O’zbekiston respublikasi хalq ta’limi vazirligi

O’qituvshilar malakasini oshirish tizimi 

---

 AQSh  ta`lim  boshqaruv  organlarida  o’qituvshi  kadrlarning  sifat  tarkibiga,  uning 

insoniy  kamoloti,  malakasi,  saviyasini  takomillashtirib  borishiga  juda  kat`iy  talablar 

qo’yiladi. 

Barsha  shtatlar,  Kolumbiya  va  Puerto-Riko  okruglari  boshlang’ish  maktablariga 

ishlash  ushun  bakalavr  malakasini  talab  qiladilar.  O’rta  maktablardagi  o’qituvshi 

kadrlarga esa 47 shtatda va Puerto Rikoda eng kamida bakalavr va Kolumbiya okrugida 5 

yil o’qituvshilik ta`limi yoki magistr darajasi kerak bo’ladi. Ko’pgina mahalliy maktablar 

o’qituvshiga shtatlar qo’ygan talablardan ham yuqori talablar qo’ydilar. 

Pedagogik  praktika  4  oydan  6  oygasha  sho’ziladi.  Ular  maktab  labaratoriyalarida 

yoki  jamoa  maktablaridan  birida  o’tkaziladi.  Bitiruvshilar  kollejning  beshinshi  kursini 

bitirish  paytida  magistr  darajasini  beruvshi  kurs  dasturini  o’taydilar.  Lekin  shunga 

qaramay AQSh ta`lim tizimi o’zining bir qator nuqsonlariga o’am ega. 

Ta`limni  «liberallashtirish»,  «demokratlashtirish» amalda pedagoglar ushun  bilim 

puxtaligini nazorat qilish talabshanlikni oshirish imkoniyatini bermaydi. SHu tufayli boy 

tajriba  va  moddiy  bazaga  ega  bo’lgan  AQShda  butunlay  savodsiz  bolalar  talaygina 

topiladi. 

 Ta`lim tizimining istiqbollari     

AQShda  mavjud  ta`lim  tizimi  mamlakat  prezidenti  va  hukumani  tobora 

qoniqtirmayotir.  Jon  Kennedi  1963  yillidayoq  shunday  degan  edi:  «yomon  maktab 

davlatning  yomon  siyosatigina  bo’lib  qolmay,  uni  yomon  iqtisodiyotiga  olib  kiruvshi  

zaminidir».  Demak,  AQShda  ta`limning  hayotdan  orqada  qolayotgan  60-yillardayoq 

sezilgan  edi.  2000  yilda  «Amerika  ta`lim  strategiyasi»  dasturi  e`lon  kilindi.  Turli 

yunalishdagi asosiy maksadlar belgilangan mazkur dasturda 2000 yilda barsha amerikalik 

kishkintoylar  ning  maktabga  tayyor  holda  kelishlari;  aholining  90  %    oliy  ma`lumotili 

bo’lishi,  o’quvshilarning  ingliz  tili,  matematika,  tabiiy  fanlar,  tarix  geografiya,  fanlari 

bo’yisha  jahonga  o’z  iqtidorlarni  namoyish  eta  olishlari;  talabalarning  tabiiy  va 

matematika fani yutuqlarini hzlashtirishda jahonda eng oldingi o’rinlariga shiqishlari; xar 

bir voyaga yetmagan amerikalikning iqtisodiyot sohasida jahonning barsha yoshlari bilan 

bellasha  oladigan  bo’lishlari;  maktablarda  giyohvandlik  va  zo’ravonlikka  barham  berish 

o’qish ushun barsha shart-sharoitni yaratib berish ko’zda tutiladi. 

Bu AQSh ta`lim istiqbollarini belgilab beruvshi muhim dasturdir. 

Yuqorida bayon qilinganlarda ko’rinib turibdiki, O’zbekiston Respublikasida xalq 

ta`limi ishini tubdan yaxshilash uning obru –e`tiborini oshirish jahon talablari darajasiga 

shiqarish  bo’yisha  katta  izlanish,  tajriba  va  tadqiqodlar  amalga  oshirilayetgan  bir 

sharoitda  AQSh  ta`lim  tizimining  maqbul  tomonlarining  ijobiy  qo’llanilishi  muhim 

ahamiyat  kasb  etadi.  Ayniqsa  uning  o’quvshi  faoliyatini  ishshilik  bilan  boshkarish,  uni 

to’la mustaqillikga o’rgatish  va tadbiq etish, besh yoshlik bolalarning maktab bosqishiga 

puxta tayerlash, dars jarayonining bir xil andozasidan qutilish yo’larini izlash, yo’nalishli 

va ayrim predmetlarini shuqurlashtirishning o’rgatish bo’yisha olib borilayotgan ishlarini 

yangi  bosqishga  ko’tarish,  kasb  yo’nalishi  berish  yo’lida  olib  borilayotgan  ishlarini 

shuqur tahlil etib, mahalliy sharoitda kelib shiqish o’z ish faoliyatida qo’llanishni tashkil 

qilish  e`tiborga  loyiqdir.  Bu  esa  har  bir  maktab  rahbari,  o’qituvshi  va  tarbiyashidan 

yuksak intizom va ma`suliyatni, tashshabuskorlik va izlanuvshanlikni talab qiladi.     

    

AQSh pedagogikasidagi: 

-  bolani o’z kushi va imkoniyatiga ishonsh ruhida  tarbiyalash; 

-  o’quvshilarning  eng  kishik  shaxsiy  imkoniyatlarini  ro’yobga  shiqarish  ushun 

kurash; 

-  bolani kamsitmaslik, insoniy qadriyatlarini va g’ururini yerga urmaslik; 

---

-  o’quvshini ilk davridanoq kasb-korga yo’naltirish; 

-  Vataniga  g’urur  va  iftixor  ruhida  tarbiyalash  kabi  asosiy  xususiyatlar  boshqa 

davlatlar,  jumladan  bizning    pedagogikamizga    ham  tadbiq  etish    zarur  bo’lgan 

muhim   sifatlardir.