Tayyorladi: Andijon tumani 43-maktab Fizika fani o‘qituvchisi Ismailov Murodjon Ziyoviddin o‘g‘li xalq ta’limi vazirligi huzuridagi respublika ta’lim markazi

7-sinf Fizika

Mexanik energiyaning saqlanish qonuni

Tayyorladi: Andijon tumani 43-maktab Fizika fani o‘qituvchisi Ismailov Murodjon Ziyoviddin o‘g‘li

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI HUZURIDAGI

RESPUBLIKA TA’LIM MARKAZI

Takrorlash

1. Ma’lum tezlik bilan harakatlanayotgan jism impulsi 10 kg*m/s, kinetik energiyasi 50 J. Jismning tezligi va massasini toping.

• 10m/s, 1kg b) 20m/s, 1kg c) 15m/s, 2kg d) 10m/s, 4kg

2. Bikrligi 10000N/m bo‘lgan prujina muvozanat holatdan 8 sm masofaga cho‘zildi. Shu holatda prujinaning potensial energiyasi nimaga teng bo‘ladi (J)?

• 64 b) 32 c) 128 d ) 16

3. Bikrligi 4000N/m bo`lgan prujina muvozanat holatdan 6 sm masofaga cho‘zildi. Shu holatda prujinaning potensial energiyasi nimaga teng bo‘ladi (J)?

a) 3,8 b) 3 c) 7,2 d) 1,8

ANIQ VA TABIIY

FANLAR BO‘LIMI

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI HUZURIDAGI

RESPUBLIKA TA’LIM MARKAZI

ANIQ VA TABIIY

FANLAR BO‘LIMI

4. Prujinani 5 mm cho‘zish uchun 3 kJ ish bajarish kerak. Shu prujinani 1,2 sm ga cho‘zish uchun qancha ish bajarish kerak bo‘ladi (kJ)?

• 34,5 b) 38 c) 28,6 d) 16,4

5. Prujinani 3sm cho‘zish uchun 6 kJ ish bajarish kerak. Shu prujinani 4 sm ga cho‘zish uchun qancha ish bajarish kerak bo‘ladi (kJ)?

a) 12 b) 21,3 c) 22 d) 18

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI HUZURIDAGI

RESPUBLIKA TA’LIM MARKAZI

ANIQ VA TABIIY

FANLAR BO‘LIMI

Nodir yangi uyining hovlisiga to‘g‘ri to‘rtburchak shaklidagi yo‘lak qurmoqchi. Yo‘lakning uzunligi 5,25 metr, eni esa 3,00 metr. Buning uchun unga har bir kvadrat metrga 81 donadan g‘isht kerak bo‘ladi?

Nodir yo‘lakni to‘liq qurib bitkazishi uchun qancha g‘isht kerak bo‘ladi?

 

 

Hovli

PISA

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI HUZURIDAGI

RESPUBLIKA TA’LIM MARKAZI

ANIQ VA TABIIY

FANLAR BO‘LIMI

Yerdan ma’lum balandlikda tinch turgan jismning potensial energiyasi maksimal qiymatga, kinetik energiyasi esa nolga teng bo‘ladi.

=max =0

 

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI HUZURIDAGI

RESPUBLIKA TA’LIM MARKAZI

ANIQ VA TABIIY

FANLAR BO‘LIMI

Balandlikdan erkin tushayotgan jismning yerga urilish paytidagi potensial energiyasi nolga, kinetik energiyasi esa maksimal qiymatga teng bo‘ladi.

=0 =max

 

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI HUZURIDAGI

RESPUBLIKA TA’LIM MARKAZI

ANIQ VA TABIIY

FANLAR BO‘LIMI

Balandlikdan erkin tushayotganda jismning potensial energiyasi kamayib, kinetik energiyasi esa ortib boradi, ya’ni jismning potensial energiyasi kinetik energiyaga aylanib boradi.

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI HUZURIDAGI

RESPUBLIKA TA’LIM MARKAZI

ANIQ VA TABIIY

FANLAR BO‘LIMI

Balandlikdan erkin tushayotganda jismning ixtiyoriy vaqtdagi kinetik va potensial energiyalari yig‘indisi, ya’ni jismning to‘liq mexanik energiyasi o‘zgarmaydi.

+ = +

 

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI HUZURIDAGI

RESPUBLIKA TA’LIM MARKAZI

ANIQ VA TABIIY

FANLAR BO‘LIMI

Yopiq sistemaning to‘liq mexanik energiyasi sistema qismlarining har qanday harakatida o‘zgarmay qoladi.

= m∙g∙h +

 

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI HUZURIDAGI

RESPUBLIKA TA’LIM MARKAZI

ANIQ VA TABIIY

FANLAR BO‘LIMI

Shu vaqtgacha Yerning tortish kuchi ta’sirida jismning harakati, ya’ni Yer va jismdan iborat bo‘lgan yopiq sistemadagi mexanik harakatini ko‘rdik. Mexanik energiyaning saqlanish qonuni boshqa yopiq sistemalar uchun ham o‘rinlidir. Masalan, tayanch, prujina va jismdan iborat yopiq sistemani ko‘raylik.

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI HUZURIDAGI

RESPUBLIKA TA’LIM MARKAZI

ANIQ VA TABIIY

FANLAR BO‘LIMI

Tayanchga o‘rnatilgan prujinaga m massali jismni mahkamlab, uni x masofaga tortib turaylik. Bunda jismning kinetik energiyasi =m/2 = 0, potensial energiyasi esa Ep1 = k/2 bo‘ladi. Bu yerda k – prujinaning bikrligi. Jismni qo‘yib yuborsak, u prujinaning elastiklik kuchi tufayli tezlik oladi. Jism muvozanat holatdan o‘tayotganda, ya’ni x =0 masofada uning tezligi eng katta qiymatga erishadi. Shunga muvofiq =m/2 kinetik energiyasi ham maksimal qiymatda bo‘ladi.

 

E’T I B O R I N G I Z U CH U N RAHMAT