O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat unversiteti fizika- matematika fakulteti “Fizika” ta’lim yo’nalishi 173-guruh talabasi O’rinbayeva Zarifa Optika fanidan yozgan

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI URGANCH DAVLAT UNVERSITETI

Fizika- matematika fakulteti “Fizika” ta’lim yo’nalishi 173-guruh talabasi O’rinbayeva Zarifa Optika fanidan yozgan




KURS ISHI



Mavzu: Elektr va magnit maydonida yorug’likning ikkilanib sinishi

Bajardi: ________ O’rinbayeva Z

Qabul qildi: ________ Matyoqubov. H

Baholash: ________

Urganch-2019
MUNDARIJA

I	KIRISH
II	ASOSIY QISM
	2.1	Yorug’likning ikkilamchi sinishi.
	2.2	Elektr maydonida yorug’likning ikkilanib sinishi.
	2.3	Magnit maydonida yorug’likning ikkilanib sinishi.
III	XULOSA
IV	FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI

KIRISH

Kristallarda yorug’lik tarqalishida bo’ladigan asosiy optikaviy hodisa bu nurning ikkilanib sinishi, ya’ni kristalga tushgan yorug’likning sinishi natijasida ikkiga ajralishidir.

Oddiy va g’ayrioddiy bo’lgan nurlarga bo’linadi, bunday ikki nurga bo’linishning asosiy sababi muhitning anizatropligidir.

Kristalga kirib ajralgan har ikkala yorug’lik nurlar o’zaro perpendikulyar yo’nalishlarda chiziqli qutblangandir.

Kristallarda shunday yo’nalish mavjudki, agar ana shu yo’nalishi bo’yicha yorug’lik nuri tashlansa yorug’likning ikkilanib sinish hodisasi ro’y bermaydi, Bu yo’nalishga kristallning optik o’qi deyiladi.

Hozirgi vaqtda fan va texnikada qutblangan yorug’lik hosil qilish uchun ikkilanib sindiruvchi kristallardan tayyorlangan qutblantiruvchi prizmalar qo’llaniladi.

Yuqorida aytganimizdek yorug’likning ikkilanib sinish hodisasi anizatrop deb ataluvchi muhitlarda hosil bo’ladi.Anizatrop muhitlar izotop muhitlardan keskin farq qilib bu muhitlarga elektromagnit to’lqin tushgan vaqtida muhitning atomlari bilan to’qnashish jarayonida hosil bo’ladigan fizik qonuniyatlarning kattaligi molekulaning erkinlik darajalari bo’yicha turlicha bo’ladi.Izotop muhitlarda energiya erkinlik darajalari bo’yicha bir xil qiymatli qabul qiladi.

Tabiyatda amorf jismlar izotop xususiyatga ega bo’ladi.Lekin bunday izotop xususiyatga ega bo’lgan muhitlarni tashqi elektr, magnit maydoni ta’siri natijasida anizatrop muhitlarga aylantirish mumkin.Amorf jismlarga elektr maydoni ta’sir ettirib, yorug’likning ikkilamchi sinish hodisasi 1875-yil Kerr tomonidan kuzatilgan.Keyinchalik bu hodisa suyuqliklarda ham kuzatilganligi ma’lum bo’ldi.

Shu jumladan, Magnit maydonida yorug’likning ikkiga ajralib sinish hodisasi 1905-yilda Kotton va Muton tomonidan kashf etildi. Bu hodisani mohiyati quyidagidan iborat. Magnitning ikki qutblari o’rtasiga izotrop suyuqlikni joylashtirsak, magnit maydoni ta’siri ostida izotrop jism bir o’qli kristall hossasiga ega bo’ladi va bu jismning optik o’qi magnit maydon yo’nalishiga parallel bo’ladi. Bu holda ham yorug’lik ikkiga ajralib sinadi.

Endi shular bilan yaqindan tanishib chiqamiz.