QSXET FAKULTETI TJICHAB YO’NALISHI 405-GURUH TALABASI SOBIROV ABDUVALIJON MAVZU: Asinxron generatorlar va ularning sinxron generatorlardan farqi.
REJA :
Asinxron generatorlar.
Asinxron motor elektromagnit momenti, f.i.k va quvvat isrofi
Sinxron va asinxron generatorlar haqida.
Asinxron generator — Generator rejimida ishlaydigan asinxron mashina; mexanik energiyani elektr energiyasiga aylantirib beradi. Asinxron generator xarakatlantiruvchi dvigatel yordamida magnit maydon yoʻnalishida katta tezlik bilan aylantiriladi.
Bu vaqtda Asinxron generator rotorinint sirpanishi manfiy boʻlib qoladi, mashina valida tormozlovchi moment vujudga keladi va energiyasini tarmoqqa berib, generator sifatida ishlaydi.
Asinxron generatordan kichik quvvatli yordamchi elektr tok manbai va tormozlash qurilmasi sifatida foydalaniladi
Asinxron elektr dvigatel — dvigatel rejimida ishlaydigan asinxron mashina; elektr energiyasini mexanik energiyaga aylantirib beradi. Ish tarzi stator chulgʻamlari boʻylab uch fazali oʻzgaruvchan tok oʻtganda vujudga keladigan aylanuvchi magnit maydonining stator maydoni rotor chulgʻamlarida hosil qiladigan tok bilan oʻzaro taʼsiriga asoslangan. Rotorning aylanish tezligi asosan quyidagi for60/71-S_muladan aniqlanadi: p = —~— , bunda:f— taʼminlovchi tok chastotasi; r — mashina qutblari soni; s— sirpanish, yaʼni rotor nisbiy tezligining statorning aylanuvchi magnit maydoniga nisbatan orqada qolishini koʻrsatuvchi son.
Aylanish tezligini tok chastotasi, qutblar soni va sirpanishga taʼsir etib oʻzgartirish mumkin. Tok chastotasini oʻzgartirish energiya iyerofini cheklagan holda tezlikni ravon oʻzgartirishga imkon beradi. Shuning uchun chastota boʻyicha boshqariluvchi Asinxron elektr dvigatelni yaratish asosiy muammolardan biriga aylangan. Asinxron elektr dvigatel elektr yuritmalarda asosiy dvigatel sifatida ishlatiladi. Quvvati bir necha Vt dan oʻnlab MVt gacha boʻladi. Asinxron dvigatellar "Arago-Lens diski" xodisasi asosida ishlaydi.
Aylana diagrammasiniloyihalash Asinxron mashinalarni loyihalashda va ekspluatatsiya qilishda tok qanday o’zgarishini, mashina validagi yuklov o’zgarishida FIK va cosⱷ o’zgarishini bilish muhim. Aylanma diagrammalar -∞ dan +∞ gacha bo’lgan o’zgarishda mashina ko’rsatgichlarini chamalab va yetarlicha aniq o’lchashni taminlab beradi, tokining vektor oxirlarining sirpanishi o’zgarishida tokning geometrik joyi deb namlanuvchi qo’shiq uzluksiz tutashuvi bilan ifodalanadi Ui va fi _ const va doimiy ko’rsatgichlarida (o’zgarmaydigan aktiv va induktiv qarshiliklarda ) L tokining vektorlar oxirlari tokning geometrik joyi aylana hisoblanadi. Bu aylana qo’shimcha chiziqlar bilan asinxron mashinaning aylanma diagrammasi deb nomlanadi.
Aylanma diagramma asinxron mashinalar nazariyasida muhim o’rin egallaydi va hozirgi kunda ham ishning xususiyatlarini tuzishda foydalanib kelinmoqda. Elektromexanikaning nazariyasidagi amaliy topshiriqlarni yechishda misol bo’lib xizmat qiladi. Aylanma diagrammaning nazariyasi bo’yicha birinchi ish 1894 yilda chop etilgan. A.Geylandning maqolasidir.Elektr mashinalarning toklarning geometrik joylashish nazariyasi bilan ko’pgina elektromexanik olimlar shug’ullangan o’zgarish sxemasi va aylanma diagrammaning o’sishiga E.Arnold, A.Berend, A.Blondel, P.Goldshmidt, K.A.Krug, M.P.Kostenko, G.N.Petrov, K.I.SHenfer va boshqalar katta hissa qo’shishgan
Sinxron vosita va asenkron vosita o'rtasidagi asosiy farq rotorning dizaynida yotadi. Sinxron motorda ikkinchisi doimiy magnit yoki elektromagnit asosida ishlab chiqarilgan (nisbatan past quvvatlarda) magnitdir. Magnitlarning qarama-qarshi qutblari jalb qilinganligi sababli, aylanadigan magnit sifatida talqin qilinishi mumkin bo'lgan statorning aylanadigan magnit maydoni magnit rotor bo'ylab tortiladi va ularning tezligi teng bo'ladi. Bu motorning nomini tushuntiradi - sinxron.
Xulosa qilib shuni ta'kidlaymizki, odatda 0,8 ... 0,85 dan oshmaydigan asenkron motordan farqli o'laroq, sinxron vosita yuqori qiymatga erishishi va hatto oqim fazadagi kuchlanishdan oldinda bo'lishi uchun uni amalga oshirishi mumkin. Bunday holda, kondansatör banklari kabi, quvvat omilini yaxshilash uchun sinxron mashina ishlatiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar: 1. www.wikipedia uz
2. www.google.com 3. https://fayllar.org/ ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT
