O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi tohkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali telekommunikatsiya texnologiyalari va kasb ta`limi

KOSON TUMAN XALQ TA`LIMI BO`LIMI

KOSON TUMAN XALQ TA`LIMI BO`LIMI

TABIIY FANLAR METODISTI

G`AFFOROVA MUQADDAS XAYRULLAYEVNANING

10-SINF BIOLOGIYA FANIDAN

BIR SOATLIK

DARS ISHLANMASI

MAVZU: YASHASH UCHUN KURASH VA UNING TURLARI

Yashash uchun kurash 3-xil bo`ladi:

Har xil turdagi organizmlar orasidagi kurash

Bir turga kiruvchi organizmlar orasidagi kurash

Organizmlar tabiatning noqulay sharitga qarshi kurashi

YASHASH UCHUN KURASH PRINSIPLARI

Moslanish

Raqobatchilik

Yashovchanlik

Nasl qoldirish

Moslanish organizmlarning yashovchanligi, raqobatchanligi va normal nasi qoldirishi bilan uzviy aloqadordir.

Raqobatchilik — organizmlarning o'lik va tirik tabiat, shu jumladan oziq topish, boshqa jins bilan qo'shilish. yashash joymi egallashdagi qarshiliklarni yengishdir. Ayrim hollarda organizm yashovchan bo'lsada, uning raqobatchiligi sust rivojlangan bo'ladi.

Yashovchanlik.

• Odatda, ontogenezning turi bosqichlarida ro'y beradigan mutatsion o'zgaruvchanlik ko'pgina hollarda organizmlaming yashovchanligini pasaytirib yuboradi, ba'zan o'limiga sababchi bo'ladi. Shuni e'tiborga olib yashovchanlik deganda organizmlarning o'zi tarqalgan muhitda genotipini keskin O'zgartirmagan holatda normal yashashi tushuniladi.

Nasl qoldirish

• organizmlar urchishining normal kechishi bilan bog'liq. Organizm jinsiy organlari yoki hujayralarida biror kamchilik bo'lsa, albatta urug’la-nish jarayoni normal kechmaydi va u nasl bermaydi.
• Moslanishning bu uch komponenti o'zaro bog'liq bo’lib, tabiiy tanlanish orqali tarkib topgan evolyutsion natija hisoblanadi.

Hayvonot olamidagi moslanishlar.

Hayvonot olamidagi moslanishlar.

Hayvonlarning muhit sharoitiga moslanishi tashqi, ichki tuzilishida, bajaradigan funktsiyasida, urchishida, nasl uchun qayg'urishida va boshqa xatti-harakatlarida namoyon bo‘ladi.

O'simliklar olamidagi moslanish

Hayvonlar singari o'simliklarda ham tashqi muhit omillariga nisbatan bir qancha moslanishlar mavjud. Chunonchi nam tanqisligiga o'simliklar turlicha moslashgan bo'ladi. Bir xil o'sirnliklaming bargi ustki tomondan mum qavat (fikus), ikkinchi xillarda qalin tuklar (sigir quyruq) bilan qoplangan bo'ladi. Saksovulda barglar kichik «tangacha»larga aylangan. Yantoqning barglari mayda va qattiq, ko'pgina shoxchalan tikan shaklida. Kaktus. aloe, agavalar sero't O'simliklar hisoblanadi. Yantoq, shuvoq kabi O'sim­liklar qurg'oqchilik paytida barglarini to'kish orqali o'z hayotini saqlaydi.

O`simlik va hayvon turlarining nasl berish darajasi

E`TIBORINGIZ

E`TIBORINGIZ

UCHUN

RAHMAT!!!