Standartlashtirish obyektlariga qo’yiladigan talablarni belgilovchi mth lar

Standart turlari

Standartlashtirish obyektlariga qo’yiladigan talablarni belgilovchi MTH lar

quyidagi toifalarga bo’linadilar:

1. a) Xalqaro standartlar. Bu standartlar xalqaro standartizatsiya tashkiloti

(ISO) tomonidan tasdiqlanadi. ISO strukturasi: assambleya, kengash ijroiya

qo’mita texnikaviy buyro, texnikaviy komitet va markaziy kotibiyatlar.

Mansablari: Prezident, vitseprezident, g’aznachi, bosh kotib.

Rasmiy tillar: ingliz, frantsuz, rus tili. O’zbekiston 1. 01. 1994 yildan boshlab ISO ning a’zosi. O’zbekistonda O’zRST 1.7-97 standarti "Xalqaro standartlardan to’g’ridan-to’g’ri foydalanish

tartibi" ni belgilaydi.

b) Mintaqaviy standartlar-standartlashtirish bo’yicha regional organlar

tasdiqlaydi (GOST).

Bu standartlarni: O’zbekiston respublikasi davlat standarti, Qurilish davlat qo’mitasi,

Tabiatni muxofaza qilish davlat qo’mitasi, Sog’liqni saqlash vazirligi, har qaysi

o’ziga tegishli standartlarni tasdiqlaydi. Davstandart ro’yxatidan o’tkazadi.

Standart tarkibidagi har qaysi belgi, so’z va raqam o’zining ma’no va mazmuniga

ega. Misol. O’z. RST 1.1-92 1-Davstandart, 1. standart nomeri, 92-tasdiqlangan yili.

O’z. RST ISO 9568-97-bu kompleks standartlar, qachonki standartlar

o’zgarishsiz asosda qabul qilinib qo’llaniladi. 3. Tarmoq standartlari (TST) belgilangan tarmoqning rahbarlari tomonidan tasdiqlanadi.

(OST) O’zTST O’z RST. 1.9-95 standarti "Tarmoq standartlarini ishlab chiqish tartibi" ni belgilaydi. 4. Texnik shartlar. Bir tomondan ular me’yoriy hujjatlar bo’lishsa, boshqa tomondan esa konstruktiv hujjat hamdir. O’zRST 1.2-92 standarti "TSH larni ishlab chiqish tartibi" haqida yozadi. 5. Korxona standartlari KST (STP) 6. Boshqa me’yoriy hujjatlar: Boshqaruv hujjatlari (BX), tavsiyalar (T), me’yor va qoidalar, uslublar... va boshqalar. O’zRST 1.8-94 "Boshqaruv hujjatlarining ishlab chiqarish tartibi" ni belgilaydi. 7. CHet davlatlar standartlari, O’zRST 1.7-94 bu standartlarning qo’llanilish tartibini belgilaydi.

Standartlashtirish ob’yektlariga ko’ra qo’yiladigan talablarni belgilovchi quyidagi turlarga bo’linadi:

1.Xalqaro standartlar.Bu standartlar xalqaro standartizatsiya tashkiloti(ISO)tomonidan tasdiqlanadi. ISO strukturasi:assambleya,kengash ijroiya qo’mita tehnikaviy byuro,tehnikaviy komitet va markaziy kotibiyatlar.
Mansablari: Prezident,viseprezident,g’aznachi, bosh kotib.

Rasmiy tillar: ingliz tili, fransuz tili, rus tili. O’zbekiston 1.01.1994-yildan boshlab ISOning a’zosi.O’zbekistonda O’zRST 1.7-97 standarti “Xalqaro standartlardan to’g’ridan to’g’ri foydalanish tartibi”ni belgilaydi.

Mintaqaviy standartlar_standartlashtirish bo’yicha regional organlar tasdiqlaydi (GOST).
2.O’zbekiston respublikasi standartlari.

Bu standartlarni:

O’zbekiston respublikasi davlat standarti,Qurilish davlat qo’mitasi,Tabiatni muhofaza qilish davlat qo’mitasi,Sog’liqni saqlash vazirligi,har qaysi o’ziga tegishli standartlarni tasdiqlaydi.

3.Tarmoq standarti.(TST) belgilangan tarmoqning raxbarlari tomonidan tasdiqlanadi.(O’zTST)

4.Texnik shartlar. Bir tomondan ular me’yoriy hujjatlar bo’lish, boshqa tomondan esa konstruktiv hujjat hamdir.

6.Boshqa meyoriy hujjatlar: Boshqaruv hujjatlari (BH), tavsiyalar (T), me’yoriy va qoidalar, uslublar va boshqalar.

7.Chet davlatlar standartlari, O’zRST 1.7-94 bu standartlarning qo’llanilish tartibini belgilaydi. Standartni ishlab chiqishda tashkiliy-uslubiy birlikka erishish maqsadida hamda standartni ishlab chiqish bosqichlari bajarilishini nazorat qilish uchun 4 ta bosqich joriy etiladi.

1-bosqich - zarurat tug’ilganda standartni ishlab chiqishda texnikaviy topshiriq ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi;

2-bosqich – standart loyihasini ishlab chiqish (birinchi taxriri) va uni fikr-muloxazalar olish uchun yuborish;

3-bosqich – fikr-muloxazalar ustida ishlash, standart loyixasini(oxirgi tartibini) ishlab chiqish, kelishish va tasdiqlashga taqdim etish;

4-bosqich – standartni tasdiqlash va davlat ro’yxatidan o’tkazish.