Tekshirdi” icht bo‘yicha director o‘rinbosari A. Pirvaliev

“TEKSHIRDI”

ICHT bo‘yicha director o‘rinbosari

________ A. Pirvaliev

“___”_____20___ yil

NAZARIY O‘QUV MASHG‘ULOTINING O‘QITISH

TEXNOLOGIYASI

Guruh	EHM-03
Sana	___.____.20____

Mavzu(raqami) № 30 (nomi) Kanal darajasidagi bayonnomalar
O‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi modeli

Vaqt: 80 daqiqa	O’quvchilar 21 soni:
O’quv mashgulotning shakli va turi	Ma’ruza amaliy mashgulot laboratoriya ishi seminar Nazariy
O‘quv mashg‘uloti rejasi	HDLC bayonnomasi ta'rifi HDLC buyruqlari va so'rovlari PPP bayonnomasi ta'rifi PPP protokolining ishlashi
O‘quv mashg‘uloti maqsadi: *Ta’limiy: Kanal darajasidagi bayonnomalar mavzusi boyicha tushintirish va o’rgatish *Tarbiyaviy: O’zbekistonda axborot texnologiyasining rivojlanishida ro’y berayotgan yangiliklar bilan tanishtirish *Rivojlantiruvchi: O’quvchilarni kompyuter, plakat, stendlar yordamida o’quvchlar bilimini oshirish
Pedagogik vazifalar: HDLC bayonnomasi ta'rifi haqida tushunchalar berish HDLC buyruqlari va so'rovlari haqida tushuntirib berish PPP bayonnomasi ta'rifi haqida tushunchalar berish PPP protokolining ishlashi haqida tushuntirib berish	Oquv faoliyati natijalari: HDLC bayonnomasi ta'rifi haqida tushunchalar berish HDLC buyruqlari va so'rovlari haqida tushuntirib berish PPP bayonnomasi ta'rifi haqida tushunchalar berish PPP protokolining ishlashi haqida tushuntirib berish
Ta’lim usullari:	Kichik axborotli ma’ruza, hikoya, tushuntirish, ko‘rsatma berish, namoyish. ko‘rsatish, video usul, kitob bilan ishlash, insert. mashq, suhbat, baxs, aqliy xujum, ta’limiy o’yin, pinbord.
Ta’lim shakli.	Ommaviy, guruxiy, jamoaviy, yakka tartibdagi juftlikdagi
Ta’lim vositlarai:	Matnlar, yozuv taxtasi, slaydlar, proektor, kompyu-ter, diaproektor, flipchart, videofilm grafikli organi-zatorlar, model, mulyajlar, chizma, sxema, grafiklar, diagrammlar, namunalar, ekspert elektron yuriknoma
Ta’lim berish sharoiti	Maxsus texnik vositalar bilan jixozlangan guruxlarda ishlashga mo‘ljallangan xona
Monitoring va baxolash	Tezkor - so‘rov, savol - javob, test, misol va mashklar, bajarilgan o‘kuv topshiriqlarni baxolash

Ishlsb chiqarish ta'lim ustasi: A. Abuxo’jayev

O‘QUV MASHG‘ULOTINING TEXNOLOGIYA

XARITASI

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazmuni
	O‘qituvchi	O‘quvchi
1-O‘quv mashg‘ulotiga kirish (5 daq.)	Tashkiliy qism: 1.O‘quvchilarni mashg‘ulotga tayyorgarligi va davomatini tekshiradi	Mashg‘ulotga tayyorlanadilar
2-bosqich. Asosiy (65 daq,)	Tayanch bilimlarni faollashtirish: 1.Uyga berilgan vazifani nazorat qiladi, xamda o‘tilgan mavzu bo‘yicha o‘quvchilarga savollar beradi, ularni baxolaydi. Maqsad va vazifani belgilanishi: 2.Mashg‘ulotning nomi. rejasi, maqsad va kutilayotgan natijalar bilan tanishtiradi va yozib olishlarini aytadi; 3.Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan tanishtiradi; 4.O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari bilan tanishtiradi O‘quvchilar bilimini faollashtirish: 5. Tezkor - so‘rov, savol - javob, aqliy xujum, pinbord, o‘ylang va juftlikda fikr almashing, va boshqalar orqali bilimlarni faollashtiradi.____________________________________ Yangi o‘quv material bayoni Nazariy (amaliy,laboratoriya,seminar) mashg‘ulotning rejasi va tuzilishiga muvofik, o‘qitish jarayonini tashkil etish bo‘yicha xarakatlar tartibini bayon etadi. Asosiy xolatlarni yozdiradi; Kurgazma vositlari yordamida mashgulotni boglaydi Yangi o‘quv materialini mustaxkamlash: 8. Mustaxkamlash uchun savollar beradi Jarayon yakka ( kichik guruxlar)da davom etishini ma’lum qiladi; 9. Kichik guruxlarga bo‘ladi, kichik guruxda ishlash qoidasi bilan tanishtiradi. har bir guruxga topshiriq beradi va baxolash mezoni bilan tanishtiradi Ishni bajarish yo‘riqnomasini beradi 10. Guruhlarda ishlarni boshlashga ruxsat beradi. Xar bir kichik gurux ishtirokchisi vazifani bajarish tartibini tushunganligini aniqlash maqsadida qaytar aloqa o‘tkazadi. Bajarish jarayonini kuzatadi, maslaxatlar beradi, 11. Ishga ajratilgan vaqt tugaganini ma’lum qiladi, guruxlar taqdimotini tashkil etadi.Gurux a’zolariga diqqat bilan eshitishlarini va savollar berishlarini, shu bilan birga o‘zaro bir-birlarini baholashlarini eslatadi.Javoblarni to‘ldiradi va qisqacha xulosalarqiladi; Guruxlar ishini o‘zaro baxolashni o‘tkazadi, Mavzuning xar bir qismi bo‘yicha xulosalar qiladi, eng asosiylariga e’tibor qaratadi, berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayd etishlarini eslatadi. Mavzuning kasbiy faoliyatlaridagi axamiyati bilan boglab mavzuni yakunlaydi	Uy vazifasini takdim etadilar Savollarga javob beradilar Mavzu nomi va rejasini yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar. Yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar, Topshiriqni bajaradilar. Kichik guruxlarga bo‘linadilar. Kichik guruxda ishlash koidasi bilan tanishadilar Xar bir gurux o‘z topshiriq varaqlari bo‘yicha faoliyatini boshlaydi.har bir gurux sardorlari chiqib o‘z ishlarini taqdim qilishlarini aytadi. Berilgan qo‘shimcha savollarga javob beradilar. Gurux ish natijalarini o‘zaro baholaydilar. Ma’lumotlarni daftarga qayd qiladilar. Diqqat qiladilar
3-bosqich Yakuniy (10 daq)	Mashg‘ulot yakuni: Faol ishtirok etgan o‘quvchilarni baholaydi va rag‘batlantiradi. Uyga vazifani berilishi: Kelgusi mashg‘ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo‘riknoma beradi	Baxolari bilan tanishadilar Topshiriqni yozib oladilar

Kanal darajasidagi bayonnomalar

Reja:

1. 
   HDLC bayonnomasi ta'rifi
   
2. 
   HDLC buyruqlari va so'rovlari
   
3. 
   PPP bayonnomasi ta'rifi
   
4. 
   PPP protokolining ishlashi
   

1. 
   HDLC bayonnomasi ta'rifi
   

HDLC (Ma'lumotlarni yuqori darajadagi boshqarish) ma'lumotlar zanjiri qatlamidagi ma'lumotlarni inkassatsiya qilishni amalga oshirishga mo'ljallangan WAN protokoli. Ma'lumotlarning inkapsulyatsiyasi ma'lumotlar formatini o'zgartirishni anglatadi. SDLC - bu HDLC ning avvalgisidir. Sinxron ma'lumotlarga bog'lanishni boshqarish protokoli. Ham SDLC, ham HDLC protokoli IBM tomonidan ishlab chiqilgan va xalqaro standartlar sifatida qabul qilish uchun ANSI va ISO ga taqdim etilgan.

HDLC protokoli bit yo'naltirilgan kontseptsiyaga amal qiladi va ma'lumotlarning shaffofligini ta'minlash uchun bit plomba ishlatadi. Bu erda bitga yo'naltirilgan yondashuv bitta bit boshqaruv ma'lumotlarini taqdim etish uchun ishlatilishini anglatadi. HDLC ramka tuzilmasi manzil, boshqarish, ma'lumotlar, nazorat summasi va bayroq maydonlarini o'z ichiga oladi. Cisco qurilmalaridagi standart inkapsulyatsiya protokoli - HDLC. Cisco mulkiy HDLC faqat havolaning ikkala uchida joylashgan qurilmalar cisco-da bo'lganida ishlaydi. Standart HDLC uchlarida turli xil qurilmalar bo'lishi mumkin.

2. 
   HDLC buyruqlari va so'rovlari
   

HDLC ishlashi uchun buyruqlar va javoblar guruhidan foydalanadi. Nazorat qiluvchi va raqamlanmagan kadrlar uch xil ma'lumotga ega.

• 
  Axborot uzatish formati (I-Frame) - U raqamlangan kadrlarni ketma-ket ravishda tashiydi, ular axborot maydonini o'z ichiga oladi.
  
• 
  Nazorat shakli (S-Frame) - Nazorat ramkalari ma'muriy funktsiyalarni bajaradi, masalan, tan olish, ma'lumot uzatish holati, ovoz berish va xatolarni tiklash. Bunga kiritilgan buyruqlar va so'rovlar TAYYORNI QABUL QILING, TAYYOR QILMAYING, Rad eting va hokazo.
  
• 
  Raqamsiz format (U-Frame) - Bu asosan ma'lumotlar havolasini boshqarish funktsiyalarini kengaytiradi. U erda RESET, TEST, FRAME REJECT, REQUEST DISCONNECT va boshqalar kabi bir nechta buyruqlar va so'rovlar mavjud.
  

3. PPP bayonnomasi ta'rifi

PPP (Point-to-Point Protocol) shuningdek, WAN protokoli, ammo HDLC dan keyin PPP protokolida bir nechta yaxshilanishlar mavjud. Ilgari, PPP protokoli mulkiy emas, demak uni ma'lumotlarning formatini o'zgartirmasdan ikki xil turdagi qurilmalarda ishlatish mumkin. Hamma havolalar hamkorlikda yagona, mustaqil IP tarmog'i sifatida ko'rib chiqiladi, bu o'zining ramka formati, apparatni adreslash usuli va ma'lumotlar bilan bog'lanish protokoliga ega. Moddiy simlarga bir nechta IP-manzillarni tayinlamasdan nuqta-nuqta aloqasi olinadi va u faqat IP-tarmoq raqamiga muhtoj.

Quyida muhokama qilinadigan PPPning bir nechta xususiyatlari mavjud.

• 
  Kadrning boshi va oxirini aniq aniqlash uchun asenkron ma'lumotlarda freymlash usuli qo'llaniladi. Bu xatolarni aniqlashda ham foydalidir.
  
• 
  A havolani boshqarish protokoli tarmoq liniyalarini yoqish, ularni sinovdan o'tkazish, ishlatilmay qolganda to'xtatish uchun ishlatiladi. Ushbu havolani boshqarish protokoli asosan sinxron va asinxron sxemalar, bayt va bit yo'naltirilgan kodlashlar bilan ishlashda yordam beradi.
  
• 
  Bu ni tanlashi mumkin NCP (Tarmoqni boshqarish protokoli) har bir qo'llab-quvvatlanadigan tarmoq qatlami uchun.
  

4. 
   PPP protokolining ishlashi
   

• 
  Foydalanuvchi birinchi bo'lib jismoniy ulanishni o'rnatish uchun internet-provayderning yo'riqchisiga qo'ng'iroq qiladi; so'rov modem orqali o'tadi.
  
• 
  Router modemining javobini yaratgandan so'ng, jismoniy aloqa o'rnatiladi.
  
• 
  Foydalanuvchi qurilmasi bir yoki bir nechta PPP ramkalarining ketma-ketligi foydali yuk maydoniga LCP paketlarini yuboradi.
  
• 
  PPP parametrlari paketlarga va ularning javoblariga qarab tanlanadi.
  
• 
  PPP parametrlarini tanlagandan so'ng, NCP paketlari tarmoq sathining konfiguratsiyasi uchun etkazib beriladi.
  
• 
  Keyin IP-manzillar NCP yordamida yangi biriktirilgan qurilmalarga provayder tomonidan uning kirish muddati davomida dinamik ravishda tayinlanadi.
  
• 
  Endi qurilma internet-xost bo'lib, IP-paketlarni yuborish va qabul qilish imkoniyatiga ega.
  
• 
  At, NCP tarmoq qatlami ulanishini tugatadi va IP-manzillarni zaxira qiladi.
  

O’QUVCHILARNING BILIMLARINI TEKSHIRISH

UCHUN SAVOLLAR:

1. 
   HDLC bayonnomasi haqida qisqacha tushuncha bering?
   
2. 
   Nazorat qiluvchi va raqamlanmagan kadrlar necha xil ma'lumotga ega?
   
3. 
   Marshrutlash protokollari dastur doirasiga qarab necha turga bo'linadi?
   
4. 
   PPP bayonnomasi haqida qisqacha tushuncha bering?
   
5. 
   PPP ning qanday xususiyatlari mavjud?
   
6. 
   PPP protokolining ishlashi uchun nimalar qilish kerak