O`zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа’lim vаzirligi

O`ZBЕKISTОN RЕSPUBLIKАSI ОLIY VА O`RTА MАХSUS TА’LIM VАZIRLIGI

GULISTОN DАVLАT UNIVЕRSITЕTI

ОRGАNIK KIMYO fаnidan

Labarotoriya ishi № 22



BENZOY KISLOTANING NATRIYLI TUZIDAN BENZOL OLISH
laboratoriya ishi uchun uslubiy qo`llanma




GULISTОN- 2020

Laboratoriya ishi№ 22

BENZOY KISLOTANING NATRIYLI TUZIDAN BENZOL OLISH

Ishning maqsadi: Benzoy kislotaning natriyli tuzidan o`yuvchi ishqor ta`sirida benzol sintezini o`rganish

Identiv o`quv maqsadi:

1. 
   Talaba benzoy kislota haqida to`liq nazariy ma`lumotga ega.
   
2. 
   Talaba benzoy kislota tuzidan benzol olishni mustaqil bajara oladi.
   

Kerakli asbob va reaktivlar: natriy benzoat, natron ohak, stakan, probirka, gaz o`tkazgich shisha nay, spirt lampasi

Ishni bajarilish tartibi: Havonchada 3-4 gr natriy benzoate bilan 6-8 gr qizdirilgan natron ohakni (CaCl₂) yaxshilab yanching va aralashtiriladi. Aralashmani probirkaga soling, probirkaning og`zini to`g`ri burchakli gaz o`tkazgich nay o`rnatilgan tiqin bilan berkitiladi.

Naychaning ikkinchi uchi suvli probirkaga tushiriladi. Ichida aralashma bor probirkani gaz alangasida avval sekinroq, kuchliroq qizdiriladi.

Bunda aralashma dastlab qorayib, so`ngra oqara boshlaydi. Aralashma yuzasidagi oq qatlam yo`qolgach, qizdirishni to`xtatiladi. Ikkinchi probirkadagi suvning ustki qismida yig`ilgan suyuqlik benzoldir.

Ushbu laboraroriya ishi quyidagi 27-rasmda tasvirlangan qurilma yordamida amalga oshiriladi

27-rasm. Benzoy kislotaning natriyli tuzidan benzol olish qurilmasi

1-suv hammomi, 2-tubi yumaloq kolba, 3-sovitgich, 4-alonj, 5-yig`gich kolba, 6-muzli kolba

Probirka sovitilsa, u kristallanishi mumkin. Hosil bo`lgan benzolning uning hididan bilsa bo`ladi.

Nazorat savollari:

1. 
   Benzol nimalar bilan reaksiyaga kirishadi?
   
2. 
   Aromatik uglevodorodlar qayerlarda ishlatiladi?
   
3. 
   Benzol hosil qilishning boshqa usullarini ham bilasizmi?
   

FОYDАLАNILGАN АDАBIYOTLАR
1. Ахмедов К.Н., Йўлдошев Ҳ.Й. Органик кимё усуллари. Т.:

Университет». 1998, 2003й 1 ва2-қисм.

2. Sobirov Z. Organik kimyo. T.: Aloqachi. 2005 y. 396 b

3.Голодников Г.В. Практические работы по органическому синтезу

Издат.ЛГУ.Ленинград.1966.

4.О.С.Содиқов, А.Каримжонов Органик химиядан практикум

Т.:“Ўқитувчи”.1973.

5.Ю.К.Юрьев “Практические работы по органической химии” Издат.

МГУ. М.:1964.

6.С.И.Искандаров, А.А.Абдусаматов,Р.А.Шоймардонов Органик кимё

Т. “Ўқитувчи”1979.

7.Органик синтездан практикум рус тилидаги нашридан

С.Ю.Шомаҳмудова, Т.Х.Холдорова таржимаси Т.:“Ўқитувчи”.1979.