O'zbekiston Milliy Universiteti Amaliy psixologiya b patok talabasi Safarmaxmudov Fazliddinning Ekspremental psixologiya fanidan tayyorlagan taqdimoti

O'zbekiston Milliy Universiteti

Amaliy psixologiya B patok talabasi Safarmaxmudov Fazliddinning Ekspremental psixologiya fanidan tayyorlagan taqdimoti.

Shaxsning o’rganishning biografik metodi.

Reja:

• Biografik metod va uning tarixi.
• Biografik uslub haqida umumiy tushuncha.
• Tarjimai hol ma’lumotlari.
• Badiiy adabiyot va biografik ma’lumotlari.
• “Ona kundaligi” tadqiqoti.

Biografik metod va uning tarixi.

Biografik metod(Yunon tilida bios-hayot, graho-yozayapman) biografik (kishini uning tarjimai holi bilan bogʼlik boʼlgan xujjatlar orqali oʼrganish) usul;

Biografik usul XX asrning birinchi choragida tatbiq etila boshlandi. Birlamchi biografik usullardan yordamida siyosatchilar, tarixiy shaxslar oʼtmishdagi siyosiy hayotni retros-pektiv tahlil etish maqsadida foydalanilgan.

Keyinchalik bunga muhim va kelajakda boʼlishi mumkin boʼlgan hodisalarni (boʼlajak avtobiografiya, boshqariladigan fantaziya, hayotni rejalashtirish, kauzometriya) ni shuningdek, shaxsning muloqot doirasini (qoʼshimcha biografiya, subʼektning munosa-batlar doirasini) qoʼshishdi. Zamonaviy biografik metodlar siyosatchi shaxsini tarixiy, ijtimoiy va individual borliq doirasida oʼrganishga asoslangan boʼlib, shaxs rivoji-ning stsenariysi va hayotiy dasturlari, uning kasbiy, oilaviy, maʼnaviy, tabiiy va ijtimoiy makonda «makon-vaqt» doirasida tahlil etadi. 

Inson psixikasini tadqiq etish uchun uning hayoti, faoliyati, ijodiyoti togrisidagi ogzaki va yozma malumotlar muhim ahamiyatga ega. Bu borada kishilarning tar-jimai holi, kundaligi, xatlari, esdaliklari, ozgalar ijodiga ber-gan baholari, tanbehlari, taqrizlari alohida orin egallaydi. Shu bilan birga ozgalar tomonidan toplangan garjimai hol haqidagi materiallar: esdaliklar, xatlar, rasmlar, tavsiflar, baholar, mag-nitafon ovozlari, fotolavhalar, hujjatli filmlar, taqrizlar organilayotgan shaxsni tolaroq tasavvur etishga xizmat qiladi.

• Inson psixikasini tadqiq etish uchun uning hayoti, faoliyati, ijodiyoti togrisidagi ogzaki va yozma malumotlar muhim ahamiyatga ega. Bu borada kishilarning tar-jimai holi, kundaligi, xatlari, esdaliklari, ozgalar ijodiga ber-gan baholari, tanbehlari, taqrizlari alohida orin egallaydi. Shu bilan birga ozgalar tomonidan toplangan garjimai hol haqidagi materiallar: esdaliklar, xatlar, rasmlar, tavsiflar, baholar, mag-nitafon ovozlari, fotolavhalar, hujjatli filmlar, taqrizlar organilayotgan shaxsni tolaroq tasavvur etishga xizmat qiladi.
• Biografik metod ilk marotaba Chikago sotsiologik maktabi namoyondalari tomonidan qo’llanilgan. Biografik metod sinaluvchi ichki ruxiy dunyosini tushunish turli xayotiy vaziyatlardagi xulqiy koʼrinishlarni shakllantirish imkonini beradi.
• Biografik tahlilning o'ziga xosligi uning shaxs, guruh (masalan, oila), tashkilot hayoti aspektlarini sub'ektiv talqin qilishga qaratilganligi hisoblanadi.Voqea-hodisalarni og'zaki yoki hujjatli tasvirlashda rivoyat qiluvchining o'zi nuqtai nazaridan hayotiy voqea sub'ekti ushbu voqealarni boshdan kechirishi, izohlashi va belgilashi shaklida bo'ladi.

Tarjimai hol ma’lumotlari.

• Tarjimai hol malumotlari inson psixikasidagi ozgarishlarni kuzatishda, uningsuhbat va tajriba metodlari bilan organib bolmay-digan jihatlarini ochishga yordam beradi. Masalan, mazkur malu-motlar orqali ijodiy xayol bilan bogliq jarayonlar: sheriyat, mu-siqa, nafosat, tasviriy sanat, texnik ijodiyotning nozik turlari va kashfiyotdagi tafakkurning oziga xosligini, shaxsning manavi-yat, qadriyat, qobiliyat, iqtidor, istedod singari fazilatlarini organish mumkin. Inson ongining hissasi, namoyon bolishi, rivoj-lanishi, oziga xos va ijtimoiy xususiyatlari atoqli odamlar bil-dirgan mulohazalarda oz ifodasini topadi. Allomalar togrisidagi malumotlar zamondoshlari, izdoshlari, safdoshlarining tarifu-tavsiflari orqali avloddan avlodga otadi.

Biografik ma’lumotlar.

Biografik ma’lumotlar.

• Biografik malumotlar odamlarning ozini ozi tarbiyalashi, na-zorat qilishi, idora etishi, ozining uslubini yaratishi, kamolot choqqisiga erishishi jarayonida namuna vazifasini otaydi.

Badiiy adabiyot.

• Badiiy adabiyotda yaratilgan talay asarlar, masalan, S.Ayniy, Oybek, Abdulla Qahhor va boshqa qator adiblarning esdaliklari tarjimai hol shaklida bolib, ular bilan tanishish natijasida mu-alliflarning his-tuygusi, temperamenti, xarakteri, qobiliyati, istedodi, qiziqishi, intilishi, dunyoqarashi, etiqodi, nafosati, axloq va odobi togrisida malumotlar olish mumkin.

“Ona kundaligi” tadqiqoti.

Yosh psixologiyasida bolalarning tarjimai holi asosidagi ilmiy tadqiqotlar, masalan, N.A.Menchinskaya, V.S.Muxina kabi sobiq Ittifoq psixologlarining kuzatishlari «Ona kundaligi» nomi bilan mashhurdir. Shunday tadqiqotlar uzoq chet el psixologiyasida ham keng tarqalgan.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT.