Reja: Qattiq jismning tekis parallel harakati

Qattiq jismning tekis parallel harakati
Reja:

1. 
   Qattiq jismning tekis parallel harakati.
   
2. 
   Tekis parallel harakat ta’rifi.
   
3. 
   Tekis parallel harakatga misollar.
   
4. 
   Tekis parallel harakat tenglamasi.
   
5. 
   Tekis parallel harakat ilgarilama va aylanma harakatga ajratish.
   
6. 
   Tekis shakl nuqtasini tezligini aniqlash.
   

Tekis parallel harakat tenglamasi. Tekis parallel harakatni igarilama va aylanma harakatga ajratish.
Qattiq jismda olingan hamma nuqtalar jism harakatida biror qo`zg`almas tekislikka parallel tekislikda harakatlansa, uning bunday harakatiga tekis parallel harakat deyiladi.
Masalan: To`g`ri chiziqli yo`ldagi mashina g`ildirakning harakati. Krivoship shatunli mexanizmdagi shatunining harakati (112 - rasm).

112-rasm
OXU koordinatalar sistemasiga nisbatan tekis parallel harakat qilayotgan jism berilgan bo`lsin. Jismning tekis paralell harakatini o`rganish uchun jismda qo`zg`almas tekislikka perpendikulyar bo`lgan MM1 ixtiyoriy kesmani olamiz. Tekis paralell harakat ta’rifiga ko`ra MMI kesmaning nuqtalaridan P tekislikkacha bo`lgan masofalar o`zgarmasdan qoladi shu sababli MM1 kesma har doim o`ziga paralell ravishda harakatlanadi. Binobarin MM1 kesma igarila­ma harakatda bo`ladi. Ilgarilama harakat ta’rifiga ko`ra jismning barcha nuqtalari bir xil trayektoriya chizadi, tezlik va tezlanish­lari teng bo`ladi. Shu sababli ilgarilama harakatdagi jismning bitta nuqtasining harakatini o`rganish kifoya.
Jismni qo`zg`almas P tekislikka parallel bo`lgan P1 tekislik bilan kesib, kesimda hosil bo`lgan yuzani (S) bilan belgilaymiz (113-rasm). MM1 kesmani (S) kesimdagi nuqtasini 0 bilan belgilay­miz u holda MM1 kesmani harakatini o`rganish о`rniga 0 nuqtasini harakatini o`rganamiz.

113-rasm
Xuddi shuningdek MM1 kesmaga paralell kesmani olsak Kesma ham ilgarilanma bo`lgani uchun uning (S) kesimdagi 0I nuqtasini harakatini o`rganish kifoya. Jismni MM1, kesma­lar to`plamidan iborat deb qarash mumkin va bunday jismning harakatini o`rganish о`rniga uning (S) kesimini harakatini o`rganish kifoya. (S) yuzaga tekis shakl deyiladi. Tekis shakl harakatlanadigan P, tekislikka tekis shaklning harakat tekisligi deyiladi.