Samarqand davlat universiteti raqamli texnologiyalar fakulteti amaliy matematika informatika yo

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA-MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR FAKULTETI


AMALIY MATEMATIKA INFORMATIKA YO‘NALISHI
301 – guruh talabasi
Usanov Jahongirning
MA’LUMOTLAR BAZASI TEXNOLOGIYALARI FANIDAN
Sayohat agentligi ma’lumotlar bazasini loyihalash mavzusida
KURS ISHI
Tekshirdi: Davirov B
Bajardi: Usanov J
SAMARQAND – 2022
MUNDARIJA


Kirish……………………………………………………………………4
I BOB. MA`LUMOTLAR BAZASI VA UNING ASOSIY TUSHUNCHALARI

1. 
   MBBT haqida umumiy ma’lumot…………………………………………..7
   

1.2 Ma’lumotlar bazasining turlari…………………….………………………9


II. BOB. “SAYOHAT AGENTLIGI” MA`LUMOTLAR BAZASINI YARATISH.

1. 
   “Sayohat agentligi” ma’lumotlar bazasining mantiqiy strukturasi…………………17
   
2. 
   Jadvallarning o’zaro bog’lanishi…………………………………………..21
   
3. 
   SQL operatorlari yordamida jadvallarni hosil qilish va ularga ma’lumot kiritish……………………………………………………………………..25
   

Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar.
Kirish
Biz axborot asrida yashamoqdamiz. Hozirgi kunda axborotni boshqarish juda muhim tushunchaga aylanib bo‘ldi. Axborot dunyosidagi eng asosiy vazifa – uni qayta ishlashdir. Axborotni qayta ishlash esa eng murakkab jarayonlardan biridir. Umuman olganda, ma’lumotlarni qayta ishlash deganda, ular ustida bajariladigan amallar – saqlash, uzatish, tahrirdan o‘tkazish kabilarni tushunishimiz mumkin. Axborotlar ustida amallar bajarish uchun ularni bir joyga to‘plash muhim hisoblanadi. Axborotlar miqdori oz bo‘lmaganligi sababli bu jarayon, albatta, kompyuterlar yordamida amalga oshirilmoqda. Axborotlarning bir joyga jamlanishi “ma’lumotlar bazasi” tushunchasini vujudga keltirdi.
Ma’lumotlar bazasi texnologiyalarining paydo bo‘lishi va rivojlanishi tarixini tor ma’noda qarab chiqaylik. Chunki bu tushuncha tarixi tushunchasi keng ma’noda, insoniyat ma’lumotlarni saqlaydigan va ishlov beradigan har qanday vositalar tarixiga umumlashtiriladi.
Ma’lumotlar bazasi tarixi tor ma’noda ma’lumotlar bazalarini an’anaviy (zamonaviy) ma’noda ko‘rib chiqadi. Ushbu tushuncha paydo bo‘lishiga 1955-yilda dasturlashtiriladigan yozuv uskunalari paydo bo‘lgani bilan bog‘lash mumkin. Bu vaqtda dasturiy ta’minot fayllarga asoslangan yozuvlarni qayta ishlash modelini qo‘llab-quvvatlar edi. Ma’lumotlarni saqlash uchun perfokartalardan foydalanilgan . Internet tarmog‘ining ma’lumotlar bazasi 1960-yillarning o‘rtalarida paydo bo‘ldi. Ma’lumotlar bazasidagi operatsiyalar terminallar yordamida interaktiv ravishda qayta ishlandi. Keyingi muhim qadam Edgar Koddning ishi tufayli 1970-yillarning boshlarida relyatsion ma’lumotlar modelining paydo bo‘lishi bilan bog‘liq. Kodd ishi amaliy ma’lumotlar bazasi texnologiyasini matematika va mantiq bilan chambarchas bog‘lash uchun yo‘l ochdi. “Ma’lumotlar bazasi” atamasi 1960-yillarning boshlarida paydo bo‘lgan, garchi dastlab bu tushuncha sun’iy intellekt tizimlari nuqtai nazaridan tor ma’noda tushunilgan bo‘lsa-da, 1964-1965-yillarda SDC tomonidan tashkil qilingan simpoziumlarda joriy etilgan. Ushbu atama zamonaviy ma’noda faqat 70-yillarda keng qo‘llanilgan.
Ma'lumotlar bazasi tushunchasi va uni boshqarish tizimi ishlab chiqilganidan
keyin mutaxassislar 1971 yildan boshlab ma'lumotlar bazasining umumiy
arxitekturasi va terminologiyasi bo‘yicha ishlay boshladilar. Ma'lumotlarbazasini qanday tashkil qilish kerakligi haqidagi savol darhol hal qilinmadi. Bir necha yillar davomida ushbu yo‘nalishda ilmiy tadqiqotlar olib borildi, amalga oshirishning turli usullari taklif qilindi. 1978 yilda taklif qilingan yechimlarni qayta-qayta muhokama qilish natijasida har kuni olimlar Amerika Milliy Standartlar Instituti (ANSI -American National Standarts Institute)- Amerika Qo‘shma Shtatlarining SPARC tomonidan taklif qilingan uch darajali ma'lumotlarni tashkil qilish tizimini qabul qildilar. Qabul qilingan konsepsiyaga muvofiq ma'lumotlarni taqdim etish uchun abstraktsiyaning uchta darajasini ajratish taklif etiladi: tashqi, kontseptual va ichki. ANSI/SPARC mafkurasi standartga aylanmagan bo‘lsa-da, ma'lumotlar bazalari va ma'lumotlar bazalarini boshqarish tizimlarining asosiy funksional xususiyatlarini tushunish uchun asos yaratadi.