Sana sinf 1 Fan Geometriya Dars mavzu: Shar va uning bo’laklarinig hajmi Dars maqsadi : Ta’limiy

Sana ____________ sinf 11 Fan Geometriya
Dars mavzu: Shar va uning bo’laklarinig hajmi
Dars maqsadi :
1) Ta’limiy : o’quvchi shar va uning elementlari , sharni tekislik bilan kesimi, urinma tekislik haqida tushunchalariga ega bo’lishi (FK-1, TK-5)
2)Tarbiyaviy : Umuminsoniy qadriyatlar , fazilatlarni shakllantirishga shart-sharoit yaratish
3)Rivojlantiruvchi: Test yechish qobiliyatlarini rivojlantirishga sharoit yaratish (TK-1)
Dars turi : Yangi mavzu bayoni
Dars metodlari : ma’ruza , klaster , venn diagrammasi , BBB jadvali , tezkor test , namoyish , mozaika , savol-javob , kichik gurhlarda ishlash .
Dars jihozi :

1. 
   o’quv uslubiy materiallar : kitob , tarqatma materiallar , slaydlar , koptok , transportyor .
   
2. 
   Darsda ishlatiladigan texnik jixozlar: kompyuter , proektor
   

Dars tafsilotlari :
I . Tashkiliy qism .(3minut)
O’qituvchi darsga kirib xona tozaligini , o’quvchilarni davomatini tekshiradi . O’quvchilarni o’tirish tartibini belgilaydi .
II. Tayanch bilimlarni faollashtirish .(4-minut)
Uyga vazifa so’raladi va va o’ldingi darsga doir og’zaki savol-javob qilinadi .BBB jadvali tarqatiladi . Bu jadval bilan qanday ishlash tushuntiriladi .Bu jadvalni o’quvchilar to’ldirishadi va chekkaga olib qo’yishadi . Dars oxirida BBB jadvali yig’ishtirib olinadi va shuni natijasi bilan yakun yasaladi .
III. Yangi mavzu bayoni : (10-minut)


3-til metodidan foydalanib mavzuni tushuntiramiz .
1-til :O’quvchilarga shar va sferani ta’rifi beriladi .
2-til. Shar va sfera tenlamasi formula bilan beriladi .
3-til : shar va sferani chizma orqali beriladi va farqi aytiladi .
Fazoning berilgan nuqtadan, berilgan masofadan katta bo‘lmagan uzoqlikda
yotgan hamma nuqtalaridan iborat jismga shardeyiladi. Berilgan nuqtasharning markazi,berilgan masofa esa sharning radiusi deb ataladi (1-rasm).Sharning chegarasi shar sirtiyoki sfera deb ataladi. Shunday qilib, sharning markazidan radiusga teng masofa qadar uzoqlashgan hamma nuqtalarsferaning nuqtalaridir. Shar markazini shar sirtining istalgan nuqtasi bilan tutashtiruvchi kesma ham radius deyiladi (1-rasm)Ta’rifga ko‘ra, markazi A (a; b; c) nuqtada va radiusi R
ga teng bo‘lgan sferaning ixtiyoriy M (x; y; z) nuqtasi koordinatalari (x - a)²+ (y - b)²+ (z - c)² =R² tenglikni qanoatlantiradi va bu sfera tenglamasi deyiladi . (2-rasm) . Markazi A (0;0;0) da bo’lgan shar tenlamasi x²+y²=R² bo’ladi . Shuningdek, ta’rifga kora, markazi A (a; b; c) nuqtada va radi­usi R ga teng

bo‘lgan shar M (x; y; z) nuqtalarining koordinatalari(x - a)²+(y - b)²+(z - c)²² tengsizlikni qanoatlantiradi .

Y arim doira va yarim aylanani diametri atrofida aylantirishdan hosil qilinadi







Sharni ixtiyoriy tekislik bilan kesganda kesimda doira hosil bo‘ladi va bu

doiraning markazi shar markazidan kesuvchi tekislikka tushirilgan perpendi

kular asosidan iborat bo‘ladi (5-rasm).

Radiusi R ga teng shar markazidan d masofada bo‘lgan tekislik o‘tkazilgan

bo‘lsin. Bu holda, agar d > R bo‘lsa, tekislik va shar umumiy nuqtaga ega

emas (5.a-rasm), agar d = R bo‘lsa, tekislik sharga urinadi (5.b-rasm),

O’quvchilar yaxshi tasavvurga ega bo’lishi uchun namoyish metodidan foydalanib darsga tayyorlab kelingan slaydlar namoyish etiladi . (Ilovada keltirilgan ) .Doskada 510-misol yechib ko’rsatiladi .

510. Sferaning tenglamasi (x + 1)² + (y -2)² + (z -1)² = 25 ko‘rinishda beril­gan bo‘lsa, uning markazi va radiusini toping.
Yechish .Ta’rifga ko‘ra, markazi A (a; b; c) nuqtada va radiusi R ga teng

bo‘lgan sferaning ixtiyoriy M (x; y; z) nuqtasi koordinatalari

(x - a)²+ (y - b)²+ (z - c)² =R²tenglikni qanoatlantiradi . bundan a=-1 , b=2 , c=1

va R=5 bo’ladi .Demak bu misolda sferani markazi A(-1;2;1) va radiusi R=5 ga

teng bo’lar ekan .

IV .Mustahkamlash (20-minut)

Darsni mustahkamlashda sinfni 4 tadan kichik guruhlarga bo’lamiz . Klaster metodida guruhdagi o’quvchilar kelishib mavzuda berilgan shar va doiraga tegishli formulalarni yozib chiqishadi . (3-minut)Venn diagrammasi orqali shar va sferani umumiy va xususiy xossalarini organishadi . (2-minut)

O’quv materiallining slaydli taqdimoti