|
TAJRIBA ISHI №.1
UNIVERSAL LABORATORIYA STENDI YORDAMIDA OM QONUNINI TASDIQLASH
Birinchiqism
Om qonunigamuvofiqelektrzanjiridagitokzanjirningqismlaridagikuchlanishningushbuqismlardagielektrqarshiliklarningnisbatigateng:
Hisoblashqismi
1- rasmdatasvirlangan Rrezistororqalioqibo'tuvchitokningqiymatinihisoblang.
1- rasm. Elektrzanjiriqismidatokvakuchlanish
Hisoblashnirezistorqarshiligininguchqiymatida R=70 Om, R=100 Om va R=200 Om vakuchlanishnimanbakuchlanishiningboshqaqiymatida E2=2V, E2=4V, E2=6V, E2=8V va E2=10V lardaamalgaoshiring.
Hisoblashnatijalarini1, 2 va3 jadvallargakiriting.
1-jadval
R = 70 Om bo'lgandarezistororqalio'tuvchitokninghisoblanganqiymati
UR; V
|
2
|
4
|
6
|
8
|
10
|
I, mA
|
|
|
|
|
|
2-jadval
R = 100 Om bo'lganda resistor orqalio'tuvchitokninghisoblanganqiymati
|
|
uR,v
|
2
|
4
|
6
|
8
|
10
|
I, mviA
|
|
|
|
|
|
R 200 Om bo'lganda resistor orqalio'tuvchitokninghisoblanganqiymati
|
3-jadval
|
uR,v
|
2
|
4
|
6
|
8
|
10
|
I, тмА
|
|
|
|
|
|
Tajribaqismi
Tajribaqismidaquyidagilarbajariladi:
PV2 voltmetryordamidaURkuchlanisho'lchanadi;
PV1 voltmetrvaRIHrezistoryordamida I tokaniqlanadi;
Olingannatijalardanfoydalaniladi :
Ekanligigaishonchhosilqiling
O'lchashlarningprinsipialsxemasi2- rasmdakeltirilgan
2 - rasm.O'lchashningprinsipialsxemasi.
Eslatma.
PV1vaPV2 voltmetrlarningichkiqarshiligiRvaRmrezistorlarningichkiqarshiliklaridan1000martakatta.Shuninguchunvoltmetrlardanoqibo'tayotgantoklarnie'tiborgaolmasahambo'ladi.JudayuqoridarajadagianiqlikbilanaytishmumkinkiRvaRmrezistorlardanbirxiltokIoqibo'tadi. Uningqiymatiquyidagimunosabatbilanhisoblabtopiladi:
BuyerdaUpv2 - PV2 voltmetrningko'rsatishi; Rm- shuntlovchirezistorqarshiligiPV1 voltmetrningo'lchashchegarasini200 mV gaqo'ying,PV2 voltmetresa20 da bo'lsin.Voltmetrlarningishrejimlarinio'zgartirishtumblerlarinio'zgarmaskuchlanishnio'lchashholatigao'tkazing (U=). E2 manbaningchiqishkuchlanishirostlagichinisoatmiligaqarshioxirigachaburang.Yig'ilgansxemanio'qituvchigako'rsating.Yig'ilgansxemanio'qituvchitekshirganidanso'ngqurilmanitarmoqqaulang.
E2 manbakuchlanishinio'zgartirib,URkuchlanishini 4-jadvalning yuqorisatridagiko'rsatilganqiymatlarinioling.PV1 voltmetrko'rsatishiniyoziboling.Zanjirdagioqayotgantokningqiymatinihisoblangvajadvalgayozing.HisoblashuchunRm=l Om deb oling.
Eslatma.
E2 o'zgarmaskuchlanishmanbaichiqishkuchlanishi1,3V - 11 V oralig'idarostlanadi. Manbao'tayuklanishvaqisqatutashuvdanhimoyalangan. O'tayuklanishdatovushxabariberishgaqodir. Himoyasxemasi100 - 150 mA tokdaishgatushadi.Himoyasxemasiishlagandanso'ngmanbanidastlabkiholatgaqaytarishuchuno'tayuklanishsababibartarafqilinadi .kuchlanishmanbai«ВКЛ.»tumbler bilantokdanajratiladivaqaytadanqo'shiladi.
О’qituvchitomonidanberilganlarnio'lchangva4 –6jadvalgato'ldiring.
4-jadval
Sxemadagirezistorqarshiligi R= 70 Om bo'lgandagio'lchashnatijalari
UR, В
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
UPV1, В
|
1,972
|
2,958
|
3,944
|
4,930
|
5,916
|
6,91
|
7,887
|
8,873
|
9,859
|
I, мА
|
28,14
|
42,22
|
56,29
|
70,36
|
84,43
|
98,50
|
112,6
|
126,6
|
140,7
|
5-jadval
Sxemadagirezistorqarshiligi R= 100 Om bo'lgandagio'lchashnatijalari
uR,v
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
Upv,, V
|
1,980
|
2,970
|
3,960
|
4,951
|
5,941
|
6,931
|
7,921
|
8,911
|
9,901
|
I, mA
|
19,78
|
29,68
|
39,57
|
49,46
|
59,35
|
69,25
|
79,14
|
89,03
|
98,92
|
6-jadval
Sxemadagirezistorqarshiligi R= 200 Om bo'lgandagio'lchashnatijalari
uR,B
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
Upvi, В
|
1,990
|
2,985
|
3,98
|
5,975
|
5,97
|
6,965
|
7,96
|
8,955
|
9,95
|
I, mA
|
9,972
|
14,91
|
19,89
|
24,80
|
29,83
|
29,8
|
34,8
|
39,74
|
47,71
|
4, 5, 6 –jadvaldagilargamuvofiq I= f(UR) bog'liqligigrafiklariniquring.
Ikkinchiqism
Omqonuniquyidagishakldahamyozilishimumkin:
U= I• R
Elektrzanjiriningbirqismigatushuvchikuchlanish,shuqismdanoqibo'tuvchitokbilanzanjirningushbuqismqarshiligigako'paytmasigateng.
Hisoblashqismi
1- rasmdatasvirlangansxemadagiRrezistordakuchlanishtushuviqiymatlarinitokningberilganqiymatlariuchunhisoblang.
HisoblashlarniqarshilikningikkiqiymatiR=300 OmvaR=500 Ombo'lganholiuchunamalgaoshiring.
Hisoblashuchunberilganlar:
R=3 00 Om uchuntok I=12,2mA, 1=15,8mA gateng;
R=500 Om uchuntok I=10,2mA, 1=15,3 mA gateng.
Hisoblashnatijalarini7 va8 jadvallargakiriting.
7-jadval
Berilgantokqiymatlarida R=300 Om bo'lgandarezistorqarshiligidagikuchlanishninghisoblashqiymati
8-jadval
Berilgantokqiymatlarida R=500 Om bo'lgandarezistorqarshiligidagikuchlanishninghisoblashqiymati
Tajribaqismi
Tajribaqismidao'tkazilganhisoblashnito'g'riliginitajribadaisbotlashzarur.Buninguchun:
4 –rasmgamuvofiqo'lchashlarsxemasiniyig'ing;
I tokningberilganqiymatlarinio'rnating;
R rezistordagikuchlanishnio'lchang; O'lchashvahisoblashnatijalarinitaqqoslang.
PV1 voltmetrningo'lchashchegarasini200 mV gao'rnating, PV2 voltmetrnikiesa20 V gatengbo'lsin.Voltmetrlarningishlashrejiminio'zgartirishtumblerinio'zgarmaskuchlanishnio'lchashholatiga(=) o'rnating. E2 manbaningchiqishkuchlanishirostlagichinisoatmiligaqarshioxirigachaburang.Yig'ilgansxemanio'qituvchigako'rsating.O'qituvchitekshirganidanso'ngyig'ilgansxemanitarmoqqaulang.PV1 voltmetrningko'rsatishini7-8-jadvallardagiko'rsatilganmosqiymatlaribo'yichahisoblang.HisoblashuchunRm= 10 Om deb oling.
Hisoblashlarningnatijalarini9 - 10 jadvalgakiriting.
9-jadval
R=300 Om likrezistorlio'lchashsxemasiniberilgantokqiymatlaridaginatijalari
I, mA
|
12,2
|
15,8
|
Upvi, V
|
|
|
uR,v
|
|
|
10-jadval
R=500 Omlikrezistorlio'lchashsxemasiniberilgantokqiymatlaridaginatijalari
I, mA
|
|
10,2
|
15,3
|
Upvi, V
|
|
|
|
uR,v
|
|
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
