Shponkali va shlittsali birikmalarning uzaroalmashinuvchanligi

18-MA’RUZA
SHPONKALI VA SHLITTSALI BIRIKMALARNING UZAROALMASHINUVCHANLIGI.


REJA:

1. 
   Shponkali birikmalar dopusklari va utkazishlari.
   
2. 
   Shlitsali birikmalar dopusklari va utkazishlari.
   

Tayanch tushunchalar
Asosiy parametr, birikish uzunligi, standart, xatoligi, kompensatsiyasi, tirkish, taranglik, shakl, asosiy parametr, asosiy aniklik klasslari, kalibr, shakl, utuvchi, utuvchi utkazish, tarang utkazish, teshik sistemasi


SHponkali birikmalar parametrlari 7.1- rasmda kursatilgan.


Prizmatik va segmentli shponkalar balandligiga fakat bitta dopusk maydoni h9 kiritilgan.
Prizmatik shponkali birikmalarga GOST 23360 - 78 tomonidan kuyidagi dopusk maydonlari kiritilgan:
-vallar arikchalari eniga - N9, N9, R9;
-vtulkalar arikchalari eniga - D10, J_s9, R9;
-arikchalar uzunligiga - N15;
-shponka balandligiga - agar h=2-6MM bulsa - h9, 6mm dan katta bulsa - h11.
YUkoridagi shponka arikchalari eniga berilgan dopusk maydonlari shponka eniga berilgan dopusk maydonlari bilan 3 xil birikmadosil kiladi: 1) erkin birikma - vtulkada D10 / h9 utkazishi, valda N9 / h9 utkazishi;

2. 
   normal birikma - vtulkada . Js9 / h9, valda N 9/h9 utkazishlari;
   
3. 
   zich birikma - vtulkada dam, valdadam P9/h9 utkazishlari.
   

Segmentli shponkali birikmalar uchun ST SEV 647-77 tomonidan kuyidagi dopusk maydonlari kiritilgan:
-shponka balandligiga - h11;
-shponkani boshlaetich konturi diametriga - h12;
-vtulkalar arikchasi eniga - N9, R9,
-vallar arikchasi eniga - .Js9; R9,
Demak bu erda 2 xil birikmalardosil bulishi mumkin ekan, yani normal va zich birikmalar.
Tangentsial va ponali shponkali birikmalar utkazishlari ST SEV 646-77 va ST SEV 645-77 bilan cheklangan.
SHponkali birikmalar elementlari seriyalab va kuplab ishlab chika- rishlarda maxsus kalibrlar yordamida nazorat kilinadi.
T ayanch tushunchalar.
Dopusk, utkazish, kalibr.


SHLITSALI BIRIKMALAR DOPUSKLARI VA UTKAZISHLARI.
Markazlashtirish, standart, dopusk, utkazish, teshik sistemasi, asosiy QFHfTT, shakl, joylashuv, tarang utkazish, utuvchi kalibr.


Katta burash mamentlarini uzatish va vtulka bilan valni anik uzaro markazlashtirish uchun shponkali birikmalar urniga Shlitsali birikmalar ish-latiladi. Bu birkmalar tuFritishli, evol’vent tishli va uchburchak tishli bulishi mumkin. Birikmalar uch seriyada tayyorlanadi: engil, urta va OFir. Bir xil diametrdagi lekin xar xil seriyadagi birikmalar tishlar soni va balandligi bilan fark kiladi.
TuFri tishli Shlitsali birikmalar boshka turlariga nisbatan keng tar-kalgan. eval’vent tishli birikmalar t= 0,5 -10mm modullari uchun va D = 4- 500mm diametrlari uchun standartlashtirilgan. Bu turdagi birikmalar tuFri tishli birikmalarga nisbatan bir kator afzalliklarga ega: kattarok burash momentlarini uzatishi mumkin, uzokka chidamliligi va tsiklik mustakkamligi balandrok, detallar markazlashishini va yunaltirishni yaxshirok ta`minlaydi, bularni obkatka usulida frezalab ishlash osonrok. Tishlarning yon tomonidan markazlashtiriladigan anik birikmalar va reversiv xarakat bilan katta momentlar uzatuvchi birikmalar uchun eval’vent tishli birikmalar ishlatilgani afzal.
Tugri tishli Shlitsali birikmalar dopusklari va utkazishlari.
Shlitsali birikmalar dopusklari va utkazishlari vtulkani valga nisbatan markazlashtirish usuliga boFlik. Markazlashtirish
usullarini 3 turi mavjud.

1. 
   Kichik diametr d buyicha markazlashtirish. Bu usul vtulkani kattikligi baland bulib uni sidirish usulida ishlash mumkin bulmaganda ishlatilishi afzal. Bunda vtulkani kichik diametri d oddiy ichki
   

jilvirlash stanogida ishlanadi. Odatda bu usul k^aluvchan birikmalar uchun ishlatiladi.

2. 
   Katta diametr D buyicha markazlashtirish usuli oson va tejamlirok. Bu usul vtulkani kattikligi past bulib uni sidirgich bilan kalibrlash imkoniyati bulganda ishlatiladi. D buyicha markazlashtirish KuzFalmas yoki kichik kuchlarni uzatuvchi kuzFaluvchan birikmalar uchun ishlatiladi.
   
3. 
   Tishlarni yon tomoni b ulchami buyicha markazlashtirish reversiv xa-rakat bilan katta burash momentlarini uzatganda ishlatilgani afzal. Bu usulda kuchlanishlar birikma tishlari orasida teng taksimlanadi lekin markazlashtirish anikligi baland bulmagani sababli kam ishlatiladi. .
   

TuFri tishli Shlitsali barikmalar utkazishlari ST SEV 187-75 buyicha teshik sistemasida tuzilgan. Bularda utkazish markazlashtiruvchi tsilindrik sirt bilan birga tishlarni yon tomoni buyichaxdm ta`minlanadi, yani utkazishlar d, yoki D va b, yoki fakat b buyicha ta`minlanishi mumkin.
OFishlar d, D va b ulchamlari nominallaridandisoblanadi (7.2 rasm).

4.