Termiz davlat pedogogika insituti
aniq fanlar fakulteti matematika va
informatika yoʻnalishi 2-kurs 208-guruh
talabasi Mamatmurodov Abduvalining
web dasturlash fanidan yozgan mustaqil
ishi
KIRISH
XAMPP dasturiy ta'minotini o‘rnatish va
sozlash
.
Virtual serverlar (xostlar) yaratish
Reja:
1 .XAMPP dasturiy ta'minotini o‘rnatish va
sozlash
2. Virtual serverlar (xostlar) yaratish
Ushbu b o ‘lim da eng yaxshi serverlardan biri bilan tanishish
m um kin. Bu Apache serveridir. A pache —Internet da keng
tarqalgan
web-serverlardan biridir. Hozirgi vaqtda A pache dasturiy ta ’m
inoti
ta x m in an butun jahon W eb-uzel(tugun)larining yarm ida
o‘rnatilgan.
Shuningdek, b a’zi ilovalar h am tavsiya etiladi. Bular P H P va m
ashhur M ySQL M B B T interpretatoridir. K itobning bu qismi bilan
tan -
ishgandan va internetdan distributivlarni olgandan (ham
m asi
bepul)
keyin Web da professional darajada ishlash uchun zarur barcha
dasturlarga ega b o ‘linadi.
P H P dasturlash tilini o ‘rganishni boshlash uchun A pache virtual
serverini barcha zarur m odullarini h am d a M ySQL m a ’lum otlar
b a -
zasini o ‘rnatish va sozlash lozim.
B uning eng sodda va qulay usuli — A pache, M ySQ L, P H P lar
birlashtirilgan X A M P P paketini o ‘rnatishdir.
X A M P P — o ‘zida Apache, M ySQ L, P H P interpretatori, Perl
dasturlash tili va bir qancha q o ‘shim cha kutubxonalarni jam lagan
krossplatformali yig‘ilgan Web server.
X A M P P - bu :
• X (ixtiyoriy to ‘rtta operatsion tizim),
• Apache,
• M ySQL,
• PHP,
• Perl.
X A M P P barcha 32-razryadli Microsoft operatsion tizim larida(98/2000/X P /2003/V ista/7) h am d a Linux,
Mac OS X va
Solaris tizim larida ishlaydi. D astu r G N U (G en e ral Public License)
litsenziyasiga asosan barchaga ochiq va bepul tarqatiladi.
Bu d astur
web serverlar bilan ishlash, d in am ik sahifalar yaratish uchun qulay.
X A M P P ni o'rnatish uchun zip, tar yoki exe formatidagi faylni
yuklab olish zarur, dastur kom ponentlari sozlashni talab etmaydi.
D astu r doimiy tarzda tarkibiga A p a c h e /M y S Q L /P H P va Perl larning yangi versiyalarini olib
yangilanib turadi.
0 ‘rnatish va o‘chirish
• X A M P P ni o ‘rnatishning eng oson usuli — o ‘rnatgichdan
foydalanish(38Mb).
• 0 ‘rnatgichsiz ham o'rnatish m um kin.
• O 'chirish uchun barcha serverlar va X A M P P xizm atlari
yopilishi talab etiladi va X A M P P papkasi o ‘chiriladi (agar X A
M P P
o ‘rnatgich yordam ida o ‘rnatilgan bo‘lsa, dasturni va
reyestridagi yozuvlarni o ‘chirish uchun o'chirish dasturi ishga
tushiriladi).
D asturni o ‘rnatish ikki bosqichda amalga oshiriladi: birinchi
bosqich — dasturni o'rnatish, ikkinchi bosqich — dasturni
testlash.
X A M P P ni o ‘rnatgichdan foydalanib o ‘rnatish.
1. Fayllari o ‘zi o‘rnatiluvchi hajmi kichikroq 7-Z IP arxiv (I n -
staller va Z IP arxivini ham yuklab olish m u m kin) dasturiy ta ’m
inoti
yuklab olinadi. Dasturiy ta ’m inot yuklab b o iin g a n d a n so'ng
, exe
fayli ishga tushiriladi. Hosil bo‘lgan oynada o'rnatish uch u n disk
tanlanadi “ D: \ ”:
0 ‘rnatgich barcha fayllarni o‘rnatadi.
2. 0 ‘rnatgandan so'ng ko‘rsatilgan m anzil bo'yicha qidiriladi
(D :/xam pplite katalogidagi xam pp-control.exe fayli yordam ida
ishga
tushirishingiz m um kin).
X A M PP ning security b o iim i
Ushbu http://localhost/security/xam ppsecurity.php, ko'rsatilgan
m anzilga kiring, bu yerda M ySQL m a ’lumotlar bazasi adm inistratori
uchun parol berish m u m k in va lokal tarm o
q d an foydalanishni
chegaralash uchun X A M P P direktoriyasiga parol o'rnatish m um kin:
Ikkinchi bosqich
X A M P P Web serveri bilan tanishib chiqdik va o ‘rnatdik, endi
m atnli sahifa yaratish va uni proyektga joylashtirishni ko‘rib o ‘tam iz.
1 Lokal Web serverda sayt yaratish uchun, D :\xam pplite\htdocs
papkasida sayt nom i bilan bog‘liq b o ‘lgan nom bilan papka yaratam iz, m
asalan, Talabalar portalini yaratish uchun talaba papkasini
yaratam iz. Shu papkada m atn m uharriri yordam ida php-skript ni
yozamiz:
echo ‘H ello world!’;
?>
Ushbu faylni index.php deb saqlaymiz.
2. Brauzerni ishga tushirib m anzil qatorida h ttp ://lo calh o st
talab a / m anzilini yozib, sahifani ishga tushiram iz. Agar
barcha
ish to ‘g ‘ri bajarilgan b o ‘lsa, brauzerda “ Hello world!” yozuvini
ko‘rishim iz m um kin.
Virtual serverlar (xostlar) yaratish
Asosiy konfiguratsion fayli h ttp d .c o n f — web uzelni boshqarish uch u n ishlatiladi. U yordam ida
asosiy am allar (server lokal
resurslar bilan qanday ishlash m u m k in , so‘rovlarga javob berish,
foydalanuvchi qaysi fayllar bilan am allarni bajarishi m um kinligi)
aniqlanadi.
U orqali A pache ni ishlashini boshqarish m um kin. Web serverning konfiguratsion faylini sozlash —
uni o ‘rnatishdagi eng m u h im
islilardan biridir.
Server konfiguratsion faylni ishga tushganda
o4|iyili. Agar server ishlayotgan bo‘lsa, u holda fayl konfiguratsiyasini o'zgartirgandan so‘ng uni qayta
yuklash lozim.
h ttpd.conf faylida direktivalar asosiy uchta bo‘limga guruhlanadi:
Section 1. Global Environm ent -
Apache ning um u m iy ishini
boshqaruvchi direktivalar b o ‘lib, Apache ning asosiy funksiyalariga
ta ’sir ko‘rsatadi;
Section 2. M ain Server Configuration — serverning asosiy
param etrlarini aniqlovchi va so‘rovlarga javob beruvchi direktivalar.
Bu direktivalar virtual serverlar uchun ham aniqlanishi m um kin;
Section 3. V irtual Hosts — virtual serverlarni o ‘rnatish uchun.
Virtual serverlar (xostlar) — bu bir nechta web serverlarning turli
IP -m anzillar bilan bitta nusxadagi A pache dasturini ishlatishidir.
Virtual serverlarni qo'llash doirasi:
— turli tashkilotlar, firm alar va individual foydalanuvchilar
uchun o ‘zlarining m anzillari bilan alohida web serverlar
yaratish;
— firm a bo‘limlari uchun virtual serverlarni tashkil etish, h ar bir
b o ‘lim o ‘zining dom en nom i va web serveriga ega bo'lsin;
— ikkita virtual server ko‘rinishidagi um um iy foydalanuvchili va
ichki web serverlarni tashkil etish;
— web serverni qayta ishlash va tekshirish uchun virtual
serverlarni ishlatish.
Apache dasturining h ttp d .co n f faylida barcha direktivalar bitta
faylda http d .co n f ning o'zida saqlanadi.
X am pp paketining h ttp d .co n f faylidagi direktivalar turli
fayllarga
bo'lib saqlangan bo‘lib, ular h ttp d .co n f fayliga Include yordam
ida
chaqirib olinadi.
# xam pplite specific settings
Include conf/extra/httpd -xam
pp.conf
# Server-pool m anagem ent (M P M
specific)
# Include conf/extra/h ttp d -m p m
.con f
# M ulti-language
error m essages
Include conf/extra/httpd-m ultilang-
errordoc.conf
# Fancy directory listings
Include con f/extra/http d-autoin
dex.conf
# Language settings
Include con f/extra/http
d -lan gu
ages.con f
# User hom e directories
Include conf/extra/httpd -
userdir.conf__
# R eal-tim e info on requests and
configuration
Include co n f/extra/h ttp d -in fo.con f
# V irtual hosts
Include conf/extra/http d -vh osts.con f
# Local access to the A pache H T T P
Server
M anual
# Include con f/extra/http d -m an u
al.con f
# D istributed authoring and versioning
(W ebDAV)
Include conf/extra/h ttp d -d av.con f
# Various default settings
Include con f/extra/http d -d efau lt.con f
# Secure (S S L /T L S )
con n ections
Include con f/extra/h ttp d -ssl.con
f______
Qoidaga asosan papkalar D :\x am p p \h td o c s\ (masalan, talaba)
direktoriyasi ichida yaratiladi va shu papkaga Web sahifa fayllarida
joylashtiriladi, so‘ng brauzer yordam ida h ttp ://lo calho st/ talaba/
murojaatini yozib Web sahifa ishga tushiriladi.
Bundan ham qulay yo‘li mavjud bo'lib, Web sahifalar D :\xam pp\
h tdocs\ da emas, balki boshqa papkada saqlanadi yoki saytning lokal
versiyasiga www.talaba.local m anzili bilan kiriladi. Buning uchun
esa virtual xostlarni yaratish va sozlash lozim.
1. Virtual xost yaratish uchun avval xost joylashadigan papka
yaratiladi:
D: diskning hom e papkasida (D :\hom e) talaba.local nomli papkani yaratam iz, uning
ichida www va logs papkalarini yaratamiz.
Bu Windows fayllar tizim ida quyidagi ko‘rinishda b o‘ladi:
л Л hom e
л J talaba.local
logs
WWW
2. D :\x am p p \h td o cs\ da bo‘lgan barcha papkalarni
D :/h o m e/talaba.local/ www ga o ‘tkazam iz.
3. apache ning konfiguratsion fayliga o ‘zgartirish
kiritamiz.
M atn m uharririda D :\xam pp\apache\conf\extra
katalogida
joylashgan joylashgan httpd-vhosts.conf faylini
ochamiz.
httpd-vhosts.conf faylining tarkibiga hech qanday
o‘zgartirish
kiritmaymiz, faqatgina yangi xost qo‘sham iz (quyidagi
kod nusxasini
oling va fayldagi kodlarning oxiriga qo‘ying):
127.0.0.1
127.0.0.1 talaba.local
w ww.talaba.local______________
N am eVirtualH ost *:80
D ocum ent Root “ D :\xam pplite\htd ocs”
ServerName localhost
< /V irtualH ost>
ServerAdmin webmaster@ talaba.local
D ocum ent Root “ D :\h om e\talaba.local\w w w ”
ServerName talaba.local
ServerAlias w ww .talaba.local
ErrorLog “ D :\hom e\talaba.local\logs\error.log”
C ustom L og " D :\h om e\talab a.local\logs\access.log” com bined
Allow O verride A ll
Order allow,deny
A llow from all
________________________________________ __________________
Yuqoridagi boshqa rang bilan belgilangan virtual xost localhost
orqali kirish uchun im kon yaratadi ( X A M P P lokal sayti).
4. Brauzer virtual xostlarni aniqlash uchun C:\W indows\System 32\drivers\etc\hosts m
anzilida joylashgan hosts fayliga ikkita
qator qo‘shish talab etiladi (server papkasida b uning yorlig‘ini ham
yaratishni tavsiya etamiz):_________________________________ _
5. Kerakli fayllarni D :\hom e\talaba.local\w w w m anziliga
ko‘chiram iz yoki index.htm l faylini yaratam iz.
Talabalar portali
“ H ello world!”
_________________
6. X A M P P boshqaruv paneliga (X A M P P C ontrol Panel) kiram iz va A pacheni ishga
tushiram iz. www.talaba.local manzili orqali ishlashi kerak bo‘lgan saytim izni tekshiram iz. A
gar barchasi to ‘g‘ri
bajarilgan b o is a , brauzerda “ Hello world!” xabarini ko‘rishim iz
m um kin.
Shu kabi bir qancha virtual xostlarni qo‘shish m um kin.
httpd-vhosts.conf fayliga qo'shilgan satrlarni yoritib chiqamiz:
• ServerAdm in webmaster@ talaba.local - e-m ail-W eb-server a d -
m in istrated m anzili;
• D ocum ent Root “ D :\hom e\talaba.local\w w w ” — sayt orqali
papkaga kirish yoii;
• ServerN am e talaba.local — brauzerga kiritiladigan sayt nom i,
ixtiyoriy qiym atni oladi, m asalan, talaba yoki talaba.local;
• ServerAlias www.talaba.local — sayt ochilishi kerak bo'lgan
manzil;
• ErrorLog “ D :\hom e\talaba.local\logs\error.log” — xatolar
jurnali;
• C usto m L o g “ D :\liom e\talaba.local\logs\access.log” com bined
— saytdan foydalanish jurnali, kim va qachon saytga kirdi, qaysi
brauzerdan kabilar yoritilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: