Tabiiy, tehnogen va ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlarda aholi harakati

Texnogen tusdagi ofatlar va ularning oqibatlari.

Reja: 1.tabiiy holatdagi favqulotda vaziyatlar 2.texnogeh tusdagi favqulotda vaziyatlar 3.ekologik tusdagi favquloTdA VAZIYATLARDA AXOLI HARAKATI

1. Tabiiy ofatlar insoniyat boshiga og’ir kulfatlar soluvchi, ekologik muhitda, xalq ho’jaligiga beqiyos zarar yetkazuvchi hodisalar hisoblanib, har yili mamlakatimizning turli hududlarida turli shakllarda sodir bo’lib turadi. Masalan: Farg’ona vodiysi viloyatlarida sel kelishi, Xorazm va Toshkent viloyatlari hududlarida suv toshqini , Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida esa chang-to’zonli shamollar

Tabiiy ofatlar mamlakat miqiyosida ayniqsa hodisa ro’y bergan rayonlar uchun katta fojeadir. Tabiiy ofatlar natijasida mamlakatning iqtisodi oqsab qoladi, sababi ishlab chiqarish korxonalari ishdan chiqadi. Moddiy boyliklar yo’q bo’lib ketadi va eng achinarlisi odamlar halok bo’ladilar, uylari, mol - mulklari vayronaga aylanadi.

Tabiiy ofatlardan zarar ko’rgan odamlar soni ko’p bo’lishi, shkastlar darajasi turli xil bo’lishi mumkin. Odamlar, eng ko’proq suv toshqinlaridan (40%), bo’ronlardan(20%), yer qimirlashi va qurg’oqchilikdan (15%) aziyat chekadilar. Qolgan 10% i esa tabiiy ofatlarning boshqa turlariga to’g’ri keladi. FV lar oqibatlari turli - tuman bo’lishi mumkin.

Zilzila kuchi 2 xil o’lchov birligida o’lchanadi. Ballarda Magnitudada Dunyoning juda ko’p davlatlarida yer silkinishi kuchi 12 balli xalqaro o’lchov birligida o’lchanadi.

Ball – yer yuzasining tebranma harakat darajasini ko’rsatadi. Silkinishi kuchini ballarda o’lchashda “seysmograf” lardan foydalanib, tog’ jinsi zarrachalarining tebranma harakat tezligi topiladi. Ya’ni yozib olingan “seysmagrammalar”orqali zarrachalarning tebranish amplitudasi aniqlanadi va shu asosida seysmik to’lqin tezlanishini quydagi fo’rmula orqali hisoblab chiqarish mumkin. bunda a – seysmik to’lqin tezlanishi. m/s2 A – tog’ jinsi zarrachasi tezlanish amplitudasi. mm T – seysmik tebranish davri. S π=3,14

Markaziy Osiyoda havoni eng ko’p ifloslantruvchi Tojikistoning Tursunzoda shahridagi alyuminiy zavodi havoda belgilangan miqdordan deyarli 2 barobar ortiq zaharli modda chiqarib kelgan. Shamolning yo’nalishiga ko’ra, ftor birikmasining 80% Surxondaryo viloyatining Sariosiyo, Denov, Oltinsoy tumanlariga tushadi. Yana u yerlardagi havoning ifloslanishiga Sharundagi briket fabrikasi va g’isht zavdining ta’siri ham kattadir

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT