Reja Molekulalardagi elektron o’tishlar spektroskopiyasi 2

Mavzu: Molekulalardagi elektron o’tishlar spektroskopiyasi, elektron va yadro xarakatlarini bo’linishi, ikki tomonlama molekulalarni elektron holatini klassifikatsiyasi.

Tayyorladi: G’afforova Rayxon Ibroximovna.

reja

1.

• Molekulalardagi elektron o’tishlar spektroskopiyasi

2.

• Elektron va yadro harakatlarini bo’linishi.

3.

• Ikki tomonlama molekulalarni elektron holatini klassifikatsiyasi.

Elektromagnit nurlanish energiyasining to‘lqin uzunligi bo‘yicha taqsimlanishi spektr deyiladi. Nurlanishning modda bilan ta’siriga qarab nurlanish spektri, yutilish spektri,sochilish spektri va qaytish spektriga ajraladi.Spektroskopiyani umumiy holda atom-yadro spektroskopiyasi, molekulyar spektroskopiya va kristallar spektroskopiyasiga bo‘lib o‘rganiladi Molekulyar spektroskopiya – elektromagnit to‘lqinlarning moddada yutilishi, qaytishi va sochilishi jarayonlari vositasida moddani tashkil etgan molekulalarning tuzilishi va xossalarini o‘rganuvchi fandir.
Molekulaning spektri moddaning xususiyatlari haqida to‘liq ma’lumot beradi.Molekulaning spektriga qarab nafaqat modda qanday molekulalardan tashkil topganligi haqida,hatto molekuladagi atomlarning o‘zaro joylashishi, molekulalarning izomerlari haqida ham ma’lumot olish mumkin. Misol uchun, va hokazo moddalarning tuzilishini keltirib o‘tish mumkin. Molekulyar spekroskopiyaning muhim ustunliklaridan biri tajriba paytida modda holati va xususiyatlari o‘zgarmay qoladi, ya’ni moddaning barcha xususiyatlari saqlanib qoladi. Molekulalarning spektri atomning spektriga nisbatan ancha murakkab.
Molekulalarda elektronlarning harakati bilan birgalikda atom yadrolarining bir-biriga nisbatan tebranma harakati va fazodagi holatining davriy o‘zgarishi aylanma harakati mavjud.Shuning uchun spektrni hosil qiladigan energetik sathlarning holatiga qarab aylanma, tebranma-aylanma, elektron-tebranma,aylanma spektrlar mavjud (1-rasm). Molekulaning to‘liq energiyasi quydagiga teng bo‘lib, energetik sathlarning spektral taqsimoti 2-rasmda keltirilgandek tasvirlanadi
Bu energiyalar orasidagi munosabat Ee>Et>Ea
bo‘lganligi uchun har bir elektron energiyasiga bir necha tebranish va har bir tebranish energiyasiga bir necha aylanish energiyalariga to‘g ‘ri keladi. 
Agar atomlarda elektron aniq chastotali fotonni yutib yagona spektral chiziqni hosil qilsa, molekulalarda elektron o'tishlarning murakkabligi tufayli spektral yo'lak hosil bo'ladi. Spektral yo‘lak ko‘plab yaqin joylashgan spektral chiziqlardan iborat. Har bir molekula yoki uning tarkibiy qismining (funksional guruh) yo‘laklari farqli bo'lganligi bois, bir molekula yoki funksional gruppani ikkinchisidan shu asosda farqlash (sifat analizi) mumkin.