Sifat nimani anglatadi? Maza-ta’mni Shakl-hajmni Xil-xususiyatni

Mavzu: “Sifat” 5-6-sinf

Maqsad

• Dars jaroyonida o’quvchilar sifat haqidagi ma’lumotga ega bulishlari kerak.

Sifat nimani anglatadi?

• Maza-ta’mni

Shakl-hajmni

Xil-xususiyatni

Rang-tusni

Nima uchun sifat so’z turkumiga kirgan so’zlarni bilish kerak?

• Narsalarning rang-tusini bir-biridan farqlash uchun;
• narsalarning maza-ta’mini bilish va taqqoslash uchun;
• narsalarni shakl-hajmini ajrata olish uchun;
• narsalarga xos bo’lgan xil va xususiyatlarni anglay olish uchun...

Nutqda sifatni qo’llashning ahamiyati

• Nutq obrazli ifodalarga boy bo’ladi;
• Nutqda sinonimlar va antonimlardan foydalanish imkoniyati kengayadi;
• Nutq to’liq va tushinarli bo’ladi;
• Narsalarning belgisini aniq ifodalash nutqni ravonlashtiradi...

S I f a t n I n g y a s a l I s h i

• --симон

• Сер-

• -она-

• Бе-

• -дор

• -сиз

• -ли

• Ясовчи
• қўшимчалар

S I f a t d a r a j a l a r i

• Сифат

• О д д и й д а р а ж а

• О з а й т и р м а д а р а ж а

• Қ и ё с и й д а р а ж а

• О р т т и р м а д а р а ж а

Sifatni tuzilishiga ko’ra turlari

• Сифатнинг ту-
• Зилишига кура
• турлари

• Содда сифат

• Қўшма сифат

• Жуфт сифат

• Такрорий сифат

Topishmoq

• Qo’ng’iroqning jarangi,
• Gul va tabiat rangi,
• Kishilarning chiroyi,
• Maysalarning xush bo’yi,
• Ko’rkam, azim shaharlar,
• Salqin, so’lim saharlar-
• Uni anglatar faqat
• Bizning qadrdon...

Guruhlar uchun topshiriqlar:

• 1. Rang-tusni bildiruvchi sifatlarga misollar toping va ularni izohlang.
• 2. Maza-ta’mni bildiruvchi sifatlarga misollar toping va ularni izohlang.
• 3. Shakl-hajmni bildiruvchi sifatlarga misollar toping va ularni izohlang.
• 4. Xil-xususiyatni bildiruvchi sifatlarga misollar toping va ularni izohlang.

Suzlarni sifat turlari bo’yicha guruhlang:

• Mayin, hayotbash, baland, past, yoqimli, erksevar, yangi, esli-hushli, xushsurat, barra, xosiyatli, yuksak, sheryurak, yakkayu yagona, katta-kichik, chiroyli, jajjigina, shirin, yorig’, nurli, bilimli, keng, oppoq, ko’kimtir, tekis, ravon, sarg’sh, xushfe’l, a’lo.

Nuqtalar o’rniga zarur suzlarni qo’ying:

• Safo,Gulnora va Omon
• Chiqishdi dala tomon.
• Hayratda qoldi Safo,
• Osmon shunday....... .
• O’rikzоrda hamma yoq
• O’rik gulidan..... .
• Maysazorda Gulnora
• Terdi...-..... Lola.
• Chopqilashib izma-iz
• Yig’ishdi...... yalpiz,

Testlar

• 1. Qushma sifatlarni aniqlang:
• a) xosiyatli, oqish;
• b) sheryurak, erksevar;
• c) yangi-yangi, lo’ppi-lo’ppi.
• 2. Juft sifatlar qatorini toping:
• a) baland-past, katta-kichik;
• b) xushsurat, ko’m-ko’k;
• c) to’p-to’p, sap-sariq.

Tug’ri topding!

• Ofarin!!!

3. Sifatning tuzilishiga ko’ra turlarini aniqlang:

• A) sodda sifat, qo’shma sifat, juft sifat, takroriy sifat;
• B) oddiy sifat, qiyosiy sifat, orttirma sifat;
• C) ozaytirma sifat, takroriy sifat, jift sifat.

Javobingiz tug’ri!!!

• Javobingiz tug’ri!!!

4. “sheryurak” so’zi tuzilishiga ko’ra qanday sifat bo’ladi?

• A) rang-tus bildiruvchi sifat;
• B) qiyosiy darajadagi sifat;
• C) qushma sifat.

5. Sifat darajasini belgilang:

• A) xilma-xil – takroriy sifat;
• B) juda kichkina – orttirma sifat;
• C) rosa balandda – qiyosiy daraja.

6. Sifatga mansub bo’lmagan so’zlar qatorini aniqlang:

• A) qizg’in, sershovqin, mohir;
• B) sermhsul, hozirjavob, sarishta;
• C) aql, odob, ulkan.

Balki xatodir?

• Yana o’ylab ko’ring

7. Quyidagi gaplardan sifatlarni ajrating:

• Soch-soqoli oppoq, yuzidan allomalik nuri balqib turgan xushro’y bu inson bir qarashda qattiqqo’l, siyosatli odamga o’xshab ko’rinadi.
• A) allomalik, bu
• B) oppoq, xushro’y, qattiqqo’l, siyosatli
• C) Allomalik nuri, o’xshab ko’rinadi.