Taqrizchilar: U. I. Nosirova filologiya fanlari bo’yicha PhD, dotsent F. O‘rinova



Download 29,78 Kb.
Sana09.07.2022
Hajmi29,78 Kb.
#761372
Bog'liq
Zokirova Sohiba Muxtoralievna




Zokirova Sohiba Muxtoralievna. Axmedova Mashxura Ulug‘bek qizi


Boshlang‘ich ta’limda onomastika elementlarini shakllantirish
Mas’ul muharrir:
Qurbonova B.filologiya fanlari nomzodi, dotsent


Taqrizchilar:
U.I.Nosirova filologiya fanlari bo’yicha PhD, dotsent
F.O‘rinova pedagogika fanlari nomzodi, dotsent

Mazkur qo‘llanma tilshunoslikning zamonaviy va dolzarb muammolaridan biriga bag‘ishlangan bo‘lib, unda onomastik leksikaning o‘ziga xos xususiyatlari yoritilgan. Ushbu qo‘llanma shu mavzuda amalga oshiriladigan navbatdagi ishlarga ilmiy manba bo‘la olishi shubhasiz. Qo‘llanmada turli onomastik leksikalarning izohi, ma’lum joy nomlari tarixi, toponimlar, gidronimlar, oykonimlarning boshlang‘ich sinflarda o‘qitilishiga alohida e’tibor berilgan. Bundan tashqari, undan oliy ta’limda filologiya yo‘nalishi va boshlang‘ich ta’lim yo‘nalishi talabalariga, magistrantlariga leksikologiya va leksikografiya sohalariga doir ixtisoslik fanlarini o‘tishda ham samarali foydalanish mumkin.




Mazkur qo‘llanma Farg‘ona davlat universiteti Ilmiy kengashining 2022 yil ­­­­­­­­­­­­­_____________dagi __-yig‘ilishida muhokama qilinib, nashrga tavsiya etilgan


S.Zokirova,M.Axmedova 2022

SO‘ZBOSHI
Ma’lumki, bizni o‘rab olgan borliq, moddiy olam nihoyatda murakkab, boy, serqirra, rang-barang bo‘lib, uni tashkil qilgan narsa va hodisalar mohiyati, holati, shakli, ko‘rinishi va vazifasiga ko‘ra bir-biridan farqlanadi. “Turdosh ot” termini bilan yuritiluvchi so‘zlar mana shu xususiyatlardan bir qisminigina, ot kategoriyasigi kiruvchilarnigina ifodalashga xizmat qiladi. Kishilar o‘zlari yashab turgan hududdagi daryolar, ko‘llar, buloqlarni va ularni tashkil etuvchi har bir daryo, har bir ko‘l, har bir buloqni bir-biridan farqlash uchun ularni alohida-alohida nomlar bilan atagan. Masalan: Amudaryo, Sirdaryo, Zarafshon, Nil, Oyko‘l, Baykal ko‘li, Toshbuloq, Qo‘tirbuloq, Marjonbuloq, Zirabuloq kabilar. Bundan ko‘rinadiki, atoqli otlar narsa va hodisalarni, obyektlarni yakkalab, donalab atash zaruriyati tufayli yuzaga keladi. Bunday zaruriyat bo‘lmaganda esa kishilar muloqot jarayonida ularga berilgan umumiy nomdan foydalanish bilan kifoyalanishadi.Masalan: Mamlakatimizda daryolar ko‘p. Bizning viloyatimizda ko‘llar,buloqlar anchagina bor kabi.
Shuni unutmaslik zarurki, insoniyat tafakkurining gultoji uning umumlashtirish qobiliyatidir. Agar shunday umumlashtirish qobiliyati bo‘lmaganda, har qanday til million, milliardlab so‘zlardan, grammatik vositalardan iborat supermurakkab va tushunarsiz hodisaga aylanardi. Demak, narsa va hodisalarga yakkalab, donalab atoqli ot bilan nomlash o‘ziga xos zaruriy ehtiyoj va qonuniyat natijasi sanaladi.
Tilshunoslikda atoqli otlarga nisbatan turdosh otlar ancha mukammal va atroflicha o‘rganilgan. Atoqli otlarga nisbatan bunday munosabat quyidagi sabablar bilan bog‘liq:
a) atoqli otlar turdosh otlar kabi lug‘aviy ma’noga ega emas, tushuncha ifodalamaydi, deb tushunish hamda atoqli otni to‘laqonli so‘z emas, balki ramziy, shartli belgi deb hisoblash;
b) atoqli otning til birligi sifatidagi o‘rnini, nutqdagi funksional xususiyatini etarli baholamay olmaslik;
v) tildagi atoqli otlarning barcha ko‘rinishlari etarli va to‘liq o‘rganilmaganligi;

  1. Alifbe 1-sinf: darslik/R. Safarova, M. Inoyatova. – Toshkent: Respublika ta’lim markazi, 2021. – 80 b.

  2. Qosimova K. Ona tili [Matn]: 2-sinf uchun darslik/A. Ne’matova [va boshq.]. Mas’ul muharrir T. Tog‘ayev. — Qayta ishlangan o‘n to‘rtinchi nashri. — T: Cho‘lpon nomidagi NMIU, 2018. —144 b.

  3. 5- sinf adabiyo

  4. Tabiatshunoslik: Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 4-sinfi uchun darslik. 5-nashr / A. Bahromov, Sh. Sharipov, M. Nabiyeva - T.: «Sharq», 2020

  5. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. II kitob. A. Nurmonov, N. Mahmudov, A. Sobirov, N. Qosimov

  6. Karima Qosimova, Safo Matchonov, Xolida G‘ulomova, Sharofat Yo‘ldosheva, Sharofjon Sariyev ONA TILI O‘QITISH METODIKASI/ «NOSHIR» MChJ nashriyoti. 2009 yil

  7. Turg‘unova Sanobarxon 2007- yil Marg‘ilonning 2000 yilligiga bag‘ishlangan ma’ruzasidan

  8. Nodirbek Abdulahatov. “Ko‘hna Marg‘ilon tarixi” maqolasidan

  9. “Boburnoma” Zahiriddin Muhammad Bobur

  10. Pirimqul Qodirov «Yulduzli tunlar» 292-bet

  11. Abdulla Qodiriy “O‘tkan kunlar”

  12. Shuhrat. «Mardlik afsonasi»

  13. Maqdisiy. Axsan ul-taqosim fi ma’rifati ul-aqolim. BGA. 3-jild.

  14. Abu Rayhon Beruniy, Kanon Masuda. “Избраннее произведения”ю – Том 5 часть 1 – Ташкент, 1973 год

  15. Abdunazarova Xurshida “Gidronimlar va ularning nomlanish xususiyatlari (Jizzax viloyati misolida)”BMI. 2013. JDU

  16. Masjidlar haqidagi ma’lumotlar arxiv hujjatlar va mahalla oqsoqollaridan olindi.

  17. https://kun.uz/uz/01840537

  18. http://xorazmiy.uz/oz/pages/view/134

  19. http://hozir.org/mundarija-kirish-v11.html?page=11

  20. https://yuz.uz/news/talim-tizimi-yangi-bosqichga-kotariladi

  21. https://uz.wikipedia.org/wiki/Termiz

  22. www.uz.wikipedia.org/wiki/Amudaryo

  23. www.uz.wikipedia.org/wiki/Xorazm

  24. www.qomus.info.uz U kim? Bu nima bolalar ensiklopediyasi.

  25. www.uz.wikipedia.org

  26. WWW.aim.uz sayti

  27. maktab-ziyoli.zn.uz

Download 29,78 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish