Суяк ва мушакларнинг таркиби, тузилиши ва ёшга оид ривожланишлари

Суяк ва мушакларнинг таркиби , тузилиши ва ёшга оид ривожланишлари

Биламан	Билишни хохлайман	Билиб олдим
Одамда 204 та суяк бор. Эркакларда скелетнинг умумий оғирлиги тана вазнининг 18%, хотин- қизларда 16% ва болаларда 14% ташкил қилади. Болалар суяклари таркибида органик моддалар анорганик моддаларга нисбатан кўп бўлади, Скелет умуртқа поғонаси ва кўкрак қафасидан иборат бўлган тана скелети, қўл – оёқлар скелети ва бош қути скелетидан иборат. Бош скелети мия ва юз қисмларидан иборат. Энди туғилган болаларда ушбу қисмлар нисбати катта одамларникидан тубдан фарқ қилади Мускуллар икки хил, яъни статик ва динамик иш бажаради. Статик иш одам бир жойда тик турганида, бошни тик ушлаб туришда, қўллар билан бирор юкни тепага кўтариб турилганда, снарядларда гимнастик машқлар бажарилганида амалга оширилиб, бу вақтда қарийб ҳамма мускул толаларида кучли қисқариш, яъни таранглашиш кузатилади ва бундай иш узоқ давом этмайди	Хар бир суяк тузилишларини , скелет тузилишларини, мускулларнинг хар бирининг вазифпси хакида Хемомеханик ўзгаришлар	Суяк тўкимасининг морфологик таркиби 2 кисмдан иборат: 1Хужайра элементлари Остеоцитлар – бу гомеостаз тизимини ушлаб турувчи, бўлинмайдиган етук хужайра. Остеобластлар – бу ёш суяк хосил килувчи хужайралар. 3,Остеокластлар – емирувчи ёки бузувчи хужайралар. 2Хужайрааро моддаси (матрикс) Асосий модда (70% - минерал компонентлар) Тола хисобланади. Одам вужудидаги барча мускулларни уч гуруҳга, яъни тана мускуллари, юрак мускуллари ва ички аъзоларнинг силлиқ мускулларига бўлиб ўрганилади. Шулардан тана мускулларининг қисқариши бизнинг ихтиёримизда бўлса, қолганлари ўз ихтиёри билан қисқаради. Мускулларнинг ёшга оид хусусиятлари: Боланинг 6-7 ёшида бошлаб мускулнинг кучи орта боради, 8-9 ёшда мускул кучининг ортиши анча тез бўлади. Боланинг ёши қанча кичик бўлса у шунча тез ва осон чарчайди, айниқса, бир турли мускул фаолиятида, ҳаракатсиз ҳолатда катталарга нисбатан тез чарчайди. Мускуллар чарчашининг бошланишида марказий нерв системасининг хал қилувчи роль ўйнайди. Суякларнинг минерал таркибини кальцитонин ва паратгормонлар бошқаради. Одам скелетида 200 дан ортиқ ҳар хил (узун, ясси, қисқа ва аралаш) суяклар бўлиб, улар эркакларда тана вазнининг 18% ини, аёлларда 16% ини ва болаларда эса 14% ини ташкил қилади. Суяклар танада фақат таянч вазифасини бажариб қолмасдан, улар моддалар алмашинуви жараёнида қатнашади ва қон ишлаб чиқаришда ҳал қилувчи рол ўйнайди. Тнадаги ҳар бир суяк – суяк тўқималари, суяк пардаси, суяк кўмигидан иборат. Суяк пардаси нерв толалари ва қон томирларига бой бўлиб, суяк ичига махсус тешиклар орқали кириб боради. Унга мускуллар ва ҳар хил бойламлар бирикади. Тана мускуллари таянч – ҳаракат тизимининг фаол қисми ҳисобланиб, уларнинг сони 600дан ортади. Тана мускуллари бажарадиган вазифаси, жойлашган жойига кўра узун (қўл ва оёқларда), кенг, (қорин, кўкрак ва елкада), қисқа (умуртқалар орасида) ҳамда халқасимон (тана тешикчаларининг атрофида) бўлади. Мушакларнинг ривожланиши: Мушаклар эмбрионнинг ўрта – мезодерма қавтидан ривожланади. Эмбрион ривожланишининг 4-5 ҳафталарида дерматом қавати va сомитларга ажралади. Сомитлар ҳам склеротом ва митом қавтларга ажралади. Склеротомдан скелет суяклари тараққий этса, митомлардан мушаклар ривожланади.