzullayev Xolid Saidxo’ja

Tekshirdi: Eshniyozov Umid

Frank-Gers tajribasi

Reja:

• Energetik sathlar
• Bor postulotlari
• Frank-Gers tajribasi

Energetik sathlar

Atom yadrosi atrofida yopiq orbitalar bo'ylab harakatlanadigan elektronlar soni ham Z ga teng va shuning uchun ham atom elektroneytral. Atomdagi elektronlar ma'lum n =1, n=2, n=3 orbitalar (qobiqlar) bo'ylab joylashadi. Har bir orbitada 2n2 ta elektron joylashishi mumicin va ularning energiyalari ham bir xil. Har bir qobiqdagi elektronlarning energiya-lari mos ravishda Ev E2, E,,...deb belgilanadi.

Orbitalar orasida man qilingan energetik sath AE mavjud bo'lib, uning kengligi elektron orbitalarda ega bo'lishi mumkin bo'lgan energiyalar farqi bilan aniqlanadi:

AE=E2 — Ev

Bor postulotlari

Borning 1-postuloti

Statsionar holatlar postulati:

1. Atomdagi elektron faqat statsionar orbitada bo'lishi mumkin, u nurlanmaydi va energiyani o'zlashtirmaydi .

Bor postulotlari

Borning 2-postuloti

Chastotalar qoidasi

Atom bir holatdan ikkinchisiga o’tgandaquyidagi energiyali foton chiqaradi yoki yutadi:

Bor postulotlari

Borning 3-postuloti

Orbitalarni kvantlanish qoidasi

Atomning statsionar holatlarida, doiraviy orbitalarda elektron harakatlanib , impuls momentining kvantlangan qiymatlariga ega bo’ladi:

Frank-Gers tajribasi

• Simob bugi’ bilan toldirilgan elektrovakuum nayning K katodi va S, toriga elektronlarni tezlatuvchi kuchlanish, S2 tor va A anodga esa sekinlashtiruvchi U kuchlanish berilgan va tok kuchining U ga boglanishi olingan. I sohada tezlashgan elektronlar II sohada simob atomlariga uriladi. Elektronlarning toqnashishdan keyingi energiyasi III sohadagi sekinlashtiruvchi kuchlanishni yengib otishga yetarli bolsa, ular anodga yetib boradi. Demak anod toki elektronlarning urilishda energiya yoqotishiga bogliq. Tajriba elektronning energiyasi Ye 4.9 eV bolganda esa toqnashish noelastik bolib, har toqnashishda elektron simob atomiga 4.9 eV energiyasini berishini korsatadi. Bu atomning ichki energiyasi uzluksiz ozgarmay, sakrab ozgarishini isbotlaydi.

• E’tiboringiz uchun rahmat