Qurilishniboshqarishfakulteti “Ko’chmasmulkniboshqarish” yo’nalishi 31-17 guruhtalabasi Yusupov Abdumomin

Qurilishniboshqarishfakulteti “Ko’chmasmulkniboshqarish” yo’nalishi 31-17 guruhtalabasi

Yusupov Abdumomin

3-Masala:

4 yildankeyin 15 % yillikfoizstavkasibo’yichaolinadigan 2 mlnso’mninghozirgiqiymatiqanchagateng?

Javob:

X * (1+0.15)⁴=2.000.000

X * 1.7490=2.000.000

X = 1.143.510,58

Javob: 1.143.510,58 so’m

Гуруҳ учун топшириқ
1.Қурилиш корхонаси фаолияти самарадорлигини оширишнинг асосий йўллари ва омилларини санаб ўтинг?

Bozor munosabatlarining shakllanishi va rivojlanishi o’z navbatida barcha korxonalar oldiga ko’pgina vazifalarni echish muammosini keltirib chiqardi. Shulardanbiribukorhonafaoliyatiningsamaradorliginioshirishbo’yichatadbirlarniamalgaoshirishhisoblanadi.Sababikorhonaningmoliyaviybarqarorligiasosiniu oladiganfoydatashkiletadi. Shu sabablimoliyaviybarqarorliknita'minlovchishart-sharoitlarnihamdauningsamaradorlikko’rsatkichinianiqlabolishkerak.Samaradorlikko’rsatkichinitashkiletuvchilarningbirisifatidatushumniyokiuniolishgayo’naltirilganresurslarqiymatiniko’rsatishlozim. Barchasamaradorlikko’rsatkichitushunchasifaolishbilarmonlik, rentabellik, unumdorlikvabozorfaoliyatiguruhlaribo’yichatasniflanadi. Faolishbilarmonlikko’rsatkichlarikorhonaresurslarining u yokibuqaytarishbosishinitavsiflaydivaaksariyathollardarealizaciyalardantushgansoftushumhajminitegishliresurslarningturinisbatiasosidahisoblaydi.

Ti=S/Ri

Bu erda: Ti- iresursiningaylanishdarajasi;

S-biryildamahsulotsotilishidansoftushum;

Ri - resursturiningo’rtachamiqdori.

Mazkurko’rsatkichgaqatorkunlardabaholanadiganresurslarningaylanmavaqtiteskariko’rsatkichhisoblanadi. U quyidagichaaniqlanadi:

ni= Ri/(S:365)

Bu erdani-iresursaylanmasivaqti(kunlarda);

S-yildavomidarealizaciyadankelgansoftushum;

Ri- ituridagiresursningo’rtachamiqdori.

Korhonaaktivlariningaylanishdarajasiyokiresurs-qaytarisho’zidakorxonaningbarcharesurslarinitartibgasolishsamaradorliginioshirishuchunfoydalanilganko’rsatkichlarningtahminanbarchatizimlaridaishtiroketadi. Samaradorlikko’rsatkichikorhonaningasosiyfaoliyatida, sotishhvaishlab

chiqarishdoirasidaaylanmavositalarharakatijarayonidao’zininamoyonetadi. Aylanmavositalarnitartibgasolishsamaradorliginiaksettiruvchiko’rsatkichlarzahiravadebitorqarzlariningaylanishdarajasidir. Biroqushbuyo’nalishhdagiko’rsatkchilarningnisbatimamlakatdaumumiy, ijtimoiy-iqtisodiyholatvafaoliyatturigabolg’liqlikda u yokibutomonganotekiso’tishdakuzatiladi. Fikrimizcha, korhonafaoliyatisamaradorliginikengroqtavsiflovchiboshqako’rsatkichdanfoydalanishmaqsadgamuvofiq. Shuninguchunbundayko’rsatkichsifatidamoddiyzahiravadebitorqarzlaraylanmasisummasikabianiqlanishimumkinbo’lganoperacionciklko’rsatkichinitavsiyaetishimizmumkin. Pramertesanafaqatfaoliyatturiga, balki u boshqaruvningfaoliyatigabog’liq. Nazarimizda, savdovaishlabchiqarishjarayoniaylanmasarmoyasinitartibgasolishningpotencialumumlashtirilgansamaradorliginibaholashuchunoperacionciklmiqdori

kata ahamiyatgaega. Korhonafaoliyatiningsamaradorlikko’rsatkichlaridanbiri-aktivlarsamaradorligidir. U quyidagichahisoblanadi:

Pa=NP/A=(Np/S)*(S/A), (3)

Bu erda: Np- soliqlarto’langandankeyinkorhonaihtiyoridaholadigansof

foyda;

A-aktivlarningo’rtachamiqdori;

S- sotuvdankelgansoftushum.

YUqoridagiko’rsatkicho’zarobog’lanibketadiganvaularkorhonaningmoliyaviyholatinivafaoliyatisamaradorliginio’zidaaksettiruvchiikkiko’paytuvchilargajoylashtirilishimumkin. Shundayqilib, soffoydavatushumning

PM=NP/S yokirealizaciyarentabelligiyokifoydamarjasisoffoydakelibtushushidanolingungaqadarbo’lganresurslaroqiminitavsiflaydiva u keskinraqobatsharoitidakorhonaichkisiyosatiyordamidaaniqlanadi. Ikkinchiomilkorhonaaktivlariningaylanishinitavsiflovchi (AT=S/A) bo’lib, u tushumningaktivlarganisbatiorqalibelgilanadi.

Mazkuromilkorhonafaoliyativauningdaromadlarituriga, shuningdekmamlakatdaolibborilayotganijtimoiy-iqtisodiysiyosatgahaletuvchidarajadabog’liq. Halqarotajribaningko’rsatishicha, yuksaktehnologiyalardanfoydalanishvasarmoyahajmi kata bo’lgantarmoqlardagitushumdafoydaulushiningyuqoriko’rsatkichio’zo’rnigaega. Rivojlanganmamlakatlarkorhonalarifaoliyatiningtahliliqachonkiikkiomiljiddiyahamiyatgaegabo’lsa, uni ideal holat deb hisoblashmumkinligidandalolatberadi.Aktivlarrentabelligiomillariningahamiyati ham korhonainqiroziningehtimolligidandarakberadi.Binobarin, aktivlarrentabelligiko’rsatkichidanma'lum

farazlardafaoliyatiturlichakorhonalarnitaqqoslashdafoydalanishmumkin. Demak, korhonafaoliyatinatijaviyliginingmuhimko’rsatkichivaomillaridanbirimahsulotrealizaciyasidankelgansoffoydaulushidir. Iqtisodiyuqoririvojlanganmamlakatlar(AQSH, Germaniya, Yaponiyavaboshqalar) tajribasigaqaraganda, tushumdafoydaulushiningo’rtachaahamiyati 4-5% darajasidabo’lishhilozim. Birvaqtningo’zidao’tishiqtisodiyotigaegamamlakatlarda, masalanRossiyadasavdorentabelligimiqdoritahminan 0,3-0,5ni tashkiletadi.O’zbekistondamazkurko’rsatkich 0,1-0,3% doirasidatebranadi. Demak, barqaroriqtisodiyo’sishgaerishishvabozormunosabatlaririvojlanishidasoffoydavatushum(RM) nisbatihalqarome'yorlargayaqinlashishilozim.