Tema: Fizikalıq shaxslardan alinatug’in dáramat salıǵı ha’m oni o’ndiriw tartibi Joba

Tema: Fizikalıq shaxslardan alinatug’in dáramat salıǵı ha’m oni o’ndiriw tartibi

Joba :

1. 
   Fizikalıq adamlardıń jámi jıllıq dáramatı quramı.
   
2. 
   Fizikalıq shaxslar dáramatlarınan alınatuǵın salıqtıń stavkaları hám salıqtan beriletuǵın jeńillikler.
   
3. 
   Fizikalıq adamlardıń dáramatqa salıǵın esaplaw tártibi, esabatlar, esap -kitaplar hám deklaratsiyalar usınıw.
   
4. 
   Juwmaqlaw.
   
5. 
   Paydalanilgan adebiyatlar.
   

Tema boyısha qóyılıp atırǵan máseleler:

fizikalıq adamlardıń dáramat dáreklerin anıq shegaralash mashqalası ;

fizikalıq shaxslar dáramatların deklaratsiyalaw procesiniń monıtoringini jaratıw ;

fizikalıq shaxslar dáramatlarına salınatuǵın salıqtıń stavkaların birden-bir jaǵdayǵa keltiriw;

norezidentler dáramatların salıqqa tartıw stilistikasın jetilistiriw;

salıqqa tartilmaytugin minimum shegarasini belgilew mashqalası ;

mıynet haqınan esaplanǵan salıq summalarınıń buxgalteriyada esabın júrgiziw mashqalası ;

isbilermenlik iskerligi menen shuǵıllanuvshi fizikalıq shaxslardan salıqlar hám fondlarga tólewlerdi tólew mexanizmin ápiwayılastırıw mashqalası.

Tayansh sóz hám sóz dizbegiler

fizikalıq adamlardıń dáramat salıǵı, deklaratsiya, salıq ob'ekti, salıq tólewshilar, salıq stavkası, salıq boyısha jeńillikler

1. Fizikalıq adamlardıń jámi jıllıq dáramatı. Fizikalıq shaxslar dáramatlarınan alınatuǵın salıqtıń tólewshilari hám salıq ob'ekti. Fizikalıq shaxslar tabısına salıq tólewshilari bolıp, finans jılında salıqqa ólshewli dáramatqa iye bolǵan hár qanday fizikalıq shaxs esaplanadı.

Fizikalıq shaxstıń salıqqa ólshewli tabısı jámi jıllıq dáramatqa salıqqa tortilmaydigan dáramatlardı kiritpesten (58 m), tabısına salıqtan azat etiletuǵınlardı shiqarib tastap anıqlanadı.

Salıqqa tartıw maqsetinde fizikalıq shaxslar tabısı rezidentlar hám norezidentlar tabısına bólinedi.

Baslanıp atırǵan yamasa tamamlanip atrgan finans jılında 12 ayǵasha bolǵan qálegen dáwirde Ózbekstan aymaǵında 183 kún hám odan artıq jasawshi fizikalıq shaxslarǵa Ózbekstan Respublikası rezidenti dep ataladı Sol kórsetilgen múddetten kem jasaǵan fizikalıq shaxslarǵa norezident dep ataladı.

Ózbekstan Respublikası rezidenti fizikalıq shaxs Ózbekstan Respublikasında hám odan sırtdaǵı dereklerden alǵan dáramatları boyısha dáramatqa salıqqa tortiladi.

Ózbekstan Respublikası norezidenti tek Ózbekstan aymaǵınan alǵan tabısınan salıq tóliydi.

Ózbekstan Respublikasından sırtda rezident shaxslar tárepinen tolıqnǵan salıq summası Ózbekstan Respublikasında salıq tólew waqtında Ózbekstan Respublikasınıń nızamları hám xalıq aralıq nızamlarǵa qaray esapqa alınadı.

Esapqa olinayotgan salıq summası Ózbekstan Respublikasında háreketde bolǵan salıq stavkasında esaplanǵan fizikaliq adamlardıń tabısına salıǵı summasınan asıp ketpewi kerek.

Salıq ob'ekti bolıp, Salıq Kodeksine muwapıq belgilenetuǵın jámi jıllıq dáramat esaplanadı

Bul erda eń zárúrli zat fizikalıq shaxstıń jámi jıllıq dáramatına qanday dáramatlar kiriwi, qanday dáramatlar kirmewi hám qanday jeńillikler alıw múmkinligi anıq belgilew bolıp tabıladı.

Fizikalıq adamlardıń jámi jıllıq dáramatı quramı. Fizikalıq adamlardıń jámi jıllıq dáramatı quramına salıq tólewwi alıwı múmkin bolǵan yamasa alǵan pul yohud buyım formasında alǵan pul qarjları kiredi.

Fizikalıq adamlardıń jámi dáramatları quramı 3 gruppaǵa bólinedi.

1. Miynet haqi jol menende alınǵan dáramatları (eń tiykarǵı dáramatlar ).

2. Fizikalıq adamlardıń múlkshilik dáramatları.

3. Fizikalıq adamlardıń isbilermenlik iskerliginen alǵan dáramatları.

Joqarıdaǵı dáramatlardıń hár birin quramın anıq bilip alıw zárúr boladı.

Fizikalıq adamlardıń miynet haqi jol menende alǵan dáramatları quramına miynet shártnaması boyısha iskerlikten hám fuqorolik - huqıqıy shártnamaları boyısha alınǵan dáramatları kiredi. Miynetke aqsha tólew formasında alınatuǵın dáramatlarǵa tómendegiler kiredi

1) Xızmetkerlerge satılatuǵın tovarlar (jumıslar, xızmetler) ma`nisi menen bunday tovarlardı (islerdi, xızmetlerdi) satıp alıw baxası yamasa olardıń ózine túser bahası ortasındaǵı keri parq.

2) Jumıs beruvshi tárepinen óz iskerligi menen baylanıslı bolmaǵan, xızmetkerlerdiń shiqimlarini oraw ushun etilgen ǵárejetler.

3) Xızmetker jumıs beruvshiga tólewi kerek bolǵan, biraq jumıs beruvshining esabınan shiqarilgan qarız summaları :

4) Jumıs beruvshi óz xızmetkerleriniń turmısı yamasa sog'ligini qálegen qamsızlandırıwlaw badallarini tólew ushun etilgen ǵárejetler.

5) Jumıs beruvshining fizikalıq shaxstan ustap qalınıwi kerek bolǵan tólewler maydanınan tólegen summaları.

6 ) Jumıs beruvshining óz xızmetkerleriniń tikkeley yamasa tikkeley bolmaǵan dáramatların quraytuǵın basqa ǵáreetleri.

Xızmetkerlerge Ózbekstan Respublikası Ministrler Mákemesi belgilegen normaları sheńberinde beriletuǵın xızmet saparı tólewleriniń summası jámi jıllıq dáramatqa kirmaydi. Biraq, normadan artıq ǵárejetler jámi jıllıq dáramat quramına kiredi. Fizikalıq adamlardıń múlkshilik dáramatlarına procentler, dividendlar boyısha alınǵan dáramatlar hám buyım-mulkni kireyge beriwden keletuǵın dáramatlar kiredi.

Dividend hám procent dáramatlar tiykarınan qımbatlı qaǵazlardan (ápiwayı hám jeńillikli aktsiyalar, akkreditivlar hám basqalar ) hám de shirkatlarda serikshilikdan alǵan dáramatlar bolıp tabıladı.

Múlkti kireyge beriw isbilermenlikke kirmaydi.

Ijara dáramatlarına :

Kvartiralar, garajlarni kireyge beriw:

Júk mashinalardı, kiyim-kenshek mashinalardı kireyge beriw.

Úy - inventarların hám basqa múlkti kireyge beriwleri kiredi.

Fizikalıq adamlardıń ushinshi gruppa alatuǵın dáramatlarına isbilermenlik iskerliginen keletuǵın dáramatlar kiredi.

Fizikalıq adamlardıń isbilermenlik iskerliginen keletuǵın dáramatqa taǵı tovarlar (jumıslar, xızmetler) realizatsiyasidan, nızam hújjetlerinde qadaǵan etnmagan, jalǵız tártipte ámelge asırılıp atırǵan basqa iskerlikten keletuǵın barsha tushumlar bul dáramattı tabıw menen baylanıslı ǵárejetler, májburiy tólewler, shiqimlar hám ajıratılǵan qarjılar shegirib taslanǵan halda kiredi.

Salıq ob'ektin anıqlaw maqsetinde shegirib taslanıwı kerek bolǵan ǵárejetler, májburiy tólewler shiqimlar hám ajıratılǵan qarjılardı anıqlaw tártibi Ózbekstan Respublikası Ministrler Mákemesi tárepinen belgilenedi.

Isbilermenlik iskerligi menen shuǵıllanuvshi fizikalıq shaxslarǵa salıq salıwdıń bólek tártibi ornatılǵan.

Dáramatqa qatań salıq salıw 2005 jılda da tómendegilerge dawam ettiriladi:

Yuridikalıq shaxs bolmaydıden turıp isbilermenlik menen shuǵıllanuvshi fizikalıq shaxslarǵa.

Isbilermenlik iskerliginiń bólek túrleri boyısha fizikalıq hám yuridikalıq shaxslarǵa.

Qatań salıqtıń shegara stavkası Ózbekstan Respublikası Ministrler Mákemesi tárepinen belgilenedi. Anıq xızmetlerdiń túrleri hám jaylasqan jayına qaray Qaraqalpog'iston Respublikası ministrler keńesi, wálayat hákimlikleri hám Tashkent qala hákimligi tárepinen belgilenedi.

Qatań salıq boyısha usınıs etilgen esaplardan esapqa alınbaǵan fizikalıq kórsetkishlar anıqlansa, salıq ob'ektin jasırıw dep qaraladı.

Fizikalıq shaxs bir nesha iskerlik túri menen^shug'ullansa hár bir iskerlikten salıqtı bólek - bólek tóliydi. Isbilermenlik iskerligi boyısha kireyge alınǵan ásbap - úskeneler hám jaylarınan paydalanılsa, sonday-aq, ishonshli qaǵazlı transportda, ózleri jaylasqan salıq keńselerine kireyge beruvshi haqqında málimleme usınıwları shárt.

2. Fizikalıq shaxslar dáramatlarınan alınatuǵın salıqtıń stavkaları hám salıqtan beriletuǵın jeńillikler. Ózbekstan Respublikası Salıq kodeksi hám fizikalıq adamlardıń tabısına salıq boyısha nızamshilikka qaray salıq stavkaları tómendegi gruppalarǵa bólinedi:

fizikalıq adamlardıń jumıs haqlari, sıylıq pulları hám basqa dáramatlarına salınatuǵın differintsial progressiv salıq stavkaları ;

fizikalıq adamlardıń rezidentlarning divedend hám procent formasında alatuǵın tabısına salıq stavkaları ;

dereginde tolıqnatuǵın norezident tabısına salıq stavkaları ;

jeńillikli salıq stavkaları (7, 5, 16 hám 22 procent).

2014 jılda Fizikalıq adamlardıń jumıs xaqi, sıylıqları hám basqa dáramatlarınan salıq qo'yidagi muǵdarda undiriladi:

Jámi dáramat muǵdarı

Salıq summası

Eń kem is haqısınıń bes teńdeyi muǵdarınasha

Jámi dáramat summasınıń 7, 5 procenti

Eń kem is haqısınıń bes teńdeyi muǵdarınan on teńdeyi muǵdarınasha

Eń kem is haqısınıń bes teńdeyinen alınǵan salıq plyus bes teńdeyinen asqan bóleginen 16 procent

Eń kem is haqısınıń qn teńdeyi muǵdarınan hám odan joqarı muǵdarınan

Eń kem is haqısınıń qn teńdeyi muǵdarınan alınatuǵın salıq plyus un teńdeyinen asqan summadan 22 procent

Salıqqa tartıw maqsetinde eń kem is haqısınıń muǵdarı jıl basınan itıbaran artıp baruvshi juwmaq formasında esaplanadı (jıl basınan baslap tiyisli dáwir ushun eń kem jumıs xaqining aylıq muǵdarları summası jıyındısı ).

Fizikalıq shaxslar -rezidentlarning dividendlar hám procentler dáramatlarına Salıq Kodeksine qaray azat etiletuǵınlarınan tısqarısına tólew dereginde 10 procent muǵdarında salıq ustap qalıw tártibi belgilengen. Mámleket qımbatlı qaǵazları hám depozitlaridan dividend hám procent boyısha salıq tólew biykar etilgen

Norezident fizikalıq adamlardıń turaqlı shólkem menen baylanıslı bolmaǵan halda Ózbekstan Respublikasındaǵı derekten alǵan dáramatlarına olardı tólew deregi shegirmasiz tómendegi muǵdarlarda stavkalar boyısha salıq uslanıp qalınadı :

dividendlar hám procentler - 10 procent;

táwekelshilikni sugurtalash yamasa qayta qamsızlandırıwlawǵa tolıqnǵan qamsızlandırıw sıylıqları - 10 procent;

Ózbekstan Respublikası menen basqa mámleketlikler ortasında háreket qılıwda xalıq aralıq baylanıs, telekomunikatsiyalar yamasa transport xızmetlerin (fraxta) ushun - 6 procent;

royalti, ijaradan alınatuǵın dáramatlar xizmet kórsetiw, sonday-aq basqarıw máslahát xızmetlerin kórsetiwden keletuǵın dáramatlar hám basqa dáramatlar (dáramat salıǵı salınatuǵın dáramat buǵan kirmaydi) - 20 procent

Bul tólew dereginde salıqqa tartıw tártibi tólew Ózbekstan Respublikası jumısında yamasa onıń sırtında ámelge asırılǵanınan qatiy názer, nátiyjeni ámelde qollanıw etiledi.

Ózbekstan Respublikası Ministrler Mákemesi zıyanlı hám salmaqli sharayatta jumıslarda bánt bolǵan fizikalıq adamlardıń ayırım taypaları ushun, sonıń menen birge tábiy - ıqlım sharayatları jaman orınlarda islew menen baylanıslı bolǵan qosimsha tólewler boyısha jeńillikli dáramat salıǵı stavkaların belgilegen.

Ózbekstan Respublikası Ministrler Mákemesiniń 1994 jıl 12 may 250-san sheshimine kiritilgen 1, 2 hám 3 dizim degi xızmetkerlerdiń oǵada zıyanlı, oǵada salmaqli sharayatlarda alǵan dáramatlarınan uslanǵan salıq muǵdarı 25 procentten aspawı kórsetilgen. Salıq summası jámi dáramatlardıń 25 procent stavkasınan asqan bólegi jeńillik jol menende shiqarib taslanadı. Salmaqli hám oǵada salmaqli sharayatlarda ishlovshi hayallarǵa jeńillikli 20 protsentli salıq stakasi belgilengen (Ózbekstan Respublikası Ministrler Mákemesiniń 1997 jıl 27 dekabr 562 - san sheshimi). Mısalı, puqara M. Obidovaga 69 mıń swm yanvar sheshe ushun (2003 jıl ) mıynet haqı esaplandı Bul puqaraǵa jeńillikli salıq summası 13800 swm tóliydi, yaǵnıy 69 mıń sumnan 20 procent. Ol 1704 sum jeńillikke iye boladı Shunki jeńilliksiz oǵan 15504 swm salıq tólewi zárúr edi

Belgilengen nızamshilik boyısha salmaqli tábiy sharayatlarda ishlovshilarga mıynet haqına qosimsha summalar, koefficiyentler (rayon, tawlıq, sahra hám suwsız rayonlar ) ushun kórsetilgen summalardan salıq jeńillikli eń kem stavkada (13 procent) esaplanadı. Sonday eken, bul erda qosimsha dáramatlarǵa eń kem birden-bir salıq stavkası qollanıladı.

Fizikalıq shaxslar dáramatların salıqqa tortayotganda dividend, procent dáramatları jámi dáramat quramına kiritilmaydi, shunki olar boyısha salıq bólek esaplanǵan boladı.

Fizikalıq shaxslar tabısına salıqtan jeńilliklerdi ush gruppaǵa bolıp úyreniw múmkin:

Fizikalıq adamlardıń salıq solinmaydigan dáramatları (salıq salınatuǵın dáramatqa kiritilmaydi).

Salıqtan tolıq azat bolatuǵın fizikalıq shaxslar.

Salıqtan hár bir tolıq ay ushun tórt márteli minimal jumıs xaqi muǵdarında azat etilish.

Salıqqa tortilmaydigan fizikalıq shaxslar dáramatları tómendegiler bolıp tabıladı:

a) mámleket social qamsızlandırıwı hám mámleket social támiynatı boyısha pensiyalar, jumıssızlıq boyısha pensiyalar hám miynet shártnaması biykar etilgende tolıqnatuǵın bosatıw pensiyası, hámledarlıq hám tuwıw pensiyası, waqıtınsha miynetke uqıpsızlıq pensiyalarınan (sonday-aq shańaraqtıń nawqas aǵzasın kútimlew pensiyalarınan ) tısqarı, sonıń menen birge qayırqomlıq hám ekologiya fondları qarjlarınan puqaralarǵa pul hám natura formasında beriletuǵın pensiyalar hám de taǵı basqa járdem túrleri;

b) alınatuǵın alimentlar;

v) joqarı oqıw orınları hám orta arnawlı hám de óner texnika oqıw orınları, olar bazasında islengen biznes mektepleri, sonday-aq, joqarı hám orta diniy oqıw orınları tárepinen óz studentleri hám oqıwshilariga beriletuǵın stipendiyalar, sonıń menen birge qayırqomlıq hám ekologiya fondları shólkemlestiriw etken stipendiyalar;

g) óner texnika bilim orınlarınıń hám de olar bazasında islengen biznes mektepleriniń oqıwshilari atqarǵan jumıs ushun olarǵa bul bilim orınları hám biznes mektepleri beretuǵın tólewler, Bul jeńillik Ózbekstan Respublikası Finans ministrligi, Mámleket Salıq komitetiniń 3 yanvar 2003 yilgi xati menen biykar etilgen;

d) mámleket pensiyaları, sonıń menen birge, olarǵa ústemeler;

e) shaxslar qan tapsırlıǵi ushun, donorlarning basqa túrleri ushun, aq sút tapsırlıǵi ushun alatuǵın summalar, sonıń menen birge, medicina mákemeleriniń xızmetkerleri qan jıynap tapsırganliklari ushun alatuǵın summalar ;

j) mertik yamasa den sawlıqtı basqa tárzde zaqım aliwi menen baylanıslı halda, boquvshisini opat etkenligi munasábeti menen kórilgen záleldi oraw maydanınan alınatuǵın summalar ;

z) fuqorolarning shet elde islewi munasábeti menen mámleket kárxanaları, mákemeleri hám shólkemlerde shet el, xalıq valyutasında alatuǵın mıynet haqı summaları hám basqa summalar nızam hújjetlerinde belgilengen summalar sheńberinde;

i) fizikalıq adamlardıń jeke menshik xuquqi tiykarında ózlerine qarawlı bolǵan buyım - mulkni satıw nátiyjesinde alatuǵın summaları, isbilermenlikte múlkin satıwdan tısqarı ;

k) fuqorolarning járdemwi xojalıǵında etiwtirgen qara buyım, qoyan, nutriya, balıq, qustı tiri hám sqyib ónimlerdi shiyki hám qayta islegen halda, sonıń menen birge pal hárreshilik ónimlerin, xojalıqta etiwtirilgan dıyxanshilik ónimlerin satıwdan alǵan dáramatları summası jeke xojalıq bar ekenligi jergilikli húkimetleriniń málimlemesi menen tastıyıqlanadi,

l) bir jıl mabaynida yuridikalıq shaxslardan alınǵan eń kem is haqısınıń altı teńdeyigasha bolǵan summa daǵı qımbatlı sıylıqlar ma`nisi, sonıń menen birge xalıq aralıq hám de respublika tańlaw hám jarıslarında alınǵan bayraq buyımlar ma`nisi;

m) miyraslar etip qaldırıw hám sıy qılıw nátiyjesinde alınǵan summalar hám buyım-múlk ma`nisi pán, ádebiyat hám kórkem óner dóretpeleri avtorlarınıń miyrasxorları (xuquqiy miyrasxorları ) alatuǵın avtorlıq haqi bunnan tısqarı ;

n) mámleket zayomlarining obligatsiyalari hám lotereyalar boyısha tabıslar, sonıń menen birge, Ózbekstan Respublikasınıń mámleket qımbatlı qaǵazları boyısha procentler;

o) puqaralardıń qamsızlandırıw boyısha alatuǵın summaları ;

p) bir jıl mabaynida berilgen materiallıq járdem:

tábiyǵiy apatlar, basqa favqulotda jaǵdaylar munasábeti menen berilgende - tolıqligisha;

opat etken xızmetkerdiń shańaraq aǵzalarına yamasa shańaraq aǵzaları opat etkenligi munasábeti menen xızmetkerge beriletuǵın materiallıq járdem summaları - eń kem is haqısınıń on teńdeyigasha;

basqa jaǵdaylarda - 12 teńdeyi muǵdarında azat etiledi;

r) depozit sertifikat boyısha dáramatlar, banklerdegi amanatlar hám mámleket ǵáziyne minnetlemeleri boyısha procentler hám tabıslar ;

s) fuqorolarning jumıs xaqi hám basqa dáramatlardı mámleket kárxanaları buyım-múlkin satıp alıw jekelashtirilayotgan kárxanalar aktsiyaların satıp alıw, «O'zuyjamg'armabank»dıń shaxsı kórsetilgen úy - jay obligatsiyalarini satıp alıwǵa hám sol maqsetler ushun alınǵan kreditlerdi úziwge yo'natirilgan summalar, sonıń menen birge, aktsiya satıp alıwǵa jóneltirilgen dividendlar, usı buyım-ulklar sotilganda ilgeri salıq salıwdan azat etilgen dáramatlarǵa ulıwma tiykarda salıq solinadi;

t) patent iyesi bolǵan fizikalıq adamlardıń (litsenziarning) sanaat múlki ob'ektlerinen óz islep shiqarishida paydalanıwınan, olarǵa litsenziyalar satıwda, sonıń menen birge litsenziat sanaat múlki ob'ektlerinen paydalana baslaǵan sáneden baslap bul paydalanıwdan alǵan dáramat summası :

oylap tabılǵanlar hám selektsiya jetiskenliginen patent boyısha - 5 jılǵa ;

oylap tabılǵanlardan dáslepki patent boyısha paydalanıwdan - 3 jıl dawamında ;

selektsiya jetiskenliginen gúwalıq boyısha - 3 jıl dawamında ;

sanaat úlgisinen patent boyısha - 3 jıl dawamında ;

sanaat úlgisinen dáslepki patent boyısha - 2 jıl dawamında ;

paydalı modelden gúwalıq boyısha - 2 jıl dawamında azat etiledi.

ol) balalar lagerlariga hám basqa salamatlandırıw lagerlarilariga, áke - analardıńlardıń balaları menen dem alısqa arnawlı mqljallangan kórkem oneroriya - kurort mákemelerine barıw ushun balalar hám qsmirlarga beriletuǵın jollanbalar ma`nisin, sonıń menen birge óz xızmetkerlerin ambulotoriya hám statsionar medicinalıq xızmetten paydalanıw ma`nisinen tolıq yamasa bólekan kompensatsiyalar tártibinde yuridikalıq shaxslar tárepinen óz xızmetkerlerine yamasa olar ushun tolıqnǵan summalar Joqarıdaǵılar gápine mayıplarǵa salamatlandırıw hám kórkem oneroriya - kurort mákemelerine beriletuǵın jollanbalar ma`nisi emleniw hám medicinalıq xızmetten paydalanıw, mayıplıqtıń aldın alıw maqsetinde qayta tiklew hám texnika satıp alıw ǵárejetleri de kiredi;

f) ámeldegi nızam hújjetlerde názerde tutılǵan normalar sheńberindegi taban tólewleri. Miynet shártnamasınıń bıykarlaw waqtında paydalanilmagan demalıs ushun beriletuǵın taban tólewleri salıqtan azat etilmeydi;

x) waqıtınshalik bir retlik islerdi orınlawdan alınǵan dáramatlar, eger bunday jumıslar waqıtınshalik bir retlik jumıs menen támiyinlew orayları járdeminde ámelge asırıp atırǵan bolsa ;

Dáramatqa salıqtan tolıq azat etiletuǵın fizikalıq shaxslar da bar. Bularǵa tómendegiler kiredi:

1. Shet el mámleketlikler diplomatiya wákilxanalarınıń basshıları hám aǵzaları hám de konsullik mákemeleriniń lawazımlı shaxsları, olardıń ózleri menen birge jasaytuǵınlıq shańaraq aǵzaları, eger olar Ózbekstan Respublikası puqarası bolmasa - Ózbekstandaǵı alınǵan dereklerden. Diplomatik hám konsullik xızmeti menen baylanıslı bolmaǵan dáramatları azat etilmeydi.

2. Diplomatik hám konsullik wákilxanalardıń xızmetkerleri hám olarǵa ózleri menen birge jasaytuǵınlıq shańaraq aǵzaları, eger olar Ózbekstan puqarası bolmasa yamasa Ózbekstanda turaqlı yashamasa, Ózbekstan Respublikasındaǵı dereklerden alınatuǵın, diplomatik hám konsullik xızmeti menen bokliq bolmaǵan dáramatlardan tısqarı barsha dáramatları boyısha.

3. Shet el mámleketlikler diplomatiya wákilxanalarına, konsullik mákemelerine xızmet kórsetetuǵın xızmetkerler quramına kirgen shaxslar, eger olar Ózbekstan Respublikası puqarası bolmasa yamasa Ózbekstan Respublikasında turaqlı yashamasa - óz xızmet maydanınan alatuǵın barsha dáramatları boyısha.

4. Shet el mámleketlikler diplomatiya wákilxanaları hám konsullik mákemeleri xızmetkerleriniń úylerinde ishlovshilar, eger olar Ózbekstan puqarası bolmasa yamasa Ózbekstanda turaqlı yashamasa - óz xızmeti maydanınan alatuǵın barsha dáramatlar boyısha.

5. Húkimetke qarawlı bolmaǵan xalıq aralıq shólkemlerdiń lawazımlı shaxsları - eger olar Ózbekstan puqarası bolmasa, sol shólkemlerde alǵan dáramatları boyısha.

6. Qorǵaw, ishki jumıslar hám favqulotda jaǵdaylar ministrliklerdiń, Milliy qawipsizlik xızmetiniń áskeriy xızmetshilari, ishki jumıslar shólkemleri hám bajıxana shólkemleriniń ápiwayı xızmetshilari hám basshıları quramına tiyisli shaxslar, oqıw yamasa sınaq jıyınlarına shaqirilgan áskeriy xızmetke májbúrler - xizmetti otew munasábeti menen alǵan pul támiynatı, pul sıylıqları hám basqa tólew summaları boyısha.

7. Gastrol kontsert iskerligi menen shuǵıllanıw huqıqın beruvshi litsenziyası bolǵan shaxslar gastrol-kontsert iskerliginde alınǵan dáramatları boyısha.

Dáramatqa salıqtan bólekan, yaǵnıyy hár ayda tórt márteli eń kem mıynet haqı muǵdarında salıqtan azat etiw halları da bar. Olar tómendegiler bolıp tabıladı:

1. «Ózbekstan Qaharmani», Sovet Birlespesi Qaharmanı, Miynet Qaharmanı ataqlarına iye bolǵan shaxslar, ushala dárejeli Shuxrat ordeni menen táǵdirlengen shaxslar, urıs mayıpları, yohud 1941-1945 jıllardaǵı urıs dáwirinde yamasa áskeriy xızmetti basqa minnetlemelerin orınlaw shog'ida yaralanish, konto'ziya bolıw yamasa zaqım aliw áqibetinde yohud frontda bolıw menen baylanıslı kesellik sebepli mayıp bolıp qalǵan áskeriy xızmetshilar gápinen bolǵan basqa mayıplar, sonıń menen birge pensiya támiynatı boyısha usı taypa daǵı xızmetshilarga teńlestirilgen basqa mayıplar,

2. Xızmetti háreketdegi armiya quramına kirgen áskeriy bólimler, shtablar hám mákemelerinde o'tagan áskeriy xızmetshilar, burınǵı partizanlar gápinen bolıp, puqaralar urısı hám 1941-1945 jıllardaǵı urıs, burınǵı SSSR ni qorǵaw boyısha basqa jangovor operatsiyalardıń qatnasshilari, 1941-1945 jıllardaǵı urıs dáwiri miynet frontining eń húrmetlileri hám koncentratsion lagerlarning burınǵı jas tuto'inlari.

3. Leningrad qamalı waqtında 1941 jıl 8 sentyabrden 1942 jıl 27 yanvargasha bolǵan dáwirde Leningrad qalasında islegen fuqorolar.

4. Ishki jumıslar shólkemleriniń basshıları hám ápiwayı xızmetshilari gápinen bolıp, xızmet wazıypaların orınlaw shog'ida yaralanish kontuziya bolıw hám zaqım aliw áqibetinde mayıp bolıp qalǵanlar.

5. Balalıqtan mayıp bolıp qalǵanlar, sonıń menen birge 1 hám 2 gruppa mayıpları.

6. Qaharman analardıńlar, 10 hám odan artıq balası bolǵan hayallar.

7. Burınǵı SSSRni qorǵaw yoxud áskeriy xızmettiń basqa minnetlemelerin orınlaw shog'ida yaralanish kontuziya bolıw yohud zaqım aliw áqibetinde yamasa frontda bolıw menen baylanıslı bolǵan kassalıq sebepli halok bolǵan áskeriy xızmetshilarning ata-anaları hám zayıpları.

8. Xızmetti Afganistanda hám jangavor háreketler alıp barılǵan basqa mámleketlerde waqıtınsha bolǵan áskerlerdiń sheklangan kontingenti quramında ótken áskeriy xızmetshilar hám de oqıw hám sınaq jıyınlarına shaqirilgan áskeriy xızmetke májbúrler.

9. Shernobil AESdagi páleket áqibetinde jábir kórgen shaxslar.

10. Eki hám odan artıq 16 jasqa tolmaǵan balaları bar jalǵız analardıńlar.

11. Eki hám odan artıq balası bar hám boquvshisini joǵatganlik ushun pensiya almaytuǵın tul hayallar hám tul er adamlar.

12. Balalıǵınan mayıp bolǵan hám turaqlı kútimdi talap etetuǵın perzenti menen birge jasap onı tárbiyalayotgan áke - onasidan biri.

13. Kárxanalar, mákemeler shólkemler hám oqıw orınları tárepinen awıl xojalıq jumıslarına jiberilgen puqaralar - bul islerdi atqarganlik ushun alǵan dáramatları boyısha tórt márteli minmal mıynet haqı muǵdarında hár ayda jeńillikke iye esaplanadılar.

Fizikalıq adamlardıń jeńilliklerine bolǵan xuquqi olar esap beriw jılı ushun tiyisli hújjetlerdi usınıs etkende payda boladı.

Tórt márteli jeńillik awıl xojalıǵına tartılǵannan tısqarı, fizikalıq adamlardıń alǵan dividend hám procent dáramatları hám ijara dáramatlarına da tiyisli boladı.

Eger jeńillik oluvshining tiykarǵı jumıs jayı bolsa, jeńillik sol erda beriledi, tiykarǵı jumıs jayı bolmasa salıq mekememesi tárepinen deklaratsiya tiykarında jıllıq dáramatqa qaray beriledi. Jeńillikler alıw ushun fizikalıq shaxslar tiyisli hújjetlerge ıyelewi shárt.

3. Fizikalıq adamlardıń dáramatqa salıǵın esaplaw, esabatlar, esap -kitaplar hám deklaratsiyalar usınıw tártibi. Fizikalıq adamlardıń tiykarǵı jumıs jayında alǵan miynet xaqi dáramatlarınan salıqtı tolıq tuwrı esaplaw juwapkerligi yuridikalıq shaxslar buxgalteriyasına júkletilgen.

Fizikalıq adamlardıń tiykarǵı jumıs jayınnan alınǵan miynet haqi hám basqa tólewleri kalendar jılınıń basınan baslap hár ayda salıqqa ólshewli jámi dáramattan qsib baruvshi juwmaq menen esaplanadı Yuridikalıq shaxslar tárepinen hámme xızmetkerler ushun esaplanǵan mıynet haqı hám basqa dáramatlardan qaydnoma boyısha salıq uslanadı. Uslanǵan salıq summası jumıs xaqi ushun shek menen bankke shaqırıq etkende tólew tapsırig'i menen tolıqb barıladı.

Eger ay jumısında waqıtınsha ishlovshilarga puqara huqıqıy shártnamaları boyısha miynet haqlari tolıqnǵan bolsa kelesi aynıń 5-sánesigasha uslanǵan salıqlardı kárxana mámleket byudjetine ótkerip barıwları shárt.

Eger puqaranıń jıl jumısında tiykarǵı jumıs jayı (oqıw ) ózgerse, ol jańa jumıs orınnıń buxgalteriyasına aldınǵı jumıs jayınnan jıl basına isten ketgunga shekem dáwir alınǵan dáramatlar hám uslanǵan salıq summası tuwrısındaǵı málimleme tapsıradı.

Puqaranıń jańa jumıs jayı (xızmet, oqıw ) de salıqtı esaplaw kalendar jıl basınan aldınǵı jumıs jayı hám jańa jumıs jayı (xızmet oqıw ) de alınǵan jámi dáramattan ámelge asıriladı. Bul erda tiyisli jeńillikler bolsa shiqariladi.

Eger puqara ilgeri jumıs jayınnan málimleme keltirmegen táǵdirde salıq maksimal stavkası boyısha uslanıp turıladı. Málimleme usınıs etiliwi menen salıq qayta esaplanıp shiqiladi.

Eger xızmetkerdiń miynet minnetlemeleri boyısha aldınǵı jumıs jayınnan sıylıq hám basqa dáramatlar ol isten bosatilgandan keyin tolıqnsa, bul sıylıq hám basqa dáramatlar tolıqnıp atırǵan dáwirde ulıwma qaǵıyda boyısha jeńilliklersiz salıqqa tortiladi. Bul puqaralarǵa tolıqnǵan dáramatlardıń ulıwma summası hám olardan uslanǵan salıq summası tuwrısındaǵı kárxanalar, shólkemler hám mákemeler bir ayda jumısında ózleri jaylasqan orındaǵı salıq keńselerine xabar beriwleri zárúr.

Tiykarǵı jumıs jayınnan sırtda alınǵan miynet haqi hám basqa dáramatlardan salıq esaplaw dáramatlar tolıqnǵan derekte hár ayda kalendar jılınıń basınan asıp baruvshi juwmaq boyısha jeńilliklersiz esaplanadı.

Eger tiykarǵı jumıs jayınnan sırtda miynet haqqından dáramat oluvshi puqara óziniń tabısınan maksimal stavkada salıq ustaw haqqında sol erda arza bersa, dáramat tólewwi kárxanalar salıq tólewshining arzasına qaray salıq esaplawları kerek.

Fizikalıq adamlardıń tiykarǵı jumıs jayınnan sırtda alǵan dáramatlarınan salıq ustaw olardıń alǵan jámi dáramatları hám uslanǵan salıq summası tuwrısındaǵı deklaratsiyaǵa qaray salıq keńseleri tárepinen salıq qayta esaplab shiqiladi.

Tiykarǵı bolmaǵan ıs jayınnan (Ózbekstandaǵı, sonıń menen birge, onıń sırtdaǵı dereklerden) dáramat alǵan rezident - fizikalıq shaxs turaqlı jayındaǵı salıq organına esap beriw jılınan keyingi jıldıń 1 aprelidan keshiktirmay jámi jıllıq dáramat haqqında deklaratsiya usınıs etediler.

Shet ellik fizikalıq shaxs Ózbekstan Respblikasiga kelgen kúnden baslap bir ay dawamında mqljaldagi dáramatlar haqqında deklaratsiya tapsıradılar. Olardıń iskerligi kalendar jılı dawamında toqtaǵan hám ol Ózbekstandan shiqib ketetuǵın bolsa, ámelde alınǵan dáramatlar haqqında jqnab ketiwden keminde bir ay aldın deklaratsiya usınıs etiliwi kerek.

Isbilermenlik iskerligi menen shuǵıllanuvshi fizikalıq shaxs alǵan dáramatlar hám etilgen ǵárejetler tuwrısındaǵı deklaratsiyanı belgilengen tártipte tómendegi múddetlerde usınıs etedi:

Sonday dáramatlar payda bolǵan kúnden baslap birinshi ay ótkennen keyin 5 kún jumısında (dáslepki) deklaratsiya ;

Esap beriw jılı tawısıwı menen keyingi jıldıń 15 yanvarigasha (aqırǵı ), juwmaqlawshı deklaratsiya usınıs etediler.

Fizikalıq shaxstıń isbilermenlik iskerligi toqtatilgan táǵdirde, salıq organı salıq tólewwinen kemrek bolǵan dáwir ushun esabatlar, salıq esabı hám de dáramatlar tuwrısındaǵı deklaratsiyanı usınıwdı daǵazanoma tapsırıw jolı menen talap qılıw múmkin bolıp, xabarnomada óytkeni hám esabatları, salıq esabı hám de jámi jıllıq dáramat hám etilgen shegirmalar tuwrısındaǵı deklaratsiya qashon hám qaysı dáwir ushun tapsırılıwı kórsetilgen boladı.

Fizikalıq shaxstıń isbilermenlik iskerligin toqtatıw haqqında belgilengen tártipte qarar qabıl etilgen táǵdirde salıq tólewwi bes kún múddette bul haqqında salıq organına jazba túrde xabarlı etedi.

Fizikalıq shaxstıń isbilermenlik iskerligin toqtatıw haqqında qarar qabıl etilgennen keyin salıq tólewwi qn bes kún jumısında salıq organına esabatlar, salıq boyısha esaplar hám de dáramatlar haqqındaǵı deklaratsiyanı usınıwı shárt.

Joqarıdaǵı hújjetler nızamlarda belgilengen formada hám tártipte usınıs etiledi.

Fizikalıq adamlardıń tabısına salıqtı tólew dereginde ustap qalıwdı tómendegi yuridikalıq shaxslar ámelge asırıwı shárt:

1. Isleytuǵın fizikalıq shaxslarǵa miynet shártnamaları hám fuqorolik - xuquqiy shártnamalar boyısha tólewlerdi ámelge asıruvshi, kárxanalar, shólkemler hám mákemeler.

2. Mámleketlik emes pensiyaların tólewshilar;

3. Fizikalıq shaxslarǵa dividendlar hám procentler tólewshilar, bankler, aktsiyadorlik hám ulesdorlik jámiyetleri.

4. Norizidentlarga, turaqlı shólkem menen baylanıslı bolmaǵanlarǵa tólewlerdi ámelge asıruvshilar.

Fizikalıq adamlardıń tabısına salıqtı ustap qalıw hám byudjetke waqıtında ótkeriw ushun dáramat tólewwi yuridikalıq shaxs juwapker bolıp tabıladı. Salıq summası ustap qalınǵande dáramat tólewwi yuridikalıq shaxs ustap qolinmagan salıq summasın hám de ol menen baylanıslı járiyma hám penyalarni byudjetke tólewi shárt.

Dereginde ustap qalınǵan salıqlar tómendegi múddetlerde byudjetke tolıqnadı :

1. Dáramat tólewwi yuridikalıq shaxslar tárepinen ustap qalınǵan salıq summası sol maqsette pul qarjları alıw ushun bankke hújjetler usınıw menen bir waqıtta byudjetke ótkeriledi.

2. Tólewdi natura jaǵdayında yamasa ónimdi realizatsiya etiwden, jumıslar orınlaw yoxud xizmet kórsetiwden túsken tushumdan tólewwi yuridikalıq shaxslar tárepinen, ustap qalınǵan salıq summası tólew ámelge asırılǵan, ay tawsılǵannan keyin bes kún jumısında byudjetke ótkeriledi.

Yuridikalıq shaxslar fizikalıq shaxstıń talabına kóre oǵan onıń tabısı summası hám túri, ustap qalınǵan salıq summası kórsetilgen málimleme jazıp berediler.

Tiykarǵı bolmaǵan ıs jayınnan alınǵan dáramatlar tuwrısında fizikalıq adamlardıń dizim nomeri, famılıyası, atı hám ákesiniń atı, ornıqlı jasaw adresi, esap beriw jılında tapqan paydanıń ulıwma summası kórsetilgen málimlemesi finans jılı tawsılǵannan keyin 30 kún jumısında salıq mekememesine usınıw shárt.

Rezident fizikalıq shaxslar jámi jıllıq dáramat haqqındaǵı deklaratsiya maǵlıwmatları boyısha qayta esaplab shiqarilgan dáramat salıǵın esap beriw jılınan keyingi jıldıń 1 iyunınan keshiktirmay dáramat salıǵı jıl dawamında qayta esaplanǵanda bolsa, deklaratsiya salıq mekememesine usınıs etilgen kúnden baslap bir ay jumısında tolıqnadı.

Qatań stavka menen salıq tólewshi isbilermenler ushun salıq stavkaların Ózbekstan Respublikaǵı Ministrler Mákemesi belgileydi hám iskerlik baslanmasdan aldın salıq summasın tolıqb qoyǵan bolıwları shárt. Keri jaǵdayda olarǵa jumıs alıp barıw ushun ruxsatnama berilmeydi.