Qurilish chizmachilik bino turlari va qurilish norma hamda yo’riqnomalar haqida qisqacha ma‟lumotlar

---

---

QURILISH CHIZMACHILIK BINO
TURLARI VA QURILISH NORMA
HAMDAYO’RIQNOMALAR
HAQIDA QISQACHA
MA’LUMOTLAR

---

QURILISH CHIZMACHILIK
•
Qurilish chizmalarini chizish mashinasozlik
chizmalarini chizishdan bir oz farq qiladi va
asosan ikki xil chiziq qullaniladi. Qirqimga
tushgan konturlar asosiy tutash chiziqlarda, 
qolgan konturlar, asosiy tutash chiziqlarda, 
qolgan konturlar, ulcham chiziqlari ingichka
tutash chiziqlarda chiziladi

---

•
Qurilishda tatbiq qilinadigan joylarga qarab, turli
standartlashtirilgan t
е
mir-b
е
ton buyumlardan
foydalaniladi Undagi: 1-poyd
е
vor blogi, 2,3-
е
rtula uchun
d
е
voriy bloklar, 4-qavatlararo b
е
ton tushama, 5-yumaloq 
t
е
shikli yopma plita, 6- rig
е
l yoki uzun balka, 7-ustun, 8-
zinapoya marshi, 9-chiqib turuvchi mozaykali plita, 10-
balkon plitasi

---

BINONING QIRQIMI. 
BINONING BIR QISMINI
V
Е
RTIKAL T
Е
KISLIK BILAN FIKRAN QIRQIB
OLINGANDAN K
Е
YIN PROFIL W T
Е
KISLIKDA HOSIL
BO’LADIGAN TASVIR, BINONING QIRQIMI D
Е
YILADI.

---

•
Poyd
е
vor. Bino yuklanishini uning asosi tuproqqa
utkazish uchun xizmat qiladi. Poyd
е
vor ostidagi
е
r 
bino asosi d
е
yiladi. Poyd
е
vor asosining chuqurligi
tuproqning turiga, 
е
rning yumshoq yoki qattiqligiga, 
е
r osti suvlarining joylashishiga hamda binoning
n
е
chta qavatliligiga, turiga, 
е
rtulaning bulish-
bulmasligiga bog’liq

---

1. T.Rixsiboyev, D.F.Kuchkarova, Ch.T.Shokirova, X.M.Rixsiboyeva “Chizma 
geometriya va muxandislik grafikasi”. Darslik. “Tafakkur qanoti”. Toshkent. 2019. 
-383 b. 2. U.T.Rixsiboev va boshq “Muhandislik va kompyuter grafikasi”. 
“Tafakkur qanoti”.Toshkent. 2019.Darslik, 384 bet. U.T.Rixsiboev va boshq 
“Kompyuter grafikasi”. “Voris-nashriyot” .Toshkent. 2018. 
3. A.Valiev Chizmachilik (Geometrik chizmachilik). TDPU rizografi. Toshkent. 
2013. 
4. U.A.Nasritdinova “Kompyuter grafikasi”. O`quv qo`llanma. “TIQXMMI”. 
Toshkent. 2020. – 180 b. 
5. Sh.K.Murodov “Chizma geometriya” Darslik. 
“IQTISODMOLIYA”.Toshkent.2008. -294 b. 
6. R.X.Xorunov “Chizma geometriya kursi”. “O`qituvchi”. Toshkent. 4 nashri. 
1997. 
7. R.Q.Ismatullaev va X.Hoshimova “Chizma geometriya”. “TDPU rizografi”, 
Toshkent. 200
•
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 
RO’YXATI 

---

MAVZU:
REZBALAR. REZBA
PARAMETRLARI, TURLARI, CHIZMADA
TASVIRLANISHI VA BELGILANISHI

---

•
Har qanday rezba vint chiziqlaridan tashkil topadi. Elektor lampochka patronga rezba yordamida burab
kiritiladi. Siz foyaqlanadigan sharikli ruchka qismlari ham bir- birlariga zebra bilan burab
mahkamlanadi.
•
Vint chizig’I deb , nuqtaning silindr sirtida uning o’qi qtrofida bir tekis aylanish natijasida hosil
bo’lgan fazoviy egrilikka aytiladi./Shunday qilib bir detal (gayka) ikkinchisi (vintga ) vint chizig’i bo’ylab
buralib kiradi. 
•
Rezba deb , silindrsimon yoki konussimon sirtni vint chizig’I bo’ylab harakati natijasida hosil bo’lgan
profilga aytiladi. Shuning uchun ular vintli juft deb ataladi.
•
Rezba bolt, vint, shpilka va shunga o’xshash detallar zagatovkalarining gayka kabi detallari teshiklari
sirtida vint chiziq bo’ylab qirqilgan ariqchadir. Rasm a da rezba sterjen tasvirlangan Sterjenning sirtiga
kesilgan rezba tashqi rezbadir. Chizmada d harfi bilan tashqi rezba , d1 bilan ichki rezba belgilangan. 
Ikita vint chizig’ining orasi rezba qadami diyiladi..
•
Bolt, vint kabi detallar rezbaning tashqi diyametiri d chizmada tashqi yo’g’on chiziq bilan, ichki
diametric d1 esa ichki tutash chiziq bilan chizilgan. Teshikdagi rezba esa uning aksi.