Texnologiyalari va kommunikatsiyalar rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALAR RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

MAVZU: TOVAR, MAHSULOT, XIZMATLARGA BOʻLGAN TALAB FUNKSIYASINI QURISH

Fan: Ehtimollar va statistika
Bajardi: Jarlikapov Qayrbek
Tekshirdi: Qalandarov Utkir
Toshkent 2023

MAVZU: TOVAR, MAHSULOT, XIZMATLARGA BOʻLGAN TALAB FUNKSIYASINI QURISH

Demak, tasavvur qilamiz biz ijtimoiy tarmoqlar orqali noutbooklar sotishni biznesini yo’lga qo’ymoqchimiz. Buning uchun biz bilishimiz kerak, xaridorlar noutbook uchun qancha pul ajrata oladilar va qancha narxdagi noutbooklarga talab yuqori birinchi navbatda shularni aniqlab olishimiz kerak. Bularni, aniqlash uchun biz ijtimoiy tarmoqda so’rovnoma o’tqazdik.

So’rovnomamizdan ko’rinib turibdiki, iste’molchilar to’lashi mumkin bo’lgan narxlar 500$, 550$, 600$, 650$, 700$, 750$, 800$ ko’rishimiz mumkin.

Olingan soʻrovnoma maʼlumotlari boʻyicha talabni bahoga nisbatan bogʻliqligi funksiyasini quramiz.

Talabni bahoga nisbatan bogʻliqligi – bu 4-ustunni 2- ustunga bogʻliqligidir. Jadvalfagi bogʻliqlikni 7 ta nuqtasi boʻyicha talab egri chizigʻini eng kichik kvadratlar usulida yasaymiz.

№, i	Baho, Pi, $	Ni	Talab, D(pi)	Foyda (pi-500) D(pi)	Foyda (pi-550) D(pi)	Foyda (pi-600) D(pi)
1	2	3	4	5	6	7
1	500	7	10	0	-	-
2	550	0	8	400	0	-
3	600	4	6	600	300	0
4	650	4	5	750	500	250
5	700	1	4	800	600	400
6	750	3	3	750	600	450
7	800	1	2	600	500	400

Aytaylik bitta noutbookni ishlab chiqarishdagi sarf-xarajat 500$ tashkil qilsin. Hozirgina talab funksiyasi topilgan bozorda ushbu noutbook qanday bahoda sotish lozim? Buning uchun har bir noutbookdan olingan daromadni pi - 500 talab qilingan darsliklar soni D(pi) ga ko’paytiramiz.

y = b0 + b1*x

b1 = -0.026; b0 = 22.143; y = -0.026x + 22.143;

R^2 = 0.970

Maksimal daromadga erishilishi va u 800 $ tashkil qilishini koʻramiz. Bunda 10 ta potensial isteʼmolchidan 4 tasi, yaʼni 40% noutbook uchun pul toʻlash imkoniga ega boʻladi.

Xulosa:
Xulosa qilib aytganda narx oshib borgani sari Talab kamayib boradi.
Agar biz sarf Harajatga mablag’ kop ajratsak yoki inflatsiya sababli sarf xarajatimiz kopayib ketsa bizning maksimal daromatimiz keskin kamayadi.